เมนู

1. โยคกฺเขมิสุตฺตํ

[104] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘โยคกฺเขมิปริยายํ โว, ภิกฺขเว, ธมฺมปริยายํ เทเสสฺสามิฯ ตํ สุณาถฯ กตโม จ, ภิกฺขเว, โยคกฺเขมิปริยาโย ธมฺมปริยาโย? สนฺติ, ภิกฺขเว, จกฺขุวิญฺเญยฺยา รูปา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียาฯ เต ตถาคตสฺส ปหีนา อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา อนภาวงฺกตา อายติํ อนุปฺปาทธมฺมาฯ เตสญฺจ ปหานาย อกฺขาสิ โยคํ, ตสฺมา ตถาคโต ‘โยคกฺเขมี’ติ วุจฺจติ…เป.… สนฺติ, ภิกฺขเว, มโนวิญฺเญยฺยา ธมฺมา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียาฯ เต ตถาคตสฺส ปหีนา อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา อนภาวงฺกตา อายติํ อนุปฺปาทธมฺมาฯ เตสญฺจ ปหานาย อกฺขาสิ โยคํ, ตสฺมา ตถาคโต ‘โยคกฺเขมี’ติ วุจฺจติฯ อยํ โข, ภิกฺขเว, โยคกฺเขมิปริยาโย ธมฺมปริยาโย’’ติฯ ปฐมํฯ

2. อุปาทายสุตฺตํ

[105] ‘‘กิสฺมิํ นุ โข, ภิกฺขเว, สติ กิํ อุปาทาย อุปฺปชฺชติ อชฺฌตฺตํ สุขํ ทุกฺข’’นฺติ?

‘‘ภควํมูลกา โน, ภนฺเต, ธมฺมา…เป.…ฯ

‘‘จกฺขุสฺมิํ โข, ภิกฺขเว, สติ จกฺขุํ อุปาทาย อุปฺปชฺชติ อชฺฌตฺตํ สุขํ ทุกฺขํ…เป.… มนสฺมิํ สติ มนํ อุปาทาย อุปฺปชฺชติ อชฺฌตฺตํ สุขํ ทุกฺขํฯ ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, จกฺขุ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ?

‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’ฯ

‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วา ตํ สุขํ วา’’ติ?

‘‘ทุกฺขํ, ภนฺเต’’ฯ

‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วิปริณามธมฺมํ, อปิ นุ ตํ อนุปาทาย อุปฺปชฺเชยฺย อชฺฌตฺตํ สุขํ ทุกฺข’’นฺติ?

‘‘โน เหตํ ภนฺเต’’…เป.…ฯ

‘‘ชิวฺหา นิจฺจา วา อนิจฺจา วา’’ติ?

‘‘อนิจฺจา, ภนฺเต’’ฯ

‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วา ตํ สุขํ วา’’ติ?

‘‘ทุกฺขํ, ภนฺเต’’ฯ

‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วิปริณามธมฺมํ, อปิ นุ ตํ อนุปาทาย อุปฺปชฺเชยฺย อชฺฌตฺตํ สุขํ ทุกฺข’’นฺติ?

‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’…เป.…ฯ

‘‘มโน นิจฺโจ วา อนิจฺโจ วา’’ติ?

‘‘อนิจฺโจ, ภนฺเต’’ฯ

‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วา ตํ สุขํ วา’’ติ?

‘‘ทุกฺขํ, ภนฺเต’’ฯ

‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วิปริณามธมฺมํ, อปิ นุ ตํ อนุปาทาย อุปฺปชฺเชยฺย อชฺฌตฺตํ สุขํ ทุกฺข’’นฺติ?

‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ

‘‘เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก จกฺขุสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติ…เป.… มนสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติฯ นิพฺพินฺทํ วิรชฺชติ; วิราคา วิมุจฺจติ; วิมุตฺตสฺมิํ วิมุตฺตมิติ ญาณํ โหติฯ ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาตี’’ติฯ ทุติยํฯ