เมนู

‘‘ยสฺส นูน, อาวุโส สาริปุตฺต, เอวมสฺส – ‘อหํ จกฺขูติ วา มม จกฺขูติ วา…เป.… อหํ ชิวฺหาติ วา มม ชิวฺหาติ วา… อหํ มโนติ วา มม มโนติ วา’ฯ ตสฺส, อาวุโส สาริปุตฺต, สิยา กายสฺส วา อญฺญถตฺตํ อินฺทฺริยานํ วา วิปริณาโมฯ มยฺหญฺจ โข, อาวุโส สาริปุตฺต, น เอวํ โหติ – ‘อหํ จกฺขูติ วา มม จกฺขูติ วา…เป.… อหํ ชิวฺหาติ วา มม ชิวฺหาติ วา…เป.… อหํ มโนติ วา มม มโนติ วา’ฯ ตสฺส มยฺหญฺจ โข, อาวุโส สาริปุตฺต, กิํ กายสฺส วา อญฺญถตฺตํ ภวิสฺสติ, อินฺทฺริยานํ วา วิปริณาโม’’ติ!

‘‘ตถา หิ ปนายสฺมโต อุปเสนสฺส ทีฆรตฺตํ อหงฺการมมงฺการมานานุสโย สุสมูหโตฯ ตสฺมา อายสฺมโต อุปเสนสฺส น เอวํ โหติ – ‘อหํ จกฺขูติ วา มม จกฺขูติ วา…เป.… อหํ ชิวฺหาติ วา มม ชิวฺหาติ วา…เป.… อหํ มโนติ วา มม มโนติ วา’’’ติฯ อถ โข เต ภิกฺขู อายสฺมโต อุปเสนสฺส กายํ มญฺจกํ อาโรเปตฺวา พหิทฺธา นีหริํสุฯ อถ โข อายสฺมโต อุปเสนสฺส กาโย ตตฺเถว วิกิริ; เสยฺยถาปิ ภุสมุฏฺฐีติฯ สตฺตมํฯ

8. อุปวาณสนฺทิฏฺฐิกสุตฺตํ

[70] อถ โข อายสฺมา อุปวาโณ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ…เป.… เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา อุปวาโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘‘สนฺทิฏฺฐิโก ธมฺโม, สนฺทิฏฺฐิโก ธมฺโม’ติ, ภนฺเต, วุจฺจติฯ กิตฺตาวตา นุ โข, ภนฺเต, สนฺทิฏฺฐิโก ธมฺโม โหติ, อกาลิโก เอหิปสฺสิโก โอปเนยฺยิโก ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺโพ วิญฺญูหี’’ติ?

‘‘อิธ ปน, อุปวาณ, ภิกฺขุ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา รูปปฺปฏิสํเวที จ โหติ รูปราคปฺปฏิสํเวที จฯ สนฺตญฺจ อชฺฌตฺตํ รูเปสุ ราคํ ‘อตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ รูเปสุ ราโค’ติ ปชานาติฯ ยํ ตํ, อุปวาณ, ภิกฺขุ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา รูปปฺปฏิสํเวที จ โหติ รูปราคปฺปฏิสํเวที จฯ สนฺตญฺจ อชฺฌตฺตํ รูเปสุ ราคํ ‘อตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ รูเปสุ ราโค’ติ ปชานาติฯ เอวมฺปิ โข, อุปวาณ, สนฺทิฏฺฐิโก ธมฺโม โหติ อกาลิโก เอหิปสฺสิโก โอปเนยฺยิโก ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺโพ วิญฺญูหี’’ติ…เป.…ฯ

‘‘ปุน จปรํ, อุปวาณ, ภิกฺขุ ชิวฺหาย รสํ สายิตฺวา รสปฺปฏิสํเวที จ โหติ รสราคปฺปฏิสํเวที จฯ สนฺตญฺจ อชฺฌตฺตํ รเสสุ ราคํ ‘อตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ รเสสุ ราโค’ติ ปชานาติฯ ยํ ตํ, อุปวาณ, ภิกฺขุ ชิวฺหาย รสํ สายิตฺวา รสปฺปฏิสํเวที จ โหติ รสราคปฺปฏิสํเวที จฯ

