1. อทนฺตอคุตฺตสุตฺตํ

[94] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘ฉยิเม , ภิกฺขเว, ผสฺสายตนา อทนฺตา อคุตฺตา อรกฺขิตา อสํวุตา ทุกฺขาธิวาหา โหนฺติฯ กตเม ฉ? จกฺขุ, ภิกฺขเว, ผสฺสายตนํ อทนฺตํ อคุตฺตํ อรกฺขิตํ อสํวุตํ ทุกฺขาธิวาหํ โหติ…เป.… ชิวฺหา, ภิกฺขเว, ผสฺสายตนํ อทนฺตํ อคุตฺตํ อรกฺขิตํ อสํวุตํ ทุกฺขาธิวาหํ โหติ…เป.… มโน, ภิกฺขเว, ผสฺสายตนํ อทนฺตํ อคุตฺตํ อรกฺขิตํ อสํวุตํ ทุกฺขาธิวาหํ โหติฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ฉ ผสฺสายตนา อทนฺตา อคุตฺตา อรกฺขิตา อสํวุตา ทุกฺขาธิวาหา โหนฺติ’’ฯ

‘‘ฉยิเม, ภิกฺขเว, ผสฺสายตนา สุทนฺตา สุคุตฺตา สุรกฺขิตา สุสํวุตา สุขาธิวาหา โหนฺติฯ กตเม ฉ? จกฺขุ, ภิกฺขเว, ผสฺสายตนํ สุทนฺตํ สุคุตฺตํ สุรกฺขิตํ สุสํวุตํ สุขาธิวาหํ โหติ…เป.… ชิวฺหา, ภิกฺขเว, ผสฺสายตนํ สุทนฺตํ สุคุตฺตํ สุรกฺขิตํ สุสํวุตํ สุขาธิวาหํ โหติ…เป.… มโน, ภิกฺขเว, ผสฺสายตนํ สุทนฺตํ สุคุตฺตํ สุรกฺขิตํ สุสํวุตํ สุขาธิวาหํ โหติฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ฉ ผสฺสายตนา สุทนฺตา สุคุตฺตา สุรกฺขิตา สุสํวุตา สุขาธิวาหา โหนฺตี’’ติฯ อิทมโวจ ภควา…เป.… เอตทโวจ สตฺถา –

‘‘สเฬว [ฉเฬว (ก.)] ผสฺสายตนานิ ภิกฺขโว,

อสํวุโต ยตฺถ ทุกฺขํ นิคจฺฉติ;

เตสญฺจ เย สํวรณํ อเวทิสุํ,

สทฺธาทุติยา วิหรนฺตานวสฺสุตาฯ

‘‘ทิสฺวาน รูปานิ มโนรมานิ,

อโถปิ ทิสฺวาน อมโนรมานิ;

มโนรเม ราคปถํ วิโนทเย,

น จาปฺปิยํ เมติ มนํ ปโทสเยฯ

‘‘สทฺทญฺจ สุตฺวา ทุภยํ ปิยาปฺปิยํ,

ปิยมฺหิ สทฺเท น สมุจฺฉิโต สิยา;

อโถปฺปิเย โทสคตํ วิโนทเย,

น จาปฺปิยํ เมติ มนํ ปโทสเยฯ

‘‘คนฺธญฺจ ฆตฺวา สุรภิํ มโนรมํ,

อโถปิ ฆตฺวา อสุจิํ อกนฺติยํ;

อกนฺติยสฺมิํ ปฏิฆํ วิโนทเย,

ฉนฺทานุนีโต น จ กนฺติเย สิยาฯ

‘‘รสญฺจ โภตฺวาน อสาทิตญฺจ สาทุํ,

อโถปิ โภตฺวาน อสาทุเมกทา;

สาทุํ รสํ นาชฺโฌสาย ภุญฺเช,

วิโรธมาสาทุสุ โนปทํสเยฯ

‘‘ผสฺเสน ผุฏฺโฐ น สุเขน มชฺเช [มชฺเฌ (สฺยา. กํ. ปี.)],

ทุกฺเขน ผุฏฺโฐปิ น สมฺปเวเธ;

ผสฺสทฺวยํ สุขทุกฺเข อุเปกฺเข,

อนานุรุทฺโธ อวิรุทฺธ เกนจิฯ

‘‘ปปญฺจสญฺญา อิตรีตรา นรา,

ปปญฺจยนฺตา อุปยนฺติ สญฺญิโน;

มโนมยํ เคหสิตญฺจ สพฺพํ,

ปนุชฺช เนกฺขมฺมสิตํ อิรียติฯ

‘‘เอวํ มโน ฉสฺสุ ยทา สุภาวิโต,

ผุฏฺฐสฺส จิตฺตํ น วิกมฺปเต กฺวจิ;

เต ราคโทเส อภิภุยฺย ภิกฺขโว,

ภวตฺถ [ภวถ (สี. สฺยา. กํ.)] ชาติมรณสฺส ปารคา’’ติฯ ปฐมํ;

2. มาลุกฺยปุตฺตสุตฺตํ

[95] อถ โข อายสฺมา มาลุกฺยปุตฺโต [มาลุงฺกฺยปุตฺโต (สี.)] เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ…เป.… เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา มาลุกฺยปุตฺโต ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘สาธุ เม, ภนฺเต, ภควา สํขิตฺเตน ธมฺมํ เทเสตุ, ยมหํ ภควโต ธมฺมํ สุตฺวา เอโก วูปกฏฺโฐ อปฺปมตฺโต อาตาปี ปหิตตฺโต วิหเรยฺย’’นฺติฯ