เมนู

9. พฺรหฺมวิหารนิทฺเทโส

เมตฺตาภาวนากถา

[240] อนุสฺสติกมฺมฏฺฐานานนฺตรํ อุทฺทิฏฺเฐสุ ปน เมตฺตา, กรุณา, มุทิตา, อุเปกฺขาติ อิเมสุ จตูสุ พฺรหฺมวิหาเรสุ เมตฺตํ ภาเวตุกาเมน ตาว อาทิกมฺมิเกน โยคาวจเรน อุปจฺฉินฺนปลิโพเธน คหิตกมฺมฏฺฐาเนน ภตฺตกิจฺจํ กตฺวา ภตฺตสมฺมทํ ปฏิวิโนเทตฺวา วิวิตฺเต ปเทเส สุปญฺญตฺเต อาสเน สุขนิสินฺเนน อาทิโต ตาว โทเส อาทีนโว, ขนฺติยญฺจ อานิสํโส ปจฺจเวกฺขิตพฺโพฯ

กสฺมา? อิมาย หิ ภาวนาย โทโส ปหาตพฺโพ, ขนฺติ อธิคนฺตพฺพาฯ น จ สกฺกา กิญฺจิ อทิฏฺฐาทีนวํ ปหาตุํ, อวิทิตานิสํสํ วา อธิคนฺตุํฯ ตสฺมา ‘‘ทุฏฺโฐ โข, อาวุโส, โทเสน อภิภูโต ปริยาทิณฺณจิตฺโต ปาณมฺปิ หนตี’’ติอาทีนํ (อ. นิ. 3.72) วเสน โทเส อาทีนโว ทฏฺฐพฺโพฯ

‘‘ขนฺตี ปรมํ ตโป ติติกฺขา, นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา’’; (ที. นิ. 2.90; ธ. ป. 184);

‘‘ขนฺติพลํ พลานีกํ, ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ’’ฯ (ธ. ป. 399; สุ. นิ. 628);

‘‘ขนฺตา ภิยฺโย น วิชฺชตี’’ติอาทีนํ (สํ. นิ. 1.250) วเสน ขนฺติยํ อานิสํโส เวทิตพฺโพฯ

อเถวํ ทิฏฺฐาทีนวโต โทสโต จิตฺตํ วิเวจนตฺถาย, วิทิตานิสํสาย จ ขนฺติยา สํโยชนตฺถาย เมตฺตาภาวนา อารภิตพฺพาฯ อารภนฺเตน จ อาทิโตว ปุคฺคลเภโท ชานิตพฺโพ ‘‘อิเมสุ ปุคฺคเลสุ เมตฺตา ปฐมํ น ภาเวตพฺพา, อิเมสุ เนว ภาเวตพฺพา’’ติฯ

อยญฺหิ เมตฺตา อปฺปิยปุคฺคเล, อติปฺปิยสหายเก, มชฺฌตฺเต, เวรีปุคฺคเลติ อิเมสุ จตูสุ ปฐมํ น ภาเวตพฺพาฯ ลิงฺควิสภาเค โอธิโส น ภาเวตพฺพาฯ กาลกเต น ภาเวตพฺพาวฯ กิํการณา อปฺปิยาทีสุ ปฐมํ น ภาเวตพฺพา? อปฺปิยํ หิ ปิยฏฺฐาเน ฐเปนฺโต กิลมติฯ อติปฺปิยสหายกํ มชฺฌตฺตฏฺฐาเน ฐเปนฺโต กิลมติ, อปฺปมตฺตเกปิ จสฺส ทุกฺเข อุปฺปนฺเน อาโรทนาการปฺปตฺโต วิย โหติฯ