เมนู

โมหจริตสฺส เสนาสนํ ทิสามุขํ อสมฺพาธํ วฏฺฏติ, ยตฺถ นิสินฺนสฺส วิวฏา ทิสา ขายนฺติ , อิริยาปเถสุ จงฺกโม วฏฺฏติฯ อารมฺมณํ ปนสฺส ปริตฺตํ สุปฺปมตฺตํ สราวมตฺตํ วา (ขุทฺทกํ) น วฏฺฏติฯ สมฺพาธสฺมิญฺหิ โอกาเส จิตฺตํ ภิยฺโย สมฺโมหมาปชฺชติ, ตสฺมา วิปุลํ มหากสิณํ วฏฺฏติฯ เสสํ โทสจริตสฺส วุตฺตสทิสเมวาติ อิทํ โมหจริตสฺส สปฺปายํฯ

สทฺธาจริตสฺส สพฺพมฺปิ โทสจริตมฺหิ วุตฺตวิธานํ สปฺปายํฯ อารมฺมเณสุ จสฺส อนุสฺสติฏฺฐานมฺปิ วฏฺฏติฯ

พุทฺธิจริตสฺส เสนาสนาทีสุ อิทํ นาม อสปฺปายนฺติ นตฺถิฯ

วิตกฺกจริตสฺส เสนาสนํ วิวฏํ ทิสามุขํ ยตฺถ นิสินฺนสฺส อารามวนโปกฺขรณีรามเณยฺยกานิ คามนิคมชนปทปฏิปาฏิโย นีโลภาสา จ ปพฺพตา ปญฺญายนฺติ, ตํ น วฏฺฏติ, ตญฺหิ วิตกฺกวิธาวนสฺเสว ปจฺจโย โหติ, ตสฺมา คมฺภีเร ทรีมุเข วนปฺปฏิจฺฉนฺเน หตฺถิกุจฺฉิปพฺภารมหินฺทคุหาสทิเส เสนาสเน วสิตพฺพํฯ อารมฺมณมฺปิสฺส วิปุลํ น วฏฺฏติฯ ตาทิสญฺหิ วิตกฺกวเสน สนฺธาวนสฺส ปจฺจโย โหติฯ ปริตฺตํ ปน วฏฺฏติฯ

เสสํ ราคจริตสฺส วุตฺตสทิสเมวาติ อิทํ วิตกฺกจริตสฺส สปฺปายํฯ อยํ อตฺตโน จริยานุกูลนฺติ เอตฺถ อาคตจริยานํ ปเภทนิทานวิภาวนสปฺปายปริจฺเฉทโต วิตฺถาโรฯ น จ ตาว จริยานุกูลํ กมฺมฏฺฐานํ สพฺพากาเรน อาวิกตํฯ ตญฺหิ อนนฺตรสฺส มาติกาปทสฺส วิตฺถาเร สยเมว อาวิภวิสฺสติฯ

จตฺตาลีสกมฺมฏฺฐานวณฺณนา

[47] ตสฺมา ยํ วุตฺตํ จตฺตาลีสาย กมฺมฏฺฐาเนสุ อญฺญตรํ กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวาติ เอตฺถ สงฺขาตนิทฺเทสโต, อุปจารปฺปนาวหโต, ฌานปฺปเภทโต, สมติกฺกมโต, วฑฺฒนาวฑฺฒนโต, อารมฺมณโต, ภูมิโต, คหณโต, ปจฺจยโต, จริยานุกูลโตติ อิเมหิ ตาว ทสหากาเรหิ กมฺมฏฺฐานวินิจฺฉโย เวทิตพฺโพฯ