5. อากาสานญฺจายตนปญฺหาสุตฺตํ

[336] ‘‘‘อากาสานญฺจายตนํ, อากาสานญฺจายตน’นฺติ วุจฺจติฯ กตมํ นุ โข อากาสานญฺจายตนนฺติ ? ตสฺส มยฺหํ, อาวุโส, เอตทโหสิ – ‘อิธ ภิกฺขุ สพฺพโส รูปสญฺญานํ สมติกฺกมา ปฏิฆสญฺญานํ อตฺถงฺคมา นานตฺตสญฺญานํ อมนสิการา อนนฺโต อากาโสติ อากาสานญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ อิทํ วุจฺจติ อากาสานญฺจายตน’นฺติฯ โส ขฺวาหํ, อาวุโส, สพฺพโส รูปสญฺญานํ สมติกฺกมา ปฏิฆสญฺญานํ อตฺถงฺคมา นานตฺตสญฺญานํ อมนสิการา อนนฺโต อากาโสติ อากาสานญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรามิฯ ตสฺส มยฺหํ, อาวุโส, อิมินา วิหาเรน วิหรโต รูปสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติฯ

‘‘อถ โข มํ, อาวุโส, ภควา อิทฺธิยา อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจ – ‘โมคฺคลฺลาน, โมคฺคลฺลาน! มา, พฺราหฺมณ, อากาสานญฺจายตนํ ปมาโท, อากาสานญฺจายตเน จิตฺตํ สณฺฐเปหิ, อากาสานญฺจายตเน จิตฺตํ เอโกทิํ กโรหิ, อากาสานญฺจายตเน จิตฺตํ สมาทหา’ติฯ โส ขฺวาหํ, อาวุโส, อปเรน สมเยน สพฺพโส รูปสญฺญานํ สมติกฺกมา ปฏิฆสญฺญานํ อตฺถงฺคมา นานตฺตสญฺญานํ อมนสิการา อนนฺโต อากาโสติ อากาสานญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหาสิํฯ ยญฺหิ ตํ, อาวุโส, สมฺมา วทมาโน วเทยฺย…เป.… มหาภิญฺญตํ ปตฺโต’’ติฯ ปญฺจมํฯ

6. วิญฺญาณญฺจายตนปญฺหาสุตฺตํ

[337] ‘‘‘วิญฺญาณญฺจายตนํ, วิญฺญาณญฺจายตน’นฺติ วุจฺจติฯ กตมํ นุ โข วิญฺญาณญฺจายตนนฺติ? ตสฺส มยฺหํ, อาวุโส, เอตทโหสิ – ‘อิธ ภิกฺขุ สพฺพโส อากาสานญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม อนนฺตํ วิญฺญาณนฺติ วิญฺญาณญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ อิทํ วุจฺจติ วิญฺญาณญฺจายตน’นฺติฯ โส ขฺวาหํ, อาวุโส, สพฺพโส อากาสานญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม อนนฺตํ วิญฺญาณนฺติ วิญฺญาณญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรามิ ฯ ตสฺส มยฺหํ, อาวุโส, อิมินา วิหาเรน วิหรโต อากาสานญฺจายตนสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติฯ

‘‘อถ โข มํ, อาวุโส, ภควา อิทฺธิยา อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจ – ‘โมคฺคลฺลาน, โมคฺคลฺลาน! มา, พฺราหฺมณ, วิญฺญาณญฺจายตนํ ปมาโท, วิญฺญาณญฺจายตเน จิตฺตํ สณฺฐเปหิ, วิญฺญาณญฺจายตเน จิตฺตํ เอโกทิํ กโรหิ, วิญฺญาณญฺจายตเน จิตฺตํ สมาทหา’ติฯ