ขุทฺทกวตฺถุวิภงฺคมาติกตฺถวณฺณนา

ขุทฺทกวตฺถุวิภงฺคมาติกาย ปนายํ นิกฺเขปปริจฺเฉเทน สทฺธิํ อตฺถโต วินิจฺฉโยฯ มาติกาย หิ อาทิโต ตาว – ชาติมโทติอาทโย เตสตฺตติ เอกกา นิกฺขิตฺตา, ตโต โกโธ จ อุปนาโห จาติอาทโย อฏฺฐารส ทุกา, อกุสลมูลาทโย ปญฺจติํส ติกา, อาสวจตุกฺกาทโย จุทฺทส จตุกฺกา, โอรมฺภาคิยสํโยชนาทโย ปนฺนรส ปญฺจกา, วิวาทมูลาทโย จุทฺทส ฉกฺกา, อนุสยาทโย สตฺต สตฺตกา, กิเลสวตฺถุอาทโย อฏฺฐ อฏฺฐกา, อาฆาตวตฺถุอาทโย นว นวกา, กิเลสวตฺถุอาทโย สตฺต ทสกา, ฉนฺนํ อฏฺฐารสกานํ วเสน อฏฺฐสตตณฺหาวิจริตานิ จ ยถากฺกมํ นิกฺขิปิตฺวา อนฺเต ทฺวาสฏฺฐิ ทิฏฺฐิคตานิ พฺรหฺมชาลสุตฺเต อติทสฺสิตานีติ สพฺพานิปิ เตสฏฺฐิอธิกานิ อฏฺฐกิเลสสตานิ นิกฺขิตฺตานีติ เวทิตพฺพานิฯ อยํ ตาว นิกฺเขปปริจฺเฉโทฯ

อตฺถโต ปน ‘‘ชาติมโท’’ติอาทีสุ ชาติอุจฺจากุลีนตํ นิสฺสาย ‘‘ขตฺติยาทีนํ จตุนฺนมฺปิ วณฺณานํ อหํ อุตฺตมชาติโก, อิเม น อุตฺตมชาติกา’’ติ เอวํ อตฺตุกฺกํสนปรวมฺภนวเสน อุปฺปนฺโน มชฺชนาการปฺปวตฺโต มาโน ชาติมโท นามฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ ตตฺถ อาทิจฺจโคตฺตกสฺสปโคตฺตาทิอุตฺตมโคตฺตํ นิสฺสาย โคตฺตมโทฯ นิราพาธตํ, โยพฺพญฺญํ, ‘‘จิรํ สุขํ ชีวิํ ชีวามิ ชีวิสฺสามี’’ติ เอวํ ชีวิตํ, พหุลาภญฺจ นิสฺสาย ยถากฺกมํ อาโรคฺยมทาทโย วุตฺตาฯ สุกตปณีตปจฺจยลาภํ, มานนวนฺทนาทิครุการํ มญฺเญว ปมุขํ กตฺวา ปญฺหํ ปุจฺฉนฺติ, ปริวาเรตฺวา คจฺฉนฺตีติ เอวํ ปุเรกฺขารํ, มหาปริวารํ, สุจิปริวารญฺจ นิสฺสาย ยถากