5. ปฐมนตุมฺหากํสุตฺตํ

[138] ‘‘ยํ, ภิกฺขเว, น ตุมฺหากํ ตํ ปชหถฯ ตํ โว ปหีนํ หิตาย สุขาย ภวิสฺสติฯ กิญฺจ, ภิกฺขเว, น ตุมฺหากํ? จกฺขุ, ภิกฺขเว, น ตุมฺหากํ; ตํ ปชหถฯ ตํ โว ปหีนํ หิตาย สุขาย ภวิสฺสติ…เป.… ชิวฺหา น ตุมฺหากํ ; ตํ ปชหถฯ สา โว ปหีนา หิตาย สุขาย ภวิสฺสติ…เป.… มโน น ตุมฺหากํ; ตํ ปชหถฯ โส โว ปหีโน หิตาย สุขาย ภวิสฺสติฯ เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, ยํ อิมสฺมิํ เชตวเน ติณกฏฺฐสาขาปลาสํ ตํ ชโน หเรยฺย วา ฑเหยฺย วา ยถาปจฺจยํ วา กเรยฺย, อปิ นุ ตุมฺหากํ เอวมสฺส – ‘อมฺเห ชโน หรติ วา ฑหติ วา ยถาปจฺจยํ วา กโรตี’’’ติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘ตํ กิสฺส เหตุ’’? ‘‘น หิ โน เอตํ, ภนฺเต, อตฺตา วา อตฺตนิยํ วา’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว, จกฺขุ น ตุมฺหากํ; ตํ ปชหถฯ ตํ โว ปหีนํ หิตาย สุขาย ภวิสฺสติ…เป.… ชิวฺหา น ตุมฺหากํ; ตํ ปชหถฯ สา โว ปหีนา หิตาย สุขาย ภวิสฺสติ…เป.… มโน น ตุมฺหากํ ; ตํ ปชหถฯ โส โว ปหีโน หิตาย สุขาย ภวิสฺสตี’’ติฯ ปญฺจมํฯ

6. ทุติยนตุมฺหากํสุตฺตํ

[139] ‘‘ยํ, ภิกฺขเว, น ตุมฺหากํ, ตํ ปชหถฯ ตํ โว ปหีนํ หิตาย สุขาย ภวิสฺสติ ฯ กิญฺจ, ภิกฺขเว, น ตุมฺหากํ? รูปา, ภิกฺขเว, น ตุมฺหากํ; เต ปชหถฯ เต โว ปหีนา หิตาย สุขาย ภวิสฺสนฺติฯ สทฺทา… คนฺธา… รสา… โผฏฺฐพฺพา… ธมฺมา น ตุมฺหากํ; เต ปชหถฯ เต โว ปหีนา หิตาย สุขาย ภวิสฺสนฺติฯ เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, ยํ อิมสฺมิํ เชตวเน…เป.… เอวเมว โข, ภิกฺขเว, รูปา น ตุมฺหากํ; เต ปชหถฯ เต โว ปหีนา หิตาย สุขาย ภวิสฺสนฺตี’’ติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. อชฺฌตฺตานิจฺจเหตุสุตฺตํ

[140] ‘‘จกฺขุํ, ภิกฺขเว, อนิจฺจํฯ โยปิ เหตุ, โยปิ ปจฺจโย จกฺขุสฺส อุปฺปาทาย, โสปิ อนิจฺโจฯ อนิจฺจสมฺภูตํ, ภิกฺขเว, จกฺขุ กุโต นิจฺจํ ภวิสฺสติ…เป.… ชิวฺหา อนิจฺจาฯ โยปิ เหตุ, โยปิ ปจฺจโย ชิวฺหาย อุปฺปาทาย โสปิ อนิจฺโจฯ อนิจฺจสมฺภูตา, ภิกฺขเว, ชิวฺหา กุโต นิจฺจา ภวิสฺสติ…เป.… มโน อนิจฺโจฯ โยปิ, ภิกฺขเว, เหตุ โยปิ ปจฺจโย มนสฺส อุปฺปาทาย, โสปิ อนิจฺโจฯ อนิจฺจสมฺภูโต, ภิกฺขเว, มโน กุโต นิจฺโจ ภวิสฺสติ! เอวํ ปสฺสํ, ภิกฺขเว, สุตวา อริยสาวโก จกฺขุสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทติ…เป.… ชิวฺหายปิ นิพฺพินฺทติ…เป.… นิพฺพินฺทํ วิรชฺชติ; วิราคา วิมุจฺจติ; วิมุตฺตสฺมิํ วิมุตฺตมิติ ญาณํ โหติฯ ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาตี’’ติฯ สตฺตมํฯ

8. อชฺฌตฺตทุกฺขเหตุสุตฺตํ

[141] ‘‘จกฺขุํ, ภิกฺขเว, ทุกฺขํฯ โยปิ เหตุ โยปิ ปจฺจโย จกฺขุสฺส อุปฺปาทาย, โสปิ ทุกฺโขฯ ทุกฺขสมฺภูตํ, ภิกฺขเว, จกฺขุ กุโต สุขํ ภวิสฺสติ…เป.… ชิวฺหา ทุกฺขาฯ โยปิ เหตุ, โยปิ ปจฺจโย ชิวฺหาย อุปฺปาทาย, โสปิ ทุกฺโขฯ ทุกฺขสมฺภูตา, ภิกฺขเว, ชิวฺหา กุโต สุขา ภวิสฺสติ…เป.… มโน ทุกฺโขฯ โยปิ เหตุ โยปิ ปจฺจโย มนสฺส อุปฺปาทาย, โสปิ ทุกฺโขฯ ทุกฺขสมฺภูโต, ภิกฺขเว, มโน กุโต สุโข ภวิสฺสติ! เอวํ ปสฺสํ…เป.… ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาตี’’ติฯ อฏฺฐมํฯ

9. อชฺฌตฺตานตฺตเหตุสุตฺตํ

[142] ‘‘จกฺขุํ , ภิกฺขเว, อนตฺตาฯ โยปิ เหตุ, โยปิ ปจฺจโย จกฺขุสฺส อุปฺปาทาย, โสปิ อนตฺตาฯ อนตฺตสมฺภูตํ, ภิกฺขเว, จกฺขุ กุโต อตฺตา ภวิสฺสติ…เป.… ชิวฺหา อนตฺตาฯ โยปิ เหตุ โยปิ ปจฺจโย ชิวฺหาย อุปฺปาทาย, โสปิ อนตฺตาฯ อนตฺตสมฺภูตา, ภิกฺขเว, ชิวฺหา กุโต อตฺตา ภวิสฺสติ…เป.… มโน อนตฺตาฯ โยปิ เหตุ โยปิ ปจฺจโย มนสฺส อุปฺปาทาย , โสปิ อนตฺตาฯ อนตฺตสมฺภูโต, ภิกฺขเว, มโน กุโต อตฺตา ภวิสฺสติ! เอวํ ปสฺสํ…เป.… ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาตี’’ติฯ นวมํฯ

10. พาหิรานิจฺจเหตุสุตฺตํ

[143] ‘‘รูปา, ภิกฺขเว, อนิจฺจาฯ โยปิ เหตุ, โยปิ ปจฺจโย รูปานํ อุปฺปาทาย, โสปิ อนิจฺโจฯ อนิจฺจสมฺภูตา, ภิกฺขเว, รูปา กุโต นิจฺจา ภวิสฺสนฺติ! สทฺทา… คนฺธา… รสา… โผฏฺฐพฺพา… ธมฺมา อนิจฺจาฯ โยปิ เหตุ, โยปิ ปจฺจโย ธมฺมานํ อุปฺปาทาย, โสปิ อนิจฺโจฯ อนิจฺจสมฺภูตา, ภิกฺขเว, ธมฺมา กุโต นิจฺจา ภวิสฺสนฺติ! เอวํ ปสฺสํ…เป.… ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาตี’’ติฯ ทสมํฯ

11. พาหิรทุกฺขเหตุสุตฺตํ

[144] ‘‘รูปา, ภิกฺขเว, ทุกฺขาฯ โยปิ เหตุ, โยปิ ปจฺจโย รูปานํ อุปฺปาทาย, โสปิ ทุกฺโขฯ ทุกฺขสมฺภูตา, ภิกฺขเว, รูปา กุโต สุขา ภวิสฺสนฺติ! สทฺทา… คนฺธา… รสา… โผฏฺฐพฺพา… ธมฺมา ทุกฺขาฯ โยปิ เหตุ, โยปิ ปจฺจโย ธมฺมานํ อุปฺปาทาย, โสปิ ทุกฺโขฯ ทุกฺขสมฺภูตา, ภิกฺขเว, ธมฺมา กุโต สุขา ภวิสฺสนฺติ! เอวํ ปสฺสํ…เป.… ‘ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา’ติ ปชานาตี’’ติฯ เอกาทสมํฯ