สนฺตญฺจ อชฺฌตฺตํ รเสสุ ราคํ ‘อตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ รเสสุ ราโค’ติ ปชานาติฯ เอวมฺปิ โข, อุปวาณ, สนฺทิฏฺฐิโก ธมฺโม โหติ อกาลิโก เอหิปสฺสิโก โอปเนยฺยิโก ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺโพ วิญฺญูหี’’ติ…เป.…ฯ

‘‘ปุน จปรํ, อุปวาณ, ภิกฺขุ มนสา ธมฺมํ วิญฺญาย ธมฺมปฺปฏิสํเวที จ โหติ ธมฺมราคปฺปฏิสํเวที จฯ สนฺตญฺจ อชฺฌตฺตํ ธมฺเมสุ ราคํ ‘อตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ ธมฺเมสุ ราโค’ติ ปชานาติฯ ยํ ตํ, อุปวาณ, ภิกฺขุ มนสา ธมฺมํ วิญฺญาย ธมฺมปฺปฏิสํเวที จ โหติ ธมฺมราคปฺปฏิสํเวที จฯ สนฺตญฺจ อชฺฌตฺตํ ธมฺเมสุ ราคํ ‘อตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ ธมฺเมสุ ราโค’ติ ปชานาติฯ เอวมฺปิ โข, อุปวาณ, สนฺทิฏฺฐิโก ธมฺโม โหติ…เป.… ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺโพ วิญฺญูหี’’ติ…เป.…ฯ

‘‘อิธ ปน, อุปวาณ, ภิกฺขุ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา รูปปฺปฏิสํเวที จ โหติ, โน จ รูปราคปฺปฏิสํเวทีฯ อสนฺตญฺจ อชฺฌตฺตํ รูเปสุ ราคํ ‘นตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ รูเปสุ ราโค’ติ ปชานาติฯ ยํ ตํ, อุปวาณ, ภิกฺขุ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา รูปปฺปฏิสํเวทีหิ โข โหติ, โน จ รูปราคปฺปฏิสํเวทีฯ อสนฺตญฺจ อชฺฌตฺตํ รูเปสุ ราคํ ‘นตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ รูเปสุ ราโค’ติ ปชานาติฯ เอวมฺปิ โข, อุปวาณ, สนฺทิฏฺฐิโก ธมฺโม โหติ, อกาลิโก เอหิปสฺสิโก โอปเนยฺยิโก ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺโพ วิญฺญูหี’’ติ…เป.…ฯ

‘‘ปุน จปรํ, อุปวาณ, ภิกฺขุ ชิวฺหาย รสํ สายิตฺวา รสปฺปฏิสํเวทีหิ โข โหติ, โน จ รสราคปฺปฏิสํเวทีฯ อสนฺตญฺจ อชฺฌตฺตํ รเสสุ ราคํ ‘นตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ รเสสุ ราโค’ติ ปชานาติ…เป.…ฯ

‘‘ปุน จปรํ, อุปวาณ, ภิกฺขุ มนสา ธมฺมํ วิญฺญาย ธมฺมปฺปฏิสํเวทีหิ โข โหติ, โน จ ธมฺมราคปฺปฏิสํเวทีฯ อสนฺตญฺจ อชฺฌตฺตํ ธมฺเมสุ ราคํ ‘นตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ ธมฺเมสุ ราโค’ติ ปชานาติฯ ยํ ตํ, อุปวาณ, ภิกฺขุ มนสา ธมฺมํ วิญฺญาย ธมฺมปฺปฏิสํเวทีหิ โข โหติ, โน จ ธมฺมราคปฺปฏิสํเวทีฯ อสนฺตญฺจ อชฺฌตฺตํ ธมฺเมสุ ราคํ ‘นตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ ธมฺเมสุ ราโค’ติ ปชานาติฯ เอวมฺปิ โข, อุปวาณ, สนฺทิฏฺฐิโก ธมฺโม โหติ, อกาลิโก เอหิปสฺสิโก โอปเนยฺยิโก ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺโพ วิญฺญูหี’’ติฯ อฏฺฐมํฯ

