เตสุ นิพฺพานํ ขนฺธสงฺคหํ น คจฺฉติ, เสสา ตีหิ รูปสญฺญาสงฺขารกฺขนฺเธหิ สงฺคหํ คจฺฉนฺติ, อายตนธาตุโย ปเนตฺถ ธมฺมายตนธมฺมธาตูนํ วเสเนว สพฺพตฺถ เวทิตพฺพา อิตราสํ อสมฺภวา, อิเมสุ จ นิพฺพานมฺปิ สงฺคหํ คจฺฉติฯ เตเนว หิ ‘‘อสงฺขตํ ขนฺธโต ฐเปตฺวา’’ติ วุตฺตํฯ ตสฺสายมตฺโถ – ขนฺธสงฺคเห เอว อสงฺขตํ ฐเปตฺวา, น อิตรสงฺคเหสูติ เอวํ สญฺญากฺขนฺธาทีสุปิ โยชนา เวทิตพฺพาฯ อยํ ปน วิเสโส – ชีวิตินฺทฺริเยน เย ธมฺมา…เป.… เต ธมฺมา ทฺวีหิ เวทนาสญฺญากฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา, รูปารูปชีวิตินฺทฺริเยหิ นิพฺพานเวทนาสญฺญาวิญฺญาณกฺขนฺธา ขนฺธสงฺคเหน อสงฺคหิตา, เตสุ จ นิพฺพานเวทนาสญฺญาว อายตนธาตุสงฺคเหน สงฺคหิตาติฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ อยํ อสงฺคหิเตนสงฺคหิตปเท นโยฯ

สงฺคหิเตนสงฺคหิตปทตฺถวณฺณนา

สงฺคหิเตนสงฺคหิตปเท ปน ยานิ ปทานิ สงฺขาเรกเทสํ อญฺเญน อสมฺมิสฺสํ ทีเปนฺติ เวทเนกเทสํ วา สุขุมรูปํ วา สทฺเทกเทสํ วา, ตาเนว นิทฺทิสียนฺติฯ ขนฺธายตนธาตูสุ เอกมฺปิ โกฏฺฐาสํ สกเลน คเหตฺวา ฐิตปทานิ น ยุชฺชนฺติฯ ตานิ ปน ทฺวินฺนํ สมุทยมคฺคสจฺจานํ, ปนฺนรสินฺทฺริยานํ, เอกาทสปฏิจฺจปทาทีนญฺจ วเสน เวทิตพฺพานิฯ อิทํ เหตฺถ ลกฺขณํ – ยํ อตฺตนา ขนฺธาทิวเสน สงฺคหิเตหิ ขนฺธาทิโต สงฺคหิตํ, ตสฺเสว ปฐมํ อุทฺธฏปทสฺส ปุน ขนฺธาทีหิ สงฺคโห วุจฺจติฯ