9. ปฐมทุกฺขุปฺปาทสุตฺตํ

[21] ‘‘โย , ภิกฺขเว, จกฺขุสฺส อุปฺปาโท ฐิติ อภินิพฺพตฺติ ปาตุภาโว, ทุกฺขสฺเสโส อุปฺปาโท, โรคานํ ฐิติ, ชรามรณสฺส ปาตุภาโวฯ โย โสตสฺส…เป.… โย ฆานสฺส… โย ชิวฺหาย… โย กายสฺส… โย มนสฺส อุปฺปาโท ฐิติ อภินิพฺพตฺติ ปาตุภาโว, ทุกฺขสฺเสโส อุปฺปาโท, โรคานํ ฐิติ, ชรามรณสฺส ปาตุภาโวฯ

‘‘โย จ โข, ภิกฺขเว, จกฺขุสฺส นิโรโธ วูปสโม อตฺถงฺคโม, ทุกฺขสฺเสโส นิโรโธ, โรคานํ วูปสโม, ชรามรณสฺส อตฺถงฺคโมฯ โย โสตสฺส… โย ฆานสฺส… โย ชิวฺหาย… โย กายสฺส… โย มนสฺส นิโรโธ วูปสโม อตฺถงฺคโม, ทุกฺขสฺเสโส นิโรโธ, โรคานํ วูปสโม, ชรามรณสฺส อตฺถงฺคโม’’ติฯ นวมํฯ

10. ทุติยทุกฺขุปฺปาทสุตฺตํ

[22] ‘‘โย, ภิกฺขเว, รูปานํ อุปฺปาโท ฐิติ อภินิพฺพตฺติ ปาตุภาโว, ทุกฺขสฺเสโส อุปฺปาโท, โรคานํ ฐิติ, ชรามรณสฺส ปาตุภาโวฯ โย สทฺทานํ…เป.… โย คนฺธานํ… โย รสานํ… โย โผฏฺฐพฺพานํ… โย ธมฺมานํ อุปฺปาโท ฐิติ อภินิพฺพตฺติ ปาตุภาโว, ทุกฺขสฺเสโส อุปฺปาโท, โรคานํ ฐิติ, ชรามรณสฺส ปาตุภาโวฯ

‘‘โย จ โข, ภิกฺขเว, รูปานํ นิโรโธ วูปสโม อตฺถงฺคโม, ทุกฺขสฺเสโส นิโรโธ, โรคานํ วูปสโม, ชรามรณสฺส อตฺถงฺคโมฯ โย สทฺทานํ…เป.… โย คนฺธานํ… โย รสานํ… โย โผฏฺฐพฺพานํ… โย ธมฺมานํ นิโรโธ วูปสโม อตฺถงฺคโม, ทุกฺขสฺเสโส นิโรโธ, โรคานํ วูปสโม, ชรามรณสฺส อตฺถงฺคโม’’ติฯ ทสมํฯ

ยมกวคฺโค ทุติโยฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

สมฺโพเธน ทุเว วุตฺตา, อสฺสาเทน อปเร ทุเว;

โน เจเตน ทุเว วุตฺตา, อภินนฺเทน อปเร ทุเว;

อุปฺปาเทน ทุเว วุตฺตา, วคฺโค เตน ปวุจฺจตีติฯ

3. สพฺพวคฺโค

1. สพฺพสุตฺตํ

[23] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘สพฺพํ โว, ภิกฺขเว, เทเสสฺสามิฯ ตํ สุณาถฯ กิญฺจ, ภิกฺขเว, สพฺพํ? จกฺขุญฺเจว รูปา จ, โสตญฺจ [โสตญฺเจว (?) เอวมิตรยุคเลสุปิ] สทฺทา จ, ฆานญฺจ คนฺธา จ, ชิวฺหา จ รสา จ, กาโย จ โผฏฺฐพฺพา จ, มโน จ ธมฺมา จ – อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สพฺพํฯ โย, ภิกฺขเว, เอวํ วเทยฺย – ‘อหเมตํ สพฺพํ ปจฺจกฺขาย อญฺญํ สพฺพํ ปญฺญาเปสฺสามี’ติ, ตสฺส วาจาวตฺถุกเมวสฺส [วาจาวตฺถุเรวสฺส (สี. ปี.), วาจาวตฺถุเทวสฺส (สฺยา. กํ.)]; ปุฏฺโฐ จ น สมฺปาเยยฺย, อุตฺตริญฺจ วิฆาตํ อาปชฺเชยฺยฯ ตํ กิสฺส เหตุ? ยถา ตํ, ภิกฺขเว, อวิสยสฺมิ’’นฺติฯ ปฐมํฯ

2. ปหานสุตฺตํ

[24] ‘‘สพฺพปฺปหานาย [สพฺพํ ปหานาย (สฺยา. กํ. ก.)] โว, ภิกฺขเว, ธมฺมํ เทเสสฺสามิฯ ตํ สุณาถฯ กตโม จ, ภิกฺขเว, สพฺพปฺปหานาย ธมฺโม? จกฺขุํ, ภิกฺขเว, ปหาตพฺพํ, รูปา ปหาตพฺพา, จกฺขุวิญฺญาณํ ปหาตพฺพํ, จกฺขุสมฺผสฺโส ปหาตพฺโพ , ยมฺปิทํ จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ ปหาตพฺพํ…เป.… ยมฺปิทํ โสตสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ ปหาตพฺพํ… ยมฺปิทํ ฆานสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ ปหาตพฺพํฯ ชิวฺหา ปหาตพฺพา, รสา ปหาตพฺพา, ชิวฺหาวิญฺญาณํ ปหาตพฺพํ, ชิวฺหาสมฺผสฺโส ปหาตพฺโพ, ยมฺปิทํ ชิวฺหาสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ ปหาตพฺพํฯ กาโย ปหาตพฺโพ… มโน ปหาตพฺโพ, ธมฺมา ปหาตพฺพา, มโนวิญฺญาณํ ปหาตพฺพํ, มโนสมฺผสฺโส ปหาตพฺโพ, ยมฺปิทํ มโนสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ ปหาตพฺพํฯ อยํ โข, ภิกฺขเว, สพฺพปฺปหานาย ธมฺโม’’ติฯ ทุติยํฯ