ปจฺจยวเสน ปเนตฺถาปิ ติกปฏฺฐานาทีสุ เอเกกสฺมิํ ปจฺจยานุโลมาทีนํ จตุนฺนํ จตุนฺนํ นยานํ วเสน เอเกน ปริยาเยน จตุวีสตินยปฏิมณฺฑิตมิทํ ธมฺมปจฺจนียานุโลมปฏฺฐานนฺติ เวทิตพฺพนฺติ อยํ ปจฺจนียานุโลมปฏฺฐานนโยฯ

เอวมิทํ ภควตา อนุโลมปฏฺฐานาทีสุ จตูสุ เอเกกสฺมิํ ปฏฺฐาเน ติกทุกาทีนญฺเญว ฉนฺนํ ฉนฺนํ นยานํ วเสน จตุวีสตินยปฏิมณฺฑิตํ สมนฺตปฏฺฐานมหาปกรณํ เทสิตํฯ ปจฺจยวเสน ปเนเตสุ จตุวีสติยา ปฏฺฐาเนสุ เอเกกสฺมิํ ปจฺจยานุโลมาทีนํ จตุนฺนํ จตุนฺนํ นยานํ วเสเนตํ ฉนฺนวุตินยปฏิมณฺฑิตํ โหติ, ธมฺมวเสเนว เจตํ ปกรณํ จตุวีสติสมนฺตปฏฺฐานํ วุตฺตนฺติ อยเมตฺถ วิภงฺคนโยฯ

โมหวิจฺเฉทนิยา อภิธมฺมมาติกตฺถวณฺณนาย

ปฏฺฐานมาติกตฺถวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิคมนกถา

เอตฺตาวตา จ –

[1]

มาติกายาภิธมฺมสฺส, อารทฺธา อตฺถวณฺณนา;

โมหวิจฺเฉทนี นาม, ยา สา นิฏฺฐมุปาคตาฯ

[2]

นิฏฺฐํ ยถายํ สมฺปตฺตา, ลชฺชีหิ อภิปตฺถิตา;

สพฺเพ นิฏฺฐํ ตถา สนฺตา, สเมนฺตุ สุมโนรถาฯ

[3]

โย คมฺภีโร สสาทีนํ, สมุทฺโทว ภยาวโห;

กาเลสฺมิํ ธีมตญฺจาปิ, อปิ คนฺถาวโลกเนฯ

[4]

ปฐมนฺตรธานสฺส, อภิธมฺมสฺส ตสฺส ยํ;

สิลาเลขา นิธีนํว, ธมฺมตฺถานํ ปกาสิกาฯ

[5]

นาวา วิย สมุทฺทสฺส, สุโขตรณปทฺธติ;

ปาฬิอฏฺฐกถา เจสา, ปริสุทฺธา อนากุลาฯ

[6]

นยโตปิ อวิกฺกิณฺณา, อสํกิณฺณา นิกายโต;

ยโต สกฺกจฺจ โสตพฺพา, สทฺธมฺมฏฺฐิติยา สตาฯ

[7]

สทฺธมฺมฏฺฐิติกาเมน, อนตฺตุกฺกํสนาทิโต;

มยาปิ วณฺณยนฺเตน, รจิตา สุทฺธเจตสา;

เตตฺติํสภาณวาราย, ปริมาเณน ตนฺติยาฯ

[8]

มาติกาวณฺณนา ยา สา, ยาว นิฏฺฐํ ยถาพลํ;

สพฺพตฺถสงฺคหา เอสา, อนากุลปทกฺกมาฯ

[9]

ยํ ปตฺตํ กุสลํ เตน, ปตฺวา สมฺโพธิมุตฺตมํ;

นิฏฺฐํ ปาเปยฺยมขิเล, ปาณิโน หิตเจตสาฯ

[10]

นานาชนาธิรมณียตรสฺส,

โจฬรฏฺฐสฺส ภารมธิวาหกุลนฺธรสฺส;

กาเวริปูตสลิเลน หิตาลยสฺส,

ราชาธิราชวรวํสสุปีณิตสฺสฯ

[11]

มชฺฌมฺหิ โจฬกกลงฺกนิเภน มคฺคํ,

ปูรํ วิสาลวิภเวหิ มหากุเลหิ;

ปาการจกฺกปริขาหิ จ โคปุเรหิ,

ยุตฺตํ ชนากุลสุสชฺชิตราชมคฺคํฯ

[12]

สพฺพูปโภคปริโภคธเนหิ นานา-

วณฺเณหิ ปุณฺณวิวิธาปณิเกหิ โสภํ;

โจฬาธินาคปุรนนฺทนนาถภูตํ,

เย ตตฺถ โสคตวิหารวราภิรามาฯ

[13]

เตสํ มุเข ชนมโนหรสตฺถุพิมฺพ-

สมฺภาวิเต มหติ สชฺชนมานนีเย;

วิชฺชาลเยหิ อุทยาจลสนฺนิเภหิ,

เกลาสกูฏสิขโรปมเจติเยหิฯ

[14]

ปาสาทหมฺมิยวเรหิ จ มณฺฑเปหิ,

ชมฺพมฺพตาลปนสาทิตราวลีหิ;

นนฺโทปนนฺทภุชคสฺส วรสฺส โภค-

จกฺกาวลีสมสุธากตโคปุเรหิฯ

[15]

ยุตฺเต วิสาลสิกตาสิตมาฬเกหิ,

ยุตฺเต สุสีลยติสงฺฆนิเสวิตมฺหิ;

กลฺยาณกมฺมนิรเตหิ หฏูปหาเร,

นาคชฺชุนวฺหยวิหารวเร วสนฺโตฯ

[16]

นาเมน โย ธุตธรคฺคสมานนาโม,

จนฺโทว ปากฏนโภทิตวีตปญฺโญ;

สตฺถนฺตเรสุ นิปุโณ ปิฏกตฺตเย จ,

วาทีภยูถวิปิเน มิคราชลีโลฯ

[17]

โย สาคโรว น วิลงฺฆติ สีลเวล-

มปฺปิจฺฉตาทิคุณสารวิภูสิตตฺโต;

โชเตติ สาสนมลํ นิขิลํ ชหนฺโต,

สกฺกจฺจ ธมฺมวินยํ ปริทีปยนฺโตฯ

[18]

เตนาภิธมฺมปิฏกณฺณววิปฺปกิณฺณ-

สารตฺถรตฺนนิกเรว สมุทฺธริตฺวา;

สมฺมาปชานคฬลงฺกรณาย โมห-

วิจฺเฉทนี วิรจิตา รตนาวลี ยาฯ

[19]

สายํ ปภาสตุ สุกิตฺติวิราชมานา,

ธมฺเมสุ โมหติมิรํ วินิหจฺจ สมฺมา;

อาภาตุ ตาว ชินสาสนโชติ ยาว,

วตฺติสฺสติสฺส ชนตาหิตมาวหนฺตีฯ

อิติ โจฬรฏฺเฐ มหากสฺสปตฺเถเรน วิรจิตา

โมหวิจฺเฉทนี นาม

อภิธมฺมมาติกตฺถวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