9. พาหิรายตนปริชานนสุตฺตํ

[112] ‘‘รูเป , ภิกฺขเว, อนภิชานํ อปริชานํ อวิราชยํ อปฺปชหํ อภพฺโพ ทุกฺขกฺขยายฯ สทฺเท… คนฺเธ… รเส… โผฏฺฐพฺเพ… ธมฺเม อนภิชานํ อปริชานํ อวิราชยํ อปฺปชหํ อภพฺโพ ทุกฺขกฺขยายฯ รูเป จ โข, ภิกฺขเว, อภิชานํ ปริชานํ วิราชยํ ปชหํ ภพฺโพ ทุกฺขกฺขยายฯ สทฺเท… คนฺเธ… รเส… โผฏฺฐพฺเพ… ธมฺเม อภิชานํ ปริชานํ วิราชยํ ปชหํ ภพฺโพ ทุกฺขกฺขยายา’’ติฯ นวมํฯ

10. อุปสฺสุติสุตฺตํ

[113] เอกํ สมยํ ภควา นาติเก [ญาติเก (สี. สฺยา. กํ.)] วิหรติ คิญฺชกาวสเถฯ อถ โข ภควา รโหคโต ปฏิสลฺลีโน อิมํ ธมฺมปริยายํ อภาสิ – ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณํฯ ติณฺณํ สงฺคติ ผสฺโสฯ ผสฺสปจฺจยา เวทนา; เวทนาปจฺจยา ตณฺหา; ตณฺหาปจฺจยา อุปาทานํ; อุปาทานปจฺจยา ภโว; ภวปจฺจยา ชาติ; ชาติปจฺจยา ชรามรณํ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา สมฺภวนฺติฯ เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทโย โหติฯ ชิวฺหญฺจ ปฏิจฺจ รเส จ อุปฺปชฺชติ…เป.… มนญฺจ ปฏิจฺจ ธมฺเม จ อุปฺปชฺชติ มโนวิญฺญาณํฯ ติณฺณํ สงฺคติ ผสฺโสฯ ผสฺสปจฺจยา เวทนา; เวทนาปจฺจยา ตณฺหา; ตณฺหาปจฺจยา อุปาทานํ; อุปาทานปจฺจยา ภโว; ภวปจฺจยา ชาติ; ชาติปจฺจยา ชรามรณํ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา สมฺภวนฺติฯ เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทโย โหติ’’ฯ

‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณํฯ ติณฺณํ สงฺคติ ผสฺโสฯ ผสฺสปจฺจยา เวทนา; เวทนาปจฺจยา ตณฺหาฯ ตสฺสาเยว ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรธา อุปาทานนิโรโธ; อุปาทานนิโรธา ภวนิโรโธ; ภวนิโรธา ชาตินิโรโธ; ชาตินิโรธา ชรามรณํ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา นิรุชฺฌนฺติฯ เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหติ…เป.… ชิวฺหญฺจ ปฏิจฺจ รเส จ อุปฺปชฺชติ…เป.… มนญฺจ ปฏิจฺจ ธมฺเม จ อุปฺปชฺชติ มโนวิญฺญาณํฯ ติณฺณํ สงฺคติ ผสฺโสฯ ผสฺสปจฺจยา เวทนา; เวทนาปจฺจยา ตณฺหาฯ

ตสฺสาเยว ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรธา อุปาทานนิโรโธ ; อุปาทานนิโรธา…เป.… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหตี’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ภควโต อุปสฺสุติ [อุปสฺสุติํ (สี. ก.)] ฐิโต โหติฯ อทฺทสา โข ภควา ตํ ภิกฺขุํ อุปสฺสุติ ฐิตํฯ ทิสฺวาน ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘อสฺโสสิ โน ตฺวํ, ภิกฺขุ, อิมํ ธมฺมปริยาย’’นฺติ? ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘อุคฺคณฺหาหิ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อิมํ ธมฺมปริยายํฯ ปริยาปุณาหิ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อิมํ ธมฺมปริยายํฯ ธาเรหิ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อิมํ ธมฺมปริยายํฯ อตฺถสํหิโตยํ, ภิกฺขุ, ธมฺมปริยาโย อาทิพฺรหฺมจริยโก’’ติฯ ทสมํฯ

โยคกฺเขมิวคฺโค เอกาทสโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

โยคกฺเขมิ อุปาทาย, ทุกฺขํ โลโก จ เสยฺโย จ;

สํโยชนํ อุปาทานํ, ทฺเว ปริชานํ อุปสฺสุตีติฯ

12. โลกกามคุณวคฺโค

1. ปฐมมารปาสสุตฺตํ

[114] ‘‘สนฺติ , ภิกฺขเว, จกฺขุวิญฺเญยฺยา รูปา, อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียาฯ ตญฺเจ, ภิกฺขุ, อภินนฺทติ อภิวทติ อชฺโฌสาย ติฏฺฐติ – อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อาวาสคโต มารสฺส, มารสฺส วสํ คโต [วสคโต (สี. อฏฺฐ. สฺยา. อฏฺฐ.)], ปฏิมุกฺกสฺส มารปาโสฯ พทฺโธ โส มารพนฺธเนน ยถากามกรณีโย ปาปิมโต…เป.…ฯ

‘‘สนฺติ, ภิกฺขเว, ชิวฺหาวิญฺเญยฺยา รสา, อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียาฯ ตญฺเจ ภิกฺขุ อภินนฺทติ อภิวทติ อชฺโฌสาย ติฏฺฐติ – อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อาวาสคโต มารสฺส, มารสฺส วสํ คโต, ปฏิมุกฺกสฺส มารปาโสฯ พทฺโธ โส มารพนฺธเนน…เป.…ฯ