12. พาหิรานตฺตเหตุสุตฺตํ

[145] ‘‘รูปา , ภิกฺขเว, อนตฺตาฯ โยปิ เหตุ, โยปิ ปจฺจโย รูปานํ อุปฺปาทาย, โสปิ อนตฺตาฯ อนตฺตสมฺภูตา, ภิกฺขเว, รูปา กุโต อตฺตา ภวิสฺสนฺติ! สทฺทา… คนฺธา… รสา… โผฏฺฐพฺพา… ธมฺมา อนตฺตาฯ โยปิ เหตุ, โยปิ ปจฺจโย ธมฺมานํ อุปฺปาทาย, โสปิ อนตฺตาฯ อนตฺตสมฺภูตา, ภิกฺขเว, ธมฺมา กุโต อตฺตา ภวิสฺสนฺติ! เอวํ ปสฺสํ , ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก รูเปสุปิ นิพฺพินฺทติ, สทฺเทสุปิ… คนฺเธสุปิ… รเสสุปิ… โผฏฺฐพฺเพสุปิ… ธมฺเมสุปิ นิพฺพินฺทติฯ นิพฺพินฺทํ วิรชฺชติ; วิราคา วิมุจฺจติ; วิมุตฺตสฺมิํ วิมุตฺตมิติ ญาณํ โหติฯ ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาตี’’ติฯ ทฺวาทสมํฯ

เทวทหวคฺโค จุทฺทสโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

เทวทโห ขโณ รูปา, ทฺเว นตุมฺหากเมว จ;

เหตุนาปิ ตโย วุตฺตา, ทุเว อชฺฌตฺตพาหิราติฯ

15. นวปุราณวคฺโค

1. กมฺมนิโรธสุตฺตํ

[146] ‘‘นวปุราณานิ , ภิกฺขเว, กมฺมานิ เทเสสฺสามิ กมฺมนิโรธํ กมฺมนิโรธคามินิญฺจ ปฏิปทํฯ ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ; ภาสิสฺสามีติฯ กตมญฺจ, ภิกฺขเว, ปุราณกมฺมํ? จกฺขุ, ภิกฺขเว, ปุราณกมฺมํ อภิสงฺขตํ อภิสญฺเจตยิตํ เวทนิยํ ทฏฺฐพฺพํ…เป.… ชิวฺหา ปุราณกมฺมา อภิสงฺขตา อภิสญฺเจตยิตา เวทนิยา ทฏฺฐพฺพา…เป.… มโน ปุราณกมฺโม อภิสงฺขโต อภิสญฺเจตยิโต เวทนิโย ทฏฺฐพฺโพฯ อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ปุราณกมฺมํฯ กตมญฺจ, ภิกฺขเว, นวกมฺมํ? ยํ โข, ภิกฺขเว, เอตรหิ กมฺมํ กโรติ กาเยน วาจาย มนสา, อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, นวกมฺมํฯ กตโม จ, ภิกฺขเว, กมฺมนิโรโธ? โย โข, ภิกฺขเว, กายกมฺมวจีกมฺมมโนกมฺมสฺส นิโรธา วิมุตฺติํ ผุสติ, อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, กมฺมนิโรโธฯ กตมา จ, ภิกฺขเว, กมฺมนิโรธคามินี ปฏิปทา? อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค, เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวาจา, สมฺมากมฺมนฺโต, สมฺมาอาชีโว, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิ – อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, กมฺมนิโรธคามินี ปฏิปทาฯ อิติ โข, ภิกฺขเว, เทสิตํ มยา ปุราณกมฺมํ, เทสิตํ นวกมฺมํ, เทสิโต กมฺมนิโรโธ, เทสิตา กมฺมนิโรธคามินี ปฏิปทาฯ ยํ โข, ภิกฺขเว, สตฺถารา กรณียํ สาวกานํ หิเตสินา อนุกมฺปเกน อนุกมฺปํ อุปาทาย, กตํ โว ตํ มยาฯ เอตานิ, ภิกฺขเว, รุกฺขมูลานิ, เอตานิ สุญฺญาคารานิฯ ฌายถ, ภิกฺขเว, มา ปมาทตฺถ; มา ปจฺฉาวิปฺปฏิสาริโน อหุวตฺถฯ อยํ โว อมฺหากํ อนุสาสนี’’ติฯ ปฐมํฯ

2. อนิจฺจนิพฺพานสปฺปายสุตฺตํ

[147] ‘‘นิพฺพานสปฺปายํ โว, ภิกฺขเว, ปฏิปทํ เทเสสฺสามิฯ ตํ สุณาถ…เป.… กตมา จ สา, ภิกฺขเว, นิพฺพานสปฺปายา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จกฺขุํ อนิจฺจนฺติ ปสฺสติ, รูปา อนิจฺจาติ ปสฺสติ, จกฺขุวิญฺญาณํ อนิจฺจนฺติ ปสฺสติ, จกฺขุสมฺผสฺโส อนิจฺโจติ ปสฺสติฯ ยมฺปิทํ จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ อนิจฺจนฺติ ปสฺสติ…เป.… ชิวฺหา อนิจฺจาติ ปสฺสติ, รสา อนิจฺจาติ ปสฺสติ, ชิวฺหาวิญฺญาณํ อนิจฺจนฺติ ปสฺสติ, ชิวฺหาสมฺผสฺโส อนิจฺโจติ ปสฺสติ , ยมฺปิทํ ชิวฺหาสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ อนิจฺจนฺติ ปสฺสติ…เป.… มโน อนิจฺโจติ ปสฺสติ, ธมฺมา อนิจฺจาติ ปสฺสติ, มโนวิญฺญาณํ อนิจฺจนฺติ ปสฺสติ, มโนสมฺผสฺโส อนิจฺโจติ ปสฺสติ, ยมฺปิทํ มโนสมฺผสฺสปจฺจยา อุปฺปชฺชติ เวทยิตํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา ตมฺปิ อนิจฺจนฺติ ปสฺสติฯ อยํ โข สา, ภิกฺขเว, นิพฺพานสปฺปายา ปฏิปทา’’ติฯ ทุติยํฯ