คุณานํ มูลภูตสฺส, โทสานํ พลฆาติโน;

อิติ สีลสฺส วิญฺเญยฺยํ, อานิสํสกถามุขนฺติฯ

สีลปฺปเภทกถา

[10] อิทานิ ยํ วุตฺตํ กติวิธํ เจตํ สีลนฺติ, ตตฺริทํ วิสฺสชฺชนํฯ สพฺพเมว ตาว อิทํ สีลํ อตฺตโน สีลนลกฺขเณน เอกวิธํฯ

จาริตฺตวาริตฺตวเสน ทุวิธํฯ ตถา อาภิสมาจาริกอาทิพฺรหฺมจริยกวเสน, วิรติอวิรติวเสน, นิสฺสิตานิสฺสิตวเสน, กาลปริยนฺตอาปาณโกฏิกวเสน, สปริยนฺตาปริยนฺตวเสน, โลกิยโลกุตฺตรวเสน จฯ

ติวิธํ หีนมชฺฌิมปณีตวเสนฯ ตถา อตฺตาธิปเตยฺยโลกาธิปเตยฺยธมฺมาธิปเตยฺยวเสน, ปรามฏฺฐาปรามฏฺฐปฏิปฺปสฺสทฺธิวเสน, วิสุทฺธาวิสุทฺธเวมติกวเสน, เสกฺขาเสกฺขเนวเสกฺขนาเสกฺขวเสน จฯ

จตุพฺพิธํ หานภาคิยฐิติภาคิยวิเสสภาคิยนิพฺเพธภาคิยวเสนฯ ตถา ภิกฺขุภิกฺขุนีอนุปสมฺปนฺนคหฏฺฐสีลวเสน, ปกติอาจารธมฺมตาปุพฺพเหตุกสีลวเสน, ปาติโมกฺขสํวรอินฺทฺริยสํวรอาชีวปาริสุทฺธิปจฺจยสนฺนิสฺสิตสีลวเสน จฯ

ปญฺจวิธํ ปริยนฺตปาริสุทฺธิสีลาทิวเสนฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ ปฏิสมฺภิทายํ ‘‘ปญฺจ สีลานิ – ปริยนฺตปาริสุทฺธิสีลํ, อปริยนฺตปาริสุทฺธิสีลํ, ปริปุณฺณปาริสุทฺธิสีลํ, อปรามฏฺฐปาริสุทฺธิสีลํ, ปฏิปฺปสฺสทฺธิปาริสุทฺธิสีล’’นฺติ (ปฏิ. ม. 1.37)ฯ ตถา ปหานเวรมณีเจตนาสํวราวีติกฺกมวเสนฯ

[11] ตตฺถ เอกวิธโกฏฺฐาเส อตฺโถ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ ทุวิธโกฏฺฐาเส ยํ ภควตา ‘‘อิทํ กตฺตพฺพ’’นฺติ ปญฺญตฺตสิกฺขาปทปูรณํ, ตํ จาริตฺตํฯ ยํ ‘‘อิทํ น กตฺตพฺพ’’นฺติ ปฏิกฺขิตฺตสฺส อกรณํ, ตํ วาริตฺตํฯ ตตฺรายํ วจนตฺโถฯ จรนฺติ ตสฺมิํ สีเลสุ ปริปูรการิตาย ปวตฺตนฺตีติ จาริตฺตํฯ วาริตํ ตายนฺติ รกฺขนฺติ เตนาติ วาริตฺตํฯ ตตฺถ สทฺธาวีริยสาธนํ จาริตฺตํ, สทฺธาสาธนํ วาริตฺตํฯ เอวํ จาริตฺตวาริตฺตวเสน ทุวิธํฯ