9. ปฐมฉผสฺสายตนสุตฺตํ

[71] ‘‘โย หิ โกจิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ฉนฺนํ ผสฺสายตนานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ นปฺปชานาติฯ อวุสิตํ เตน พฺรหฺมจริยํ, อารกา โส อิมสฺมา ธมฺมวินยา’’ติฯ

เอวํ วุตฺเต, อญฺญตโร ภิกฺขุ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘เอตฺถาหํ, ภนฺเต, อนสฺสสํ [อนสฺสสิํ (สี.), อนสฺสาสํ (สฺยา. กํ.), อนสฺสาสิํ (ปี.)]ฯ อหญฺหิ, ภนฺเต, ฉนฺนํ ผสฺสายตนานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ นปฺปชานามี’’ติฯ

‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, ภิกฺขุ, จกฺขุํ ‘เอตํ มม, เอโสหมสฺมิ , เอโส เม อตฺตา’ติ สมนุปสฺสสี’’ติ?

‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ

‘‘สาธุ, ภิกฺขุ, เอตฺถ จ เต, ภิกฺขุ, จกฺขุ ‘เนตํ มม, เนโสหมสฺมิ, น เมโส อตฺตา’ติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย สุทิฏฺฐํ ภวิสฺสติฯ เอเสวนฺโต ทุกฺขสฺส…เป.… ชิวฺหํ ‘เอตํ มม, เอโสหมสฺมิ, เอโส เม อตฺตา’ติ สมนุปสฺสสี’’ติ?

‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ

‘‘สาธุ, ภิกฺขุ, เอตฺถ จ เต, ภิกฺขุ, ชิวฺหา ‘เนตํ มม, เนโสหมสฺมิ, น เมโส อตฺตา’ติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย สุทิฏฺฐํ ภวิสฺสติฯ เอเสวนฺโต ทุกฺขสฺส…เป.… มนํ ‘เอตํ มม, เอโสหมสฺมิ, เอโส เม อตฺตา’ติ สมนุปสฺสสี’’ติ?

‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ

‘‘สาธุ, ภิกฺขุ, เอตฺถ จ เต, ภิกฺขุ, มโน ‘เนตํ มม, เนโสหมสฺมิ, น เมโส อตฺตา’ติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย สุทิฏฺฐํ ภวิสฺสติฯ เอเสวนฺโต ทุกฺขสฺสา’’ติฯ นวมํฯ

10. ทุติยฉผสฺสายตนสุตฺตํ

[72] ‘‘โย หิ โกจิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ฉนฺนํ ผสฺสายตนานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ นปฺปชานาติฯ อวุสิตํ เตน พฺรหฺมจริยํ, อารกา โส อิมสฺมา ธมฺมวินยา’’ติฯ

เอวํ วุตฺเต, อญฺญตโร ภิกฺขุ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘เอตฺถาหํ, ภนฺเต, อนสฺสสํ ปนสฺสสํฯ อหญฺหิ, ภนฺเต, ฉนฺนํ ผสฺสายตนานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ นปฺปชานามี’’ติฯ

‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, ภิกฺขุ, จกฺขุํ ‘เนตํ มม, เนโสหมสฺมิ , น เมโส อตฺตา’ติ สมนุปสฺสสี’’ติ?

‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ฯ

‘‘สาธุ, ภิกฺขุ, เอตฺถ จ เต, ภิกฺขุ, จกฺขุ ‘เนตํ มม, เนโสหมสฺมิ น เมโส อตฺตา’ติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย สุทิฏฺฐํ ภวิสฺสติฯ