เสยฺยสุขํ มิทฺธสุขํ, หิตฺวา อารทฺธวีริโย;

นิสชฺชาภิรโต ภิกฺขุ, โสภยนฺโต ตโปวนํฯ

นิรามิสํ ปีติสุขํ, ยสฺมา สมธิคจฺฉติ;

ตสฺมา สมนุยุญฺเชยฺย, ธีโร เนสชฺชิกํ วตนฺติฯ

อยํ เนสชฺชิกงฺเค สมาทาน วิธานปฺปเภท เภทานิสํสวณฺณนาฯ

ธุตงฺคปกิณฺณกกถา

[37] อิทานิ –

กุสลตฺติกโต เจว, ธุตาทีนํ วิภาคโต;

สมาสพฺยาสโต จาปิ, วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยติฯ –

อิมิสฺสา คาถาย วเสน วณฺณนา โหติฯ

ตตฺถ กุสลตฺติกโตติ สพฺพาเนว หิ ธุตงฺคานิ เสกฺขปุถุชฺชนขีณาสวานํ วเสน สิยา กุสลานิ, สิยา อพฺยากตานิ, นตฺถิ ธุตงฺคํ อกุสลนฺติฯ

โย ปน วเทยฺย ‘‘ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อารญฺญิโก โหตีติ อาทิวจนโต (อ. นิ. 5.181; ปริ. 325) อกุสลมฺปิ ธุตงฺค’’นฺติฯ โส วตฺตพฺโพ – น มยํ ‘‘อกุสลจิตฺเตน อรญฺเญ น วสตี’’ติ วทามฯ ยสฺส หิ อรญฺเญ นิวาโส, โส อารญฺญิโกฯ โส จ ปาปิจฺโฉ วา ภเวยฺย อปฺปิจฺโฉ วาฯ อิมานิ ปน เตน เตน สมาทาเนน ธุตกิเลสตฺตา ธุตสฺส ภิกฺขุโน องฺคานิ, กิเลสธุนนโต วา ธุตนฺติ ลทฺธโวหารํ ญาณํ องฺคเมเตสนฺติ ธุตงฺคานิฯ อถ วา ธุตานิ จ ตานิ ปฏิปกฺขนิทฺธุนนโต องฺคานิ จ ปฏิปตฺติยาติปิ ธุตงฺคานีติ วุตฺตํฯ น จ อกุสเลน โกจิ ธุโต นาม โหติ, ยสฺเสตานิ องฺคานิ ภเวยฺยุํ, น จ อกุสลํ กิญฺจิ ธุนาติ, เยสํ ตํ องฺคนฺติกตฺวา ธุตงฺคานีติ วุจฺเจยฺยุํฯ นาปิ อกุสลํ จีวรโลลุปฺปาทีนิ เจว นิทฺธุนาติ ปฏิปตฺติยา จ องฺคํ โหติฯ ตสฺมา สุวุตฺตมิทํ ‘‘นตฺถิ อกุสลํ ธุตงฺค’’นฺติฯ