เมนู

อถ โข อายสฺมา มิคชาโล เอโก วูปกฏฺโฐ อปฺปมตฺโต อาตาปี ปหิตตฺโต วิหรโต นจิรสฺเสว – ยสฺสตฺถาย กุลปุตฺตา สมฺมเทว อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชนฺติ ตทนุตฺตรํ – พฺรหฺมจริยปริโยสานํ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหาสิฯ ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ อพฺภญฺญาสิฯ อญฺญตโร จ ปนายสฺมา มิคชาโล อรหตํ อโหสีติฯ ทุติยํฯ

3. ปฐมสมิทฺธิมารปญฺหาสุตฺตํ

[65] เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเปฯ อถ โข อายสฺมา สมิทฺธิ เยน ภควา…เป.… ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘‘มาโร, มาโร’ติ, ภนฺเต, วุจฺจติฯ กิตฺตาวตา นุ โข, ภนฺเต, มาโร วา อสฺส มารปญฺญตฺติ วา’’ติ?

‘‘ยตฺถ โข, สมิทฺธิ, อตฺถิ จกฺขุ, อตฺถิ รูปา, อตฺถิ จกฺขุวิญฺญาณํ , อตฺถิ จกฺขุวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา ธมฺมา, อตฺถิ ตตฺถ มาโร วา มารปญฺญตฺติ วาฯ อตฺถิ โสตํ, อตฺถิ สทฺทา, อตฺถิ โสตวิญฺญาณํ, อตฺถิ โสตวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา ธมฺมา, อตฺถิ ตตฺถ มาโร วา มารปญฺญตฺติ วาฯ อตฺถิ ฆานํ, อตฺถิ คนฺธา, อตฺถิ ฆานวิญฺญาณํ, อตฺถิ ฆานวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา ธมฺมา, อตฺถิ ตตฺถ มาโร วา มารปญฺญตฺติ วาฯ อตฺถิ ชิวฺหา, อตฺถิ รสา, อตฺถิ ชิวฺหาวิญฺญาณํ, อตฺถิ ชิวฺหาวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา ธมฺมา, อตฺถิ ตตฺถ มาโร วา มารปญฺญตฺติ วาฯ อตฺถิ กาโย, อตฺถิ โผฏฺฐพฺพา, อตฺถิ กายวิญฺญาณํ, อตฺถิ กายวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา ธมฺมา, อตฺถิ ตตฺถ มาโร วา มารปญฺญตฺติ วาฯ อตฺถิ มโน, อตฺถิ ธมฺมา, อตฺถิ มโนวิญฺญาณํ, อตฺถิ มโนวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา ธมฺมา, อตฺถิ ตตฺถ มาโร วา มารปญฺญตฺติ วาฯ

‘‘ยตฺถ จ โข, สมิทฺธิ, นตฺถิ จกฺขุ, นตฺถิ รูปา, นตฺถิ จกฺขุวิญฺญาณํ, นตฺถิ จกฺขุวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา ธมฺมา, นตฺถิ ตตฺถ มาโร วา มารปญฺญตฺติ วาฯ นตฺถิ โสตํ…เป.… นตฺถิ ฆานํ…เป.… นตฺถิ ชิวฺหา, นตฺถิ รสา, นตฺถิ ชิวฺหาวิญฺญาณํ, นตฺถิ ชิวฺหาวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา ธมฺมา, นตฺถิ ตตฺถ มาโร วา มารปญฺญตฺติ วาฯ นตฺถิ กาโย…เป.…ฯ นตฺถิ มโน, นตฺถิ ธมฺมา, นตฺถิ มโนวิญฺญาณํ, นตฺถิ มโนวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา ธมฺมา, นตฺถิ ตตฺถ มาโร วา มารปญฺญตฺติ วา’’ติฯ ตติยํฯ

4. สมิทฺธิสตฺตปญฺหาสุตฺตํ

[66] ‘‘‘สตฺโต , สตฺโต’ติ, ภนฺเต, วุจฺจติฯ กิตฺตาวตา นุ โข, ภนฺเต, สตฺโต วา อสฺส สตฺตปญฺญตฺติ วา’’ติ…เป.…ฯ จตุตฺถํฯ

5. สมิทฺธิทุกฺขปญฺหาสุตฺตํ

[67] ‘‘‘ทุกฺขํ , ทุกฺข’นฺติ, ภนฺเต, วุจฺจติฯ กิตฺตาวตา นุ โข, ภนฺเต, ทุกฺขํ วา อสฺส ทุกฺขปญฺญตฺติ วา’’ติ…เป.…ฯ ปญฺจมํฯ

6. สมิทฺธิโลกปญฺหาสุตฺตํ

[68] ‘‘‘โลโก, โลโก’ติ, ภนฺเต, วุจฺจติฯ กิตฺตาวตา นุ โข, ภนฺเต, โลโก วา อสฺส โลกปญฺญตฺติ วา’’ติ? ยตฺถ โข, สมิทฺธิ, อตฺถิ จกฺขุ, อตฺถิ รูปา, อตฺถิ จกฺขุวิญฺญาณํ, อตฺถิ จกฺขุวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา ธมฺมา, อตฺถิ ตตฺถ โลโก วา โลกปญฺญตฺติ วาติ…เป.… อตฺถิ ชิวฺหา…เป.… อตฺถิ มโน, อตฺถิ ธมฺมา, อตฺถิ มโนวิญฺญาณํ, อตฺถิ มโนวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา ธมฺมา, อตฺถิ ตตฺถ โลโก วา โลกปญฺญตฺติ วาฯ

‘‘ยตฺถ จ โข, สมิทฺธิ, นตฺถิ จกฺขุ, นตฺถิ รูปา, นตฺถิ จกฺขุวิญฺญาณํ, นตฺถิ จกฺขุวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา ธมฺมา, นตฺถิ ตตฺถ โลโก วา โลกปญฺญตฺติ วา…เป.… นตฺถิ ชิวฺหา…เป.… นตฺถิ มโน, นตฺถิ ธมฺมา, นตฺถิ มโนวิญฺญาณํ, นตฺถิ มโนวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา ธมฺมา, นตฺถิ ตตฺถ โลโก วา โลกปญฺญตฺติ วา’’ติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. อุปเสนอาสีวิสสุตฺตํ

[69] เอกํ สมยํ อายสฺมา จ สาริปุตฺโต อายสฺมา จ อุปเสโน ราชคเห วิหรนฺติ สีตวเน สปฺปโสณฺฑิกปพฺภาเรฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมโต อุปเสนสฺส กาเย อาสีวิโส ปติโต โหติฯ อถ โข อายสฺมา อุปเสโน ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘เอถ เม, อาวุโส, อิมํ กายํ มญฺจกํ อาโรเปตฺวา พหิทฺธา นีหรถฯ ปุรายํ กาโย อิเธว วิกิรติ; เสยฺยถาปิ ภุสมุฏฺฐี’’ติฯ

เอวํ วุตฺเต, อายสฺมา สาริปุตฺโต อายสฺมนฺตํ อุปเสนํ เอตทโวจ – ‘‘น โข ปน มยํ ปสฺสาม อายสฺมโต อุปเสนสฺส กายสฺส วา อญฺญถตฺตํ อินฺทฺริยานํ วา วิปริณามํฯ อถ จ ปนายสฺมา อุปเสโน เอวมาห – ‘เอถ เม, อาวุโส, อิมํ กายํ มญฺจกํ อาโรเปตฺวา พหิทฺธา นีหรถฯ ปุรายํ กาโย อิเธว วิกิรติ; เสยฺยถาปิ ภุสมุฏฺฐี’’’ติฯ