7. อทฺธภูตสุตฺตํ

[29] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเปฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘สพฺพํ, ภิกฺขเว, อทฺธภูตํ [อนฺธภูตํ (สี. สฺยา. กํ.)]ฯ กิญฺจ , ภิกฺขเว, สพฺพํ อทฺธภูตํ? จกฺขุ, ภิกฺขเว, อทฺธภูตํ, รูปา อทฺธภูตา, จกฺขุวิญฺญาณํ อทฺธภูตํ, จกฺขุสมฺผสฺโส อทฺธภูโต, ยมฺปิทํ จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ อทฺธภูตํฯ เกน อทฺธภูตํ? ‘ชาติยา ชราย มรเณน โสเกหิ ปริเทเวหิ ทุกฺเขหิ โทมนสฺเสหิ อุปายาเสหิ อทฺธภูต’นฺติ วทามิ…เป.… ชิวฺหา อทฺธภูตา, รสา อทฺธภูตา, ชิวฺหาวิญฺญาณํ อทฺธภูตํ, ชิวฺหาสมฺผสฺโส อทฺธภูโต, ยมฺปิทํ ชิวฺหาสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ อทฺธภูตํฯ เกน อทฺธภูตํ? ‘ชาติยา ชราย มรเณน โสเกหิ ปริเทเวหิ ทุกฺเขหิ โทมนสฺเสหิ อุปายาเสหิ อทฺธภูต’นฺติ วทามิฯ กาโย อทฺธภูโต…เป.… มโน อทฺธภูโต, ธมฺมา อทฺธภูตา, มโนวิญฺญาณํ อทฺธภูตํ, มโนสมฺผสฺโส อทฺธภูโต, ยมฺปิทํ มโนสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ อทฺธภูตํฯ เกน อทฺธภูตํ? ‘ชาติยา ชราย มรเณน โสเกหิ ปริเทเวหิ ทุกฺเขหิ โทมนสฺเสหิ อุปายาเสหิ อทฺธภูต’นฺติ วทามิฯ เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก จกฺขุสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติ, รูเปสุปิ นิพฺพินฺทติ, จกฺขุวิญฺญาเณปิ นิพฺพินฺทติ, จกฺขุสมฺผสฺเสปิ นิพฺพินฺทติ…เป.… ยมฺปิทํ มโนสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติฯ นิพฺพินฺทํ วิรชฺชติ , วิราคา วิมุจฺจติ, วิมุตฺตสฺมิํ ‘วิมุตฺต’มิติ ญาณํ โหติ, ‘ขีณา ชาติ วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาตี’’ติฯ สตฺตมํฯ

8. สมุคฺฆาตสารุปฺปสุตฺตํ

[30] ‘‘สพฺพมญฺญิตสมุคฺฆาตสารุปฺปํ โว, ภิกฺขเว, ปฏิปทํ เทเสสฺสามิฯ ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ; ภาสิสฺสามีติฯ กตมา จ สา, ภิกฺขเว, สพฺพมญฺญิตสมุคฺฆาตสารุปฺปา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จกฺขุํ น มญฺญติ, จกฺขุสฺมิํ น มญฺญติ, จกฺขุโต น มญฺญติ, จกฺขุํ เมติ น มญฺญติฯ รูเป น มญฺญติ, รูเปสุ น มญฺญติ, รูปโต น มญฺญติ, รูปา เมติ น มญฺญติฯ จกฺขุวิญฺญาณํ น มญฺญติ, จกฺขุวิญฺญาณสฺมิํ น มญฺญติ, จกฺขุวิญฺญาณโต น มญฺญติ, จกฺขุวิญฺญาณํ เมติ น มญฺญติฯ จกฺขุสมฺผสฺสํ น มญฺญติ, จกฺขุสมฺผสฺสสฺมิํ น มญฺญติ, จกฺขุสมฺผสฺสโต น มญฺญติ, จกฺขุสมฺผสฺโส เมติ น มญฺญติฯ ยมฺปิทํ จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ น มญฺญติ , ตสฺมิมฺปิ น มญฺญติ, ตโตปิ น มญฺญติ, ตํ เมติ น มญฺญติ…เป.… ชิวฺหํ น มญฺญติ, ชิวฺหาย น มญฺญติ, ชิวฺหาโต น มญฺญติ, ชิวฺหา เมติ น มญฺญติฯ รเส น มญฺญติ, รเสสุ น มญฺญติ, รสโต น มญฺญติ, รสา เมติ น มญฺญติฯ ชิวฺหาวิญฺญาณํ น มญฺญติ, ชิวฺหาวิญฺญาณสฺมิํ น มญฺญติ, ชิวฺหาวิญฺญาณโต น มญฺญติ, ชิวฺหาวิญฺญาณํ เมติ น มญฺญติฯ ชิวฺหาสมฺผสฺสํ น มญฺญติ, ชิวฺหาสมฺผสฺสสฺมิํ น มญฺญติ, ชิวฺหาสมฺผสฺสโต น มญฺญติ, ชิวฺหาสมฺผสฺโส เมติ น มญฺญติฯ ยมฺปิทํ ชิวฺหาสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ น มญฺญติ, ตสฺมิมฺปิ น มญฺญติ, ตโตปิ น มญฺญติ, ตํ เมติ น มญฺญติ…เป.… มนํ น มญฺญติ, มนสฺมิํ น มญฺญติ, มนโต น มญฺญติ, มโน เมติ น มญฺญติฯ ธมฺเม น มญฺญติ, ธมฺเมสุ น มญฺญติ, ธมฺมโต น มญฺญติ, ธมฺมา เมติ น มญฺญติฯ มโนวิญฺญาณํ น มญฺญติ, มโนวิญฺญาณสฺมิํ น มญฺญติ, มโนวิญฺญาณโต น มญฺญติ, มโนวิญฺญาณํ เมติ น มญฺญติฯ มโนสมฺผสฺสํ น มญฺญติ, มโนสมฺผสฺสสฺมิํ น มญฺญติ, มโนสมฺผสฺสโต น มญฺญติ, มโนสมฺผสฺโส เมติ น มญฺญติ ฯ ยมฺปิทํ มโนสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ น มญฺญติ, ตสฺมิมฺปิ น มญฺญติ, ตโตปิ น มญฺญติ, ตํ เมติ น มญฺญติฯ สพฺพํ น มญฺญติ, สพฺพสฺมิํ น มญฺญติ, สพฺพโต น มญฺญติ, สพฺพํ เมติ น มญฺญติฯ โส เอวํ อมญฺญมาโน น จ กิญฺจิ โลเก อุปาทิยติฯ อนุปาทิยํ น ปริตสฺสติฯ อปริตสฺสํ ปจฺจตฺตญฺเญว ปรินิพฺพายติฯ ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาติฯ อยํ โข สา, ภิกฺขเว, สพฺพมญฺญิตสมุคฺฆาตสารุปฺปา ปฏิปทา’’ติฯ อฏฺฐมํฯ