เมนู

อเนเกหิ สมฺภาเรหิ สมารทฺธา วทติ , เสยฺยถิทํ – โทณิญฺจ ปฏิจฺจ จมฺมญฺจ ปฏิจฺจ ทณฺฑญฺจ ปฏิจฺจ อุปธารเณ จ ปฏิจฺจ ตนฺติโย จ ปฏิจฺจ โกณญฺจ ปฏิจฺจ ปุริสสฺส จ ตชฺชํ วายามํ ปฏิจฺจ เอวายํ, ภนฺเต, วีณา นาม อเนกสมฺภารา มหาสมฺภาราฯ อเนเกหิ สมฺภาเรหิ สมารทฺธา วทตี’ติฯ โส ตํ วีณํ ทสธา วา สตธา วา ผาเลยฺย, ทสธา วา สตธา วา ตํ ผาเลตฺวา สกลิกํ สกลิกํ กเรยฺยฯ สกลิกํ สกลิกํ กริตฺวา อคฺคินา ฑเหยฺย, อคฺคินา ฑหิตฺวา มสิํ กเรยฺยฯ มสิํ กริตฺวา มหาวาเต วา โอผุเนยฺย [โอปุเนยฺย (สี. ปี.), โอผุเณยฺย (?)], นทิยา วา สีฆโสตาย ปวาเหยฺยฯ โส เอวํ วเทยฺย – ‘อสตี กิรายํ, โภ, วีณา นาม, ยเถวํ ยํ [ยเถวายํ (สี.), ยเถวยํ (ปี.)] กิญฺจิ วีณา นาม เอตฺถ จ ปนายํ ชโน [เอตฺถ ปนายํ ชโน (สฺยา. กํ.), เอตฺถ จ มหาชโน (ปี. ก.)] อติเวลํ ปมตฺโต ปลฬิโต’ติฯ เอวเมว โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ รูปํ สมนฺเวสติ [สมนฺเนสติ (สี. สฺยา. กํ.), สมเนสติ (ปี.)] ยาวตา รูปสฺส คติ, เวทนํ สมนฺเวสติ ยาวตา เวทนาย คติ, สญฺญํ สมนฺเวสติ ยาวตา สญฺญาย คติ, สงฺขาเร สมนฺเวสติ ยาวตา สงฺขารานํ คติ, วิญฺญาณํ สมนฺเวสติ ยาวตา วิญฺญาณสฺส คติฯ ตสฺส รูปํ สมนฺเวสโต ยาวตา รูปสฺส คติ, เวทนํ สมนฺเวสโต…เป.… สญฺญํ… สงฺขาเร… วิญฺญาณํ สมนฺเวสโต ยาวตา วิญฺญาณสฺส คติฯ ยมฺปิสฺส ตํ โหติ อหนฺติ วา มมนฺติ วา อสฺมีติ วา ตมฺปิ ตสฺส น โหตี’’ติฯ นวมํฯ

10. ฉปฺปาณโกปมสุตฺตํ

[247] ‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, ปุริโส อรุคตฺโต ปกฺกคตฺโต สรวนํ ปวิเสยฺยฯ ตสฺส กุสกณฺฏกา เจว ปาเท วิชฺเฌยฺยุํ, สรปตฺตานิ จ คตฺตานิ [สรปตฺตานิ ปกฺกคตฺตานิ (สฺยา. กํ.), อรุปกฺกานิ คตฺตานิ (ปี. ก.)] วิเลเขยฺยุํฯ เอวญฺหิ โส, ภิกฺขเว, ปุริโส ภิยฺโยโสมตฺตาย ตโตนิทานํ ทุกฺขํ โทมนสฺสํ ปฏิสํเวทิเยถฯ เอวเมว โข, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภิกฺขุ คามคโต วา อรญฺญคโต วา ลภติ วตฺตารํ – ‘อยญฺจ โส [อยญฺจ โข (ปี. ก.), อยํ โส (?)] อายสฺมา เอวํการี เอวํสมาจาโร อสุจิคามกณฺฏโก’ติฯ ตํ กณฺฏโกติ [ตํ ‘‘อสุจิคามกณฺฑโต’’ติ (ก.)] อิติ วิทิตฺวา สํวโร จ อสํวโร จ เวทิตพฺโพฯ

‘‘กถญฺจ , ภิกฺขเว, อสํวโร โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา ปิยรูเป รูเป อธิมุจฺจติ, อปฺปิยรูเป รูเป พฺยาปชฺชติ, อนุปฏฺฐิตกายสฺสติ จ วิหรติ ปริตฺตเจตโสฯ ตญฺจ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺติํ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ, ยตฺถสฺส เต อุปฺปนฺนา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติฯ โสเตน สทฺทํ สุตฺวา… ฆาเนน คนฺธํ ฆายิตฺวา… ชิวฺหาย รสํ สายิตฺวา… กาเยน โผฏฺฐพฺพํ ผุสิตฺวา… มนสา ธมฺมํ วิญฺญาย ปิยรูเป ธมฺเม อธิมุจฺจติ, อปฺปิยรูเป ธมฺเม พฺยาปชฺชติ, อนุปฏฺฐิตกายสฺสติ จ วิหรติ ปริตฺตเจตโส, ตญฺจ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺติํ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ, ยตฺถสฺส เต อุปฺปนฺนา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, ปุริโส ฉปฺปาณเก คเหตฺวา นานาวิสเย นานาโคจเร ทฬฺหาย รชฺชุยา พนฺเธยฺยฯ อหิํ คเหตฺวา ทฬฺหาย รชฺชุยา พนฺเธยฺยฯ สุสุมารํ [สุํสุมารํ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] คเหตฺวา ทฬฺหาย รชฺชุยา พนฺเธยฺยฯ ปกฺขิํ คเหตฺวา ทฬฺหาย รชฺชุยา พนฺเธยฺยฯ กุกฺกุรํ คเหตฺวา ทฬฺหาย รชฺชุยา พนฺเธยฺย ฯ สิงฺคาลํ คเหตฺวา ทฬฺหาย รชฺชุยา พนฺเธยฺยฯ มกฺกฏํ คเหตฺวา ทฬฺหาย รชฺชุยา พนฺเธยฺยฯ ทฬฺหาย รชฺชุยา พนฺธิตฺวา มชฺเฌ คณฺฐิํ กริตฺวา โอสฺสชฺเชยฺยฯ อถ โข, เต, ภิกฺขเว , ฉปฺปาณกา นานาวิสยา นานาโคจรา สกํ สกํ โคจรวิสยํ อาวิญฺเฉยฺยุํ [อาวิญฺเชยฺยุํ (สี.)] – อหิ อาวิญฺเฉยฺย ‘วมฺมิกํ ปเวกฺขามี’ติ, สุสุมาโร อาวิญฺเฉยฺย ‘อุทกํ ปเวกฺขามี’ติ, ปกฺขี อาวิญฺเฉยฺย ‘อากาสํ เฑสฺสามี’ติ, กุกฺกุโร อาวิญฺเฉยฺย ‘คามํ ปเวกฺขามี’ติ, สิงฺคาโล อาวิญฺเฉยฺย ‘สีวถิกํ [สิวถิกํ (ก.)] ปเวกฺขามี’ติ, มกฺกโฏ อาวิญฺเฉยฺย ‘วนํ ปเวกฺขามี’ติฯ ยทา โข เต, ภิกฺขเว, ฉปฺปาณกา ฌตฺตา อสฺสุ กิลนฺตา, อถ โข โย เนสํ ปาณกานํ พลวตโร อสฺส ตสฺส เต อนุวตฺเตยฺยุํ, อนุวิธาเยยฺยุํ วสํ คจฺเฉยฺยุํฯ เอวเมว โข, ภิกฺขเว, ยสฺส กสฺสจิ ภิกฺขุโน กายคตาสติ อภาวิตา อพหุลีกตา, ตํ จกฺขุ อาวิญฺฉติ มนาปิเยสุ รูเปสุ, อมนาปิยา รูปา ปฏิกูลา โหนฺติ…เป.… มโน อาวิญฺฉติ มนาปิเยสุ ธมฺเมสุ, อมนาปิยา ธมฺมา ปฏิกูลา โหนฺติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, อสํวโร โหติฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, สํวโร โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา ปิยรูเป รูเป นาธิมุจฺจติ, อปฺปิยรูเป รูเป น พฺยาปชฺชติ, อุปฏฺฐิตกายสฺสติ จ วิหรติ อปฺปมาณเจตโส, ตญฺจ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺติํ ยถาภูตํ ปชานาติ, ยตฺถสฺส เต อุปฺปนฺนา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ…เป.… ชิวฺหา รสํ สายิตฺวา…เป.… มนสา ธมฺมํ วิญฺญาย ปิยรูเป ธมฺเม นาธิมุจฺจติ, อปฺปิยรูเป ธมฺเม น พฺยาปชฺชติ, อุปฏฺฐิตกายสฺสติ จ วิหรติ อปฺปมาณเจตโส, ตญฺจ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺติํ ยถาภูตํ ปชานาติ ยตฺถสฺส เต อุปฺปนฺนา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, ปุริโส ฉปฺปาณเก คเหตฺวา นานาวิสเย นานาโคจเร ทฬฺหาย รชฺชุยา พนฺเธยฺยฯ อหิํ คเหตฺวา ทฬฺหาย รชฺชุยา พนฺเธยฺยฯ สุสุมารํ คเหตฺวา ทฬฺหาย รชฺชุยา พนฺเธยฺยฯ ปกฺขิํ คเหตฺวา…เป.… กุกฺกุรํ คเหตฺวา… สิงฺคาลํ คเหตฺวา… มกฺกฏํ คเหตฺวา ทฬฺหาย รชฺชุยา พนฺเธยฺยฯ ทฬฺหาย รชฺชุยา พนฺธิตฺวา ทฬฺเห ขีเล วา ถมฺเภ วา อุปนิพนฺเธยฺยฯ อถ โข เต, ภิกฺขเว, ฉปฺปาณกา นานาวิสยา นานาโคจรา สกํ สกํ โคจรวิสยํ อาวิญฺเฉยฺยุํ – อหิ อาวิญฺเฉยฺย ‘วมฺมิกํ ปเวกฺขามี’ติ, สุสุมาโร อาวิญฺเฉยฺย ‘อุทกํ ปเวกฺขามี’ติ, ปกฺขี อาวิญฺเฉยฺย ‘อากาสํ เฑสฺสามี’ติ, กุกฺกุโร อาวิญฺเฉยฺย ‘คามํ ปเวกฺขามี’ติ, สิงฺคาโล อาวิญฺเฉยฺย ‘สีวถิกํ ปเวกฺขามี’ติ, มกฺกโฏ อาวิญฺเฉยฺย ‘วนํ ปเวกฺขามี’ติ ฯ ยทา โข เต, ภิกฺขเว, ฉปฺปาณกา ฌตฺตา อสฺสุ กิลนฺตา , อถ ตเมว ขีลํ วา ถมฺภํ วา อุปติฏฺเฐยฺยุํ, อุปนิสีเทยฺยุํ, อุปนิปชฺเชยฺยุํฯ เอวเมว โข, ภิกฺขเว, ยสฺส กสฺสจิ ภิกฺขุโน กายคตาสติ ภาวิตา พหุลีกตา, ตํ จกฺขุ นาวิญฺฉติ มนาปิเยสุ รูเปสุ, อมนาปิยา รูปา นปฺปฏิกูลา โหนฺติ…เป.… ชิวฺหา นาวิญฺฉติ มนาปิเยสุ รเสสุ…เป.… มโน นาวิญฺฉติ มนาปิเยสุ ธมฺเมสุ, อมนาปิยา ธมฺมา นปฺปฏิกูลา โหนฺติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, สํวโร โหติฯ

‘‘‘ทฬฺเห ขีเล วา ถมฺเภ วา’ติ โข, ภิกฺขเว, กายคตาย สติยา เอตํ อธิวจนํฯ ตสฺมาติห โว, ภิกฺขเว, เอวํ สิกฺขิตพฺพํ – ‘กายคตา โน สติ ภาวิตา ภวิสฺสติ พหุลีกตา ยานีกตา วตฺถุกตา อนุฏฺฐิตา ปริจิตา สุสมารทฺธา’ติฯ เอวญฺหิ โข, ภิกฺขเว, สิกฺขิตพฺพ’’นฺติฯ ทสมํฯ

11. ยวกลาปิสุตฺตํ

[248] ‘‘เสยฺยถาปิ , ภิกฺขเว, ยวกลาปี จาตุมหาปเถ นิกฺขิตฺตา อสฺสฯ อถ ฉ ปุริสา อาคจฺเฉยฺยุํ พฺยาภงฺคิหตฺถาฯ เต ยวกลาปิํ ฉหิ พฺยาภงฺคีหิ หเนยฺยุํฯ เอวญฺหิ สา, ภิกฺขเว, ยวกลาปี สุหตา อสฺส ฉหิ พฺยาภงฺคีหิ หญฺญมานาฯ อถ สตฺตโม ปุริโส อาคจฺเฉยฺย พฺยาภงฺคิหตฺโถฯ โส ตํ ยวกลาปิํ สตฺตมาย พฺยาภงฺคิยา หเนยฺยฯ เอวญฺหิ สา ภิกฺขเว, ยวกลาปี สุหตตรา อสฺส, สตฺตมาย พฺยาภงฺคิยา หญฺญมานาฯ เอวเมว โข, ภิกฺขเว, อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน จกฺขุสฺมิํ หญฺญติ มนาปามนาเปหิ รูเปหิ…เป.… ชิวฺหาย หญฺญติ มนาปามนาเปหิ รเสหิ…เป.… มนสฺมิํ หญฺญติ มนาปามนาเปหิ ธมฺเมหิฯ สเจ โส, ภิกฺขเว, อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน อายติํ ปุนพฺภวาย เจเตติ, เอวญฺหิ โส, ภิกฺขเว, โมฆปุริโส สุหตตโร โหติ, เสยฺยถาปิ สา ยวกลาปี สตฺตมาย พฺยาภงฺคิยา หญฺญมานาฯ

‘‘ภูตปุพฺพํ, ภิกฺขเว, เทวาสุรสงฺคาโม สมุปพฺยูฬฺโห [สมุปพฺพูฬฺโห (สี. ปี.)] อโหสิฯ อถ โข, ภิกฺขเว, เวปจิตฺติ อสุรินฺโท อสุเร อามนฺเตสิ – ‘สเจ, มาริสา, เทวาสุรสงฺคาเม สมุปพฺยูฬฺเห อสุรา ชิเนยฺยุํ เทวา ปราชิเนยฺยุํ, เยน นํ สกฺกํ เทวานมินฺทํ กณฺฐปญฺจเมหิ พนฺธเนหิ พนฺธิตฺวา มม สนฺติเก อาเนยฺยาถ อสุรปุร’นฺติฯ สกฺโกปิ โข, ภิกฺขเว, เทวานมินฺโท เทเว ตาวติํเส อามนฺเตสิ – ‘สเจ, มาริสา, เทวาสุรสงฺคาเม สมุปพฺยูฬฺเห เทวา ชิเนยฺยุํ อสุรา ปราชิเนยฺยุํ, เยน นํ เวปจิตฺติํ อสุรินฺทํ กณฺฐปญฺจเมหิ พนฺธเนหิ พนฺธิตฺวา มม สนฺติเก อาเนยฺยาถ สุธมฺมํ เทวสภ’นฺติฯ ตสฺมิํ โข ปน, ภิกฺขเว, สงฺคาเม เทวา ชินิํสุ, อสุรา ปราชินิํสุ ฯ อถ โข, ภิกฺขเว, เทวา ตาวติํสา เวปจิตฺติํ อสุรินฺทํ กณฺฐปญฺจเมหิ พนฺธเนหิ พนฺธิตฺวา สกฺกสฺส เทวานมินฺทสฺส สนฺติเก อาเนสุํ สุธมฺมํ เทวสภํฯ ตตฺร สุทํ, ภิกฺขเว, เวปจิตฺติ อสุรินฺโท กณฺฐปญฺจเมหิ พนฺธเนหิ พทฺโธ [พนฺโธ (สี. สฺยา. กํ. ก.)] โหติฯ