8. สมุคฺฆาตสารุปฺปสุตฺตํ
[30] ‘‘สพฺพมญฺญิตสมุคฺฆาตสารุปฺปํ โว, ภิกฺขเว, ปฏิปทํ เทเสสฺสามิฯ ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ; ภาสิสฺสามีติฯ กตมา จ สา, ภิกฺขเว, สพฺพมญฺญิตสมุคฺฆาตสารุปฺปา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จกฺขุํ น มญฺญติ, จกฺขุสฺมิํ น มญฺญติ, จกฺขุโต น มญฺญติ, จกฺขุํ เมติ น มญฺญติฯ รูเป น มญฺญติ, รูเปสุ น มญฺญติ, รูปโต น มญฺญติ, รูปา เมติ น มญฺญติฯ จกฺขุวิญฺญาณํ น มญฺญติ, จกฺขุวิญฺญาณสฺมิํ น มญฺญติ, จกฺขุวิญฺญาณโต น มญฺญติ, จกฺขุวิญฺญาณํ เมติ น มญฺญติฯ จกฺขุสมฺผสฺสํ น มญฺญติ, จกฺขุสมฺผสฺสสฺมิํ น มญฺญติ, จกฺขุสมฺผสฺสโต น มญฺญติ, จกฺขุสมฺผสฺโส เมติ น มญฺญติฯ ยมฺปิทํ จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ น มญฺญติ , ตสฺมิมฺปิ น มญฺญติ, ตโตปิ น มญฺญติ, ตํ เมติ น มญฺญติ…เป.… ชิวฺหํ น มญฺญติ, ชิวฺหาย น มญฺญติ, ชิวฺหาโต น มญฺญติ, ชิวฺหา เมติ น มญฺญติฯ รเส น มญฺญติ, รเสสุ น มญฺญติ, รสโต น มญฺญติ, รสา เมติ น มญฺญติฯ ชิวฺหาวิญฺญาณํ น มญฺญติ, ชิวฺหาวิญฺญาณสฺมิํ น มญฺญติ, ชิวฺหาวิญฺญาณโต น มญฺญติ, ชิวฺหาวิญฺญาณํ เมติ น มญฺญติฯ ชิวฺหาสมฺผสฺสํ น มญฺญติ, ชิวฺหาสมฺผสฺสสฺมิํ น มญฺญติ, ชิวฺหาสมฺผสฺสโต น มญฺญติ, ชิวฺหาสมฺผสฺโส เมติ น มญฺญติฯ ยมฺปิทํ ชิวฺหาสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ น มญฺญติ, ตสฺมิมฺปิ น มญฺญติ, ตโตปิ น มญฺญติ, ตํ เมติ น มญฺญติ…เป.… มนํ น มญฺญติ, มนสฺมิํ น มญฺญติ, มนโต น มญฺญติ, มโน เมติ น มญฺญติฯ ธมฺเม น มญฺญติ, ธมฺเมสุ น มญฺญติ, ธมฺมโต น มญฺญติ, ธมฺมา เมติ น มญฺญติฯ มโนวิญฺญาณํ น มญฺญติ, มโนวิญฺญาณสฺมิํ น มญฺญติ, มโนวิญฺญาณโต น มญฺญติ, มโนวิญฺญาณํ เมติ น มญฺญติฯ มโนสมฺผสฺสํ น มญฺญติ, มโนสมฺผสฺสสฺมิํ น มญฺญติ, มโนสมฺผสฺสโต น มญฺญติ, มโนสมฺผสฺโส เมติ น มญฺญติ ฯ ยมฺปิทํ มโนสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ น มญฺญติ, ตสฺมิมฺปิ น มญฺญติ, ตโตปิ น มญฺญติ, ตํ เมติ น มญฺญติฯ สพฺพํ น มญฺญติ, สพฺพสฺมิํ น มญฺญติ, สพฺพโต น มญฺญติ, สพฺพํ เมติ น มญฺญติฯ โส เอวํ อมญฺญมาโน น จ กิญฺจิ โลเก อุปาทิยติฯ อนุปาทิยํ น ปริตสฺสติฯ อปริตสฺสํ ปจฺจตฺตญฺเญว ปรินิพฺพายติฯ ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาติฯ อยํ โข สา, ภิกฺขเว, สพฺพมญฺญิตสมุคฺฆาตสารุปฺปา ปฏิปทา’’ติฯ อฏฺฐมํฯ
9. ปฐมสมุคฺฆาตสปฺปายสุตฺตํ
[31] ‘‘สพฺพมญฺญิตสมุคฺฆาตสปฺปายํ โว, ภิกฺขเว, ปฏิปทํ เทเสสฺสามิฯ ตํ สุณาถฯ กตมา จ สา, ภิกฺขเว, สพฺพมญฺญิตสมุคฺฆาตสปฺปายา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จกฺขุํ น มญฺญติ, จกฺขุสฺมิํ น มญฺญติ, จกฺขุโต น มญฺญติ, จกฺขุํ เมติ น มญฺญติฯ รูเป น มญฺญติ…เป.… จกฺขุวิญฺญาณํ น มญฺญติ, จกฺขุสมฺผสฺสํ น มญฺญติ, ยมฺปิทํ จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ น มญฺญติ, ตสฺมิมฺปิ น มญฺญติ, ตโตปิ น มญฺญติ, ตํ เมติ น มญฺญติฯ ยญฺหิ, ภิกฺขเว, มญฺญติ, ยสฺมิํ มญฺญติ, ยโต มญฺญติ, ยํ เมติ มญฺญติ, ตโต ตํ โหติ อญฺญถาฯ อญฺญถาภาวี ภวสตฺโต โลโก ภวเมวาภินนฺทติ…เป.… ชิวฺหํ น มญฺญติ, ชิวฺหาย น มญฺญติ, ชิวฺหาโต น มญฺญติ, ชิวฺหา เมติ น มญฺญติฯ รเส น มญฺญติ…เป.… ชิวฺหาวิญฺญาณํ น มญฺญติ, ชิวฺหาสมฺผสฺสํ น มญฺญติฯ ยมฺปิทํ ชิวฺหาสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ น มญฺญติ, ตสฺมิมฺปิ น มญฺญติ, ตโตปิ น มญฺญติ, ตํ เมติ น มญฺญติฯ ยญฺหิ, ภิกฺขเว, มญฺญติ, ยสฺมิํ มญฺญติ, ยโต มญฺญติ, ยํ เมติ มญฺญติ, ตโต ตํ โหติ อญฺญถาฯ อญฺญถาภาวี ภวสตฺโต โลโก ภวเมวาภินนฺทติ…เป.… มนํ น มญฺญติ, มนสฺมิํ น มญฺญติ, มนโต น มญฺญติ, มโน เมติ น มญฺญติฯ ธมฺเม น มญฺญติ…เป.… มโนวิญฺญาณํ น มญฺญติ, มโนสมฺผสฺสํ น มญฺญติฯ ยมฺปิทํ มโนสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ น มญฺญติ, ตสฺมิมฺปิ น มญฺญติ, ตโตปิ น มญฺญติ, ตํ เมติ น มญฺญติฯ ยญฺหิ, ภิกฺขเว, มญฺญติ, ยสฺมิํ มญฺญติ, ยโต มญฺญติ, ยํ เมติ มญฺญติ, ตโต ตํ โหติ อญฺญถาฯ อญฺญถาภาวี ภวสตฺโต โลโก ภวเมวาภินนฺทติฯ ยาวตา, ภิกฺขเว, ขนฺธธาตุอายตนํ ตมฺปิ น มญฺญติ, ตสฺมิมฺปิ น มญฺญติ, ตโตปิ น มญฺญติ, ตํ เมติ น มญฺญติฯ โส เอวํ อมญฺญมาโน น จ กิญฺจิ โลเก อุปาทิยติฯ อนุปาทิยํ น ปริตสฺสติฯ อปริตสฺสํ ปจฺจตฺตญฺเญว ปรินิพฺพายติฯ ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาติ ฯ อยํ โข สา, ภิกฺขเว, สพฺพมญฺญิตสมุคฺฆาตสปฺปายา ปฏิปทา’’ติฯ นวมํฯ
10. ทุติยสมุคฺฆาตสปฺปายสุตฺตํ
[32] ‘‘สพฺพมญฺญิตสมุคฺฆาตสปฺปายํ โว, ภิกฺขเว, ปฏิปทํ เทเสสฺสามิฯ ตํ สุณาถฯ กตมา จ สา, ภิกฺขเว, สพฺพมญฺญิตสมุคฺฆาตสปฺปายา ปฏิปทา?
‘‘ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, จกฺขุํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ?
‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’ฯ
‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วา ตํ สุขํ วา’’ติ?
‘‘ทุกฺขํ , ภนฺเต’’ฯ
‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วิปริณามธมฺมํ, กลฺลํ นุ ตํ สมนุปสฺสิตุํ – ‘เอตํ มม, เอโสหมสฺมิ, เอโส เม อตฺตา’’’ติ?
‘‘โน เหตํ ภนฺเต’’ฯ
‘‘รูปา…เป.… จกฺขุวิญฺญาณํ… จกฺขุสมฺผสฺโส นิจฺโจ วา อนิจฺโจ วา’’ติ?
‘‘อนิจฺโจ, ภนฺเต’’…เป.…ฯ
‘‘ยมฺปิทํ จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ?
‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’ฯ
‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วา ตํ สุขํ วา’’ติ?
‘‘ทุกฺขํ, ภนฺเต’’ฯ
‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วิปริณามธมฺมํ, กลฺลํ นุ ตํ สมนุปสฺสิตุํ – ‘เอตํ มม, เอโสหมสฺมิ, เอโส เม อตฺตา’’’ติ?
‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’…เป.…ฯ
‘‘ชิวฺหา นิจฺจา วา อนิจฺจา วา’’ติ?
‘‘อนิจฺจา ภนฺเต’’…เป.…ฯ
‘‘รสา… ชิวฺหาวิญฺญาณํ… ชิวฺหาสมฺผสฺโส…เป.… ยมฺปิทํ ชิวฺหาสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ?
‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’…เป.… ธมฺมา… มโนวิญฺญาณํ… มโนสมฺผสฺโส นิจฺโจ วา อนิจฺโจ วาติ?
‘‘อนิจฺโจ, ภนฺเต’’ฯ
‘‘ยมฺปิทํ มโนสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ?
‘‘อนิจฺจํ, ภนฺเต’’ฯ
‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วา ตํ สุขํ วา’’ติ?
‘‘ทุกฺขํ ภนฺเต’’ฯ
‘‘ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วิปริณามธมฺมํ, กลฺลํ นุ ตํ สมนุปสฺสิตุํ – ‘เอตํ มม, เอโสหมสฺมิ, เอโส เม อตฺตา’’’ติ?
‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ
‘‘เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก จกฺขุสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติ, รูเปสุปิ นิพฺพินฺทติ, จกฺขุวิญฺญาเณปิ นิพฺพินฺทติ, จกฺขุสมฺผสฺเสปิ นิพฺพินฺทติฯ ยมฺปิทํ จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติ…เป.… ชิวฺหายปิ นิพฺพินฺทติ, รเสสุปิ…เป.… ยมฺปิทํ ชิวฺหาสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติฯ มนสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติ, ธมฺเมสุปิ นิพฺพินฺทติ, มโนวิญฺญาเณปิ นิพฺพินฺทติ, มโนสมฺผสฺเสปิ นิพฺพินฺทติฯ ยมฺปิทํ มโนสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติฯ นิพฺพินฺทํ วิรชฺชติ; วิราคา วิมุจฺจติ; วิมุตฺตสฺมิํ วิมุตฺตมิติ ญาณํ โหติฯ
