[305] ตสฺเสวํ ทสหากาเรหิ ปฏิกฺกูลตํ ปจฺจเวกฺขโต ตกฺกาหตํ วิตกฺกาหตํ กโรนฺตสฺส ปฏิกฺกูลาการวเสน กพฬีการาหาโร ปากโฏ โหติฯ โส ตํ นิมิตฺตํ ปุนปฺปุนํ อาเสวติ ภาเวติ พหุลีกโรติฯ ตสฺเสวํ กโรโต นีวรณานิ วิกฺขมฺภนฺติฯ กพฬีการาหารสฺส สภาวธมฺมตาย คมฺภีรตฺตา อปฺปนํ อปฺปตฺเตน อุปจารสมาธินา จิตฺตํ สมาธิยติฯ ปฏิกฺกูลาการคฺคหณวเสน ปเนตฺถ สญฺญา ปากฏา โหติฯ ตสฺมา อิมํ กมฺมฏฺฐานํ อาหาเร ปฏิกฺกูลสญฺญา อิจฺเจว สงฺขํ คจฺฉติฯ

อิมญฺจ ปน อาหาเร ปฏิกฺกูลสญฺญํ อนุยุตฺตสฺส ภิกฺขุโน รสตณฺหาย จิตฺตํ ปติลียติ ปติกุฏติ ปติวฏฺฏติฯ โส กนฺตารนิตฺถรณตฺถิโก วิย ปุตฺตมํสํ วิคตมโท อาหารํ อาหาเรติ ยาวเทว ทุกฺขสฺส นิตฺถรณตฺถายฯ อถสฺส อปฺปกสิเรเนว กพฬีการาหารปริญฺญามุเขน ปญฺจกามคุณิโก ราโค ปริญฺญํ คจฺฉติฯ โส ปญฺจกามคุณปริญฺญามุเขน รูปกฺขนฺธํ ปริชานาติฯ อปริปกฺกาทิปฏิกฺกูลภาววเสน จสฺส กายคตาสติภาวนาปิ ปาริปูริํ คจฺฉติ, อสุภสญฺญาย อนุโลมปฏิปทํ ปฏิปนฺโน โหติฯ อิมํ ปน ปฏิปตฺติํ นิสฺสาย ทิฏฺเฐว ธมฺเม อมตปริโยสานตํ อนภิสมฺภุณนฺโต สุคติปรายโน โหตีติฯ

อยํ อาหาเร ปฏิกฺกูลสญฺญาภาวนาย วิตฺถารกถาฯ

จตุธาตุววตฺถานภาวนา

[306] อิทานิ อาหาเร ปฏิกฺกูลสญฺญานนฺตรํ เอกํ ววตฺถานนฺติ เอวํ อุทฺทิฏฺฐสฺส จตุธาตุววตฺถานสฺส ภาวนานิทฺเทโส อนุปฺปตฺโตฯ ตตฺถ ววตฺถานนฺติ สภาวูปลกฺขณวเสน สนฺนิฏฺฐานํ, จตุนฺนํ ธาตูนํ ววตฺถานํ จตุธาตุววตฺถานํฯ ธาตุมนสิกาโร, ธาตุกมฺมฏฺฐานํ, จตุธาตุววตฺถานนฺติ อตฺถโต เอกํฯ ตยิทํ ทฺวิธา อาคตํ สงฺเขปโต จ วิตฺถารโต จฯ สงฺเขปโต มหาสติปฏฺฐาเน อาคตํฯ วิตฺถารโต มหาหตฺถิปทูปเม ราหุโลวาเท ธาตุวิภงฺเค จฯ ตญฺหิ –