อิเมสํ ปน ติณฺณมฺปิ นานาสนโภชนํ ภุตฺตกฺขเณ ธุตงฺคํ ภิชฺชติฯ อยเมตฺถ เภโทฯ

อยํ ปนานิสํโส, อปฺปาพาธตา, อปฺปาตงฺกตา, ลหุฏฺฐานํ, พลํ, ผาสุวิหาโร, อนติริตฺตปจฺจยา อนาปตฺติ, รสตณฺหาวิโนทนํ อปฺปิจฺฉตาทีนํ อนุโลมวุตฺติตาติฯ

เอกาสนโภชเน รตํ,

น ยติํ โภชนปจฺจยา รุชา;

วิสหนฺติ รเส อโลลุโป,

ปริหาเปติ น กมฺมมตฺตโนฯ

อิติ ผาสุวิหารการเณ,

สุจิสลฺเลขรตูปเสวิเต;

ชนเยถ วิสุทฺธมานโส,

รติเมกาสนโภชเน ยตีติฯ

อยํ เอกาสนิกงฺเค สมาทานวิธานปฺปเภทเภทานิสํสวณฺณนาฯ

6. ปตฺตปิณฺฑิกงฺคกถา

[29] ปตฺตปิณฺฑิกงฺคมฺปิ ‘‘ทุติยกภาชนํ ปฏิกฺขิปามิ, ปตฺตปิณฺฑิกงฺคํ สมาทิยามี’’ติ อิเมสํ อญฺญตรวจเนน สมาทินฺนํ โหติฯ

เตน ปน ปตฺตปิณฺฑิเกน ยาคุปานกาเล ภาชเน ฐเปตฺวา พฺยญฺชเน ลทฺเธ พฺยญฺชนํ วา ปฐมํ ขาทิตพฺพํ, ยาคุ วา ปาตพฺพาฯ สเจ ปน ยาคุยํ ปกฺขิปติ, ปูติมจฺฉกาทิมฺหิ พฺยญฺชเน ปกฺขิตฺเต ยาคุ ปฏิกูลา โหติ, อปฺปฏิกูลเมว จ กตฺวา ภุญฺชิตุํ วฏฺฏติฯ ตสฺมา ตถารูปํ พฺยญฺชนํ สนฺธาย อิทํ วุตฺตํฯ ยํ ปน มธุสกฺกราทิกํ อปฺปฏิกูลํ โหติ, ตํ ปกฺขิปิตพฺพํฯ คณฺหนฺเตน จ ปมาณยุตฺตเมว คณฺหิตพฺพํฯ อามกสากํ หตฺเถน คเหตฺวา ขาทิตุํ วฏฺฏติฯ ตถา ปน อกตฺวา ปตฺเตเยว ปกฺขิปิตพฺพํฯ ทุติยกภาชนสฺส ปน ปฏิกฺขิตฺตตฺตา อญฺญํ รุกฺขปณฺณมฺปิ น วฏฺฏตีติ อิทมสฺส วิธานํฯ

ปเภทโต ปน อยมฺปิ ติวิโธ โหติฯ ตตฺถ อุกฺกฏฺฐสฺส อญฺญตฺร อุจฺฉุขาทนกาลา กจวรมฺปิ ฉฑฺเฑตุํ น วฏฺฏติฯ

โอทนปิณฺฑมจฺฉมํสปูเวปิ ภินฺทิตฺวา ขาทิตุํ น วฏฺฏติฯ มชฺฌิมสฺส เอเกน หตฺเถน ภินฺทิตฺวา ขาทิตุํ วฏฺฏติ, หตฺถโยคี นาเมสฯ มุทุโก ปน ปตฺตโยคี นาม โหติ, ตสฺส ยํ สกฺกา โหติ ปตฺเต ปกฺขิปิตุํ, ตํ สพฺพํ หตฺเถน วา ทนฺเตหิ วา ภินฺทิตฺวา ขาทิตุํ วฏฺฏติฯ

อิเมสํ ปน ติณฺณมฺปิ ทุติยกภาชนํ สาทิตกฺขเณ ธุตงฺคํ ภิชฺชติฯ อยเมตฺถ เภโทฯ

อยํ ปนานิสํโส, นานารสตณฺหาวิโนทนํฯ อตฺริจฺฉตาย ปหานํ, อาหาเร ปโยชนมตฺตทสฺสิตา, ถาลกาทิปริหรณเขทาภาโว, อวิกฺขิตฺตโภชิตา, อปฺปิจฺฉตาทีนํ อนุโลมวุตฺติตาติฯ

นานาภาชนวิกฺเขปํ, หิตฺวา โอกฺขิตฺตโลจโน;

ขณนฺโต วิย มูลานิ, รสตณฺหาย สุพฺพโตฯ

สรูปํ วิย สนฺตุฏฺฐิํ, ธารยนฺโต สุมานโส;

ปริภุญฺเชยฺย อาหารํ, โก อญฺโญ ปตฺตปิณฺฑิโกติฯ

อยํ ปตฺตปิณฺฑิกงฺเค สมาทานวิธานปฺปเภทเภทานิสํสวณฺณนาฯ

7. ขลุปจฺฉาภตฺติกงฺคกถา

[30] ขลุปจฺฉาภตฺติกงฺคมฺปิ ‘‘อติริตฺตโภชนํ ปฏิกฺขิปามิ, ขลุปจฺฉาภตฺติกงฺคํ สมาทิยามี’’ติ อิเมสํ อญฺญตรวจเนน สมาทินฺนํ โหติฯ

เตน ปน ขลุปจฺฉาภตฺติเกน ปวาเรตฺวา ปุน โภชนํ กปฺปิยํ กาเรตฺวา น ภุญฺชิตพฺพํฯ อิทมสฺส วิธานํฯ

ปเภทโต ปน อยมฺปิ ติวิโธ โหติฯ ตตฺถ อุกฺกฏฺโฐ ยสฺมา ปฐมปิณฺเฑ ปวารณา นาม นตฺถิ, ตสฺมิํ ปน อชฺโฌหริยมาเน อญฺญํ ปฏิกฺขิปโต โหติ, ตสฺมา เอวํ ปวาริโต ปฐมปิณฺฑํ อชฺโฌหริตฺวา ทุติยปิณฺฑํ น ภุญฺชติฯ มชฺฌิโม ยสฺมิํ โภชเน ปวาริโต, ตเทว ภุญฺชติฯ มุทุโก ปน ยาว อาสนา น วุฏฺฐาติ ตาว ภุญฺชติฯ

อิเมสํ ปน ติณฺณมฺปิ ปวาริตานํ กปฺปิยํ การาเปตฺวา ภุตฺตกฺขเณ ธุตงฺคํ ภิชฺชติฯ อยเมตฺถ เภโทฯ