อสงฺคหิเตนสมฺปยุตฺตวิปฺปยุตฺตปทตฺถวณฺณนา

อสงฺคหิเตนสมฺปยุตฺตวิปฺปยุตฺตปเท ปน ยานิ ปทานิ สุขุมรูปํ อวิญฺญาณํ, อรูปํ สวิญฺญาณํ วา, เกวลํ อรูปํ วา ถูลรูปสฺสปิ เกวลํ วา, สุขุมรูปํ ทีเปนฺติ, เตสเมว นิทฺเทโส ฯ อิทํ เหตฺถ ลกฺขณํ – เย ธมฺมา ปฐมํ อุทฺธฏธมฺเมหิ ขนฺธาทีหิ ตีหิปิ อสงฺคหิตา, เตสํ ขนฺธาทีหิ สมฺปโยโค, วิปฺปโยโค จ วุจฺจติฯ

ตตฺรายํ นโย – รูปกฺขนฺเธน เย ธมฺมา ขนฺธาทีหิ อสงฺคหิตา, เต ธมฺมา ตีหิ ขนฺเธหิ สมฺปยุตฺตา, เอเกนายตเนน เอกาย ธาตุยา เกหิจิ สมฺปยุตฺตา, เอเกน ขนฺเธน ทสหิ อายตนธาตูหิ วิปฺปยุตฺตา, เอเกนายตเนน เอกาย ธาตุยา เกหิจิ วิปฺปยุตฺตาฯ เอวํ ธมฺมายตนอิตฺถินฺทฺริยาทีสุปิ โยชนาฯ

อรูปภเวน เย ธมฺมา ขนฺธาทีหิ อสงฺคหิตา, เต สมฺปยุตฺตาติ นตฺถิฯ เต จตูหิ ขนฺเธหิ เอเกนายตเนน สตฺตหิ ธาตูหิ วิปฺปยุตฺตา, เอเกนายตเนน เอกาย ธาตุยา เกหิจิ วิปฺปยุตฺตาฯ เอวํ อิทฺธิปาทกุสลาทิปเทสุปิ โยชนาฯ

ตตฺถ รูปกฺขนฺเธน วิญฺญาณสฺเสว ตีหิปิ อสงฺคหิตตฺตา ตสฺส ตีหิ เวทนาทีหิ สมฺปโยโค, อิตเรหิ จ วิปฺปโยโค ญาตพฺโพฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ อยํ อสงฺคหิเตนสมฺปยุตฺตวิปฺปยุตฺตปเท นโยฯ

วิปฺปยุตฺเตนสงฺคหิตาสงฺคหิตปทตฺถวณฺณนา

วิปฺปยุตฺเตนสงฺคหิตาสงฺคหิตปเท ปน ยานิ ปทานิ เกวลานํ สารมฺมณานํ, อนารมฺมณานํ วา ธมฺมานํ ปกาสกานิ จ สภาวชาติภูมิกาลสนฺตานวเสน ภินฺนตาย เกหิจิ อรูปกฺขนฺเธหิ วิปฺปยุตฺตานํ อนารมฺมณธมฺมมิสฺสารูปกฺขนฺธานํ ปกาสกานิ ทุกฺขสจฺจอพฺยากตปริตฺตอตีตอชฺฌตฺตาทิปทานิ, เตสเมว นิทฺเทโส อิตเรสํ ธมฺมายตนชีวิตินฺทฺริยนามรูปสฬายตนชาติชรามรณอชฺฌตฺตพหิทฺธาอนิทสฺสนอปฺปฏิฆนเหตุอาทีนํ เตสํ เกนจิ วิปฺปโยคาสมฺภวาฯ อิทํ เหตฺถ ลกฺขณํ – เย ธมฺมา ปฐมํ อุทฺธฏปเทน วิปฺปยุตฺตา, เตสํ ขนฺธาทีหิ สงฺคโห, อสงฺคโห จ วุจฺจติฯ

ตตฺรายํ นโย – รูปกฺขนฺเธน เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา, เต ธมฺมา จตูหิ ขนฺเธหิ ทฺวีหายตเนหิ อฏฺฐหิ ธาตูหิ สงฺคหิตา, เอเกน ขนฺเธน ทสหิ อายตนธาตูหิ อสงฺคหิตาฯ ทุกฺขสจฺเจน เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา, เต ธมฺมา จตูหิ ขนฺเธหิ ทฺวีหายตเนหิ ทฺวีหิ ธาตูหิ สงฺคหิตาฯ ตตฺถ ทุกฺขสจฺเจน วิปฺปยุตฺตา นาม โลกุตฺตรจิตฺตเจตสิกานิ, เต จ ธมฺมา เวทนากฺขนฺธาทิจตุกฺขนฺเธหิ มโนวิญฺญาณธมฺมธาตุวเสน ทฺวีหิ ธาตูหิ สงฺคหิตาติฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ อยํ วิปฺปยุตฺเตนสงฺคหิตาสงฺคหิตปเท นโยฯ อยเมตฺถ สงฺเขปโต วิภงฺคนเยน สทฺธิํ อตฺถนิจฺฉโย, วิตฺถาโร ปน ธาตุกถาปาฬิอฏฺฐกถาสุ (ธาตุ. 12; ธาตุ. อฏฺฐ. 1-2) คเหตพฺโพติฯ

โมหวิจฺเฉทนิยา อภิธมฺมมาติกตฺถวณฺณนาย

ธาตุกถามาติกตฺถวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