เมนู

ตฺยาสฺส น อนฺโต วสนฺติ, นาสฺส อนฺโต วสนฺติ ปาปกา อกุสลา ธมฺมาติฯ ตสฺมา อนนฺเตวาสิโกติ วุจฺจติฯ เต นํ น สมุทาจรนฺติ, น สมุทาจรนฺติ นํ ปาปกา อกุสลา ธมฺมาติฯ ตสฺมา อนาจริยโกติ วุจฺจติ…เป.…ฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน มนสา ธมฺมํ วิญฺญาย น อุปฺปชฺชนฺติ ปาปกา อกุสลา ธมฺมา สรสงฺกปฺปา สํโยชนิยาฯ ตฺยาสฺส น อนฺโต วสนฺติ, นาสฺส อนฺโต วสนฺติ ปาปกา อกุสลา ธมฺมาติฯ ตสฺมา อนนฺเตวาสิโกติ วุจฺจติฯ เต นํ น สมุทาจรนฺติ, น สมุทาจรนฺติ นํ ปาปกา อกุสลา ธมฺมาติฯ ตสฺมา อนาจริยโกติ วุจฺจติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อนนฺเตวาสิโก อนาจริยโก สุขํ ผาสุ วิหรติฯ อนนฺเตวาสิกมิทํ, ภิกฺขเว, พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติ ฯ อนาจริยกํ สนฺเตวาสิโก , ภิกฺขเว, ภิกฺขุ สาจริยโก ทุกฺขํ, น ผาสุ วิหรติฯ อนนฺเตวาสิโก, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อนาจริยโก สุขํ ผาสุ วิหรตี’’ติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. กิมตฺถิยพฺรหฺมจริยสุตฺตํ

[152] ‘‘สเจ โว, ภิกฺขเว, อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา เอวํ ปุจฺเฉยฺยุํ – ‘กิมตฺถิยํ, อาวุโส, สมเณ โคตเม พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตี’ติ? เอวํ ปุฏฺฐา ตุมฺเห, ภิกฺขเว, เตสํ อญฺญติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกานํ เอวํ พฺยากเรยฺยาถ – ‘ทุกฺขสฺส โข, อาวุโส, ปริญฺญาย ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตี’ติฯ สเจ ปน โว, ภิกฺขเว, อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา เอวํ ปุจฺเฉยฺยุํ – ‘กตมํ ปนาวุโส, ทุกฺขํ, ยสฺส ปริญฺญาย สมเณ โคตเม พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตี’ติ? เอวํ ปุฏฺฐา ตุมฺเห, ภิกฺขเว, เตสํ อญฺญติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกานํ เอวํ พฺยากเรยฺยาถ –

‘‘จกฺขุ โข, อาวุโส, ทุกฺขํ; ตสฺส ปริญฺญาย ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติฯ รูปา ทุกฺขา ; เตสํ ปริญฺญาย ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติฯ จกฺขุวิญฺญาณํ ทุกฺขํ; ตสฺส ปริญฺญาย ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติฯ จกฺขุสมฺผสฺโส ทุกฺโข; ตสฺส ปริญฺญาย ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติฯ ยมฺปิทํ จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ ทุกฺขํ; ตสฺส ปริญฺญาย ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติ…เป.… ชิวฺหา ทุกฺขา… มโน ทุกฺโข; ตสฺส ปริญฺญาย ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติ…เป.… ยมฺปิทํ มโนสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ ทุกฺขํ; ตสฺส ปริญฺญาย ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติฯ

อิทํ โข, อาวุโส , ทุกฺขํ; ยสฺส ปริญฺญาย ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตี’ติฯ เอวํ ปุฏฺฐา ตุมฺเห, ภิกฺขเว, เตสํ อญฺญติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกานํ เอวํ พฺยากเรยฺยาถา’’ติฯ สตฺตมํฯ

8. อตฺถินุโขปริยายสุตฺตํ

[153] ‘‘อตฺถิ นุ โข, ภิกฺขเว, ปริยาโย ยํ ปริยายํ อาคมฺม ภิกฺขุ อญฺญตฺเรว สทฺธาย, อญฺญตฺร รุจิยา, อญฺญตฺร อนุสฺสวา, อญฺญตฺร อาการปริวิตกฺกา, อญฺญตฺร ทิฏฺฐินิชฺฌานกฺขนฺติยา อญฺญํ พฺยากเรยฺย – ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานามี’’ติ [ปชานาตีติ (สฺยา. กํ. ปี. ก.)]? ‘‘ภควํมูลกา โน, ภนฺเต, ธมฺมา, ภควํเนตฺติกา ภควํปฏิสรณาฯ สาธุ วต, ภนฺเต, ภควนฺตํเยว ปฏิภาตุ เอตสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถฯ ภควโต สุตฺวา ภิกฺขู ธาเรสฺสนฺตี’’ติฯ ‘‘เตน หิ, ภิกฺขเว, สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ; ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ – ‘‘อตฺถิ, ภิกฺขเว, ปริยาโย ยํ ปริยายํ อาคมฺม ภิกฺขุ อญฺญตฺเรว สทฺธาย, อญฺญตฺร รุจิยา, อญฺญตฺร อนุสฺสวา, อญฺญตฺร อาการปริวิตกฺกา, อญฺญตฺร ทิฏฺฐินิชฺฌานกฺขนฺติยา อญฺญํ พฺยากเรยฺย – ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานามี’’ติฯ

‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, ปริยาโย, ยํ ปริยายํ อาคมฺม ภิกฺขุ อญฺญตฺเรว สทฺธาย…เป.… อญฺญตฺร ทิฏฺฐินิชฺฌานกฺขนฺติยา อญฺญํ พฺยากโรติ – ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานามี’ติ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา สนฺตํ วา อชฺฌตฺตํ ราคโทสโมหํ, อตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ ราคโทสโมโหติ ปชานาติ ; อสนฺตํ วา อชฺฌตฺตํ ราคโทสโมหํ, นตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ ราคโทสโมโหติ ปชานาติฯ ยํ ตํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา สนฺตํ วา อชฺฌตฺตํ ราคโทสโมหํ, อตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ ราคโทสโมโหติ ปชานาติ; อสนฺตํ วา อชฺฌตฺตํ ราคโทสโมหํ, นตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ ราคโทสโมโหติ ปชานาติฯ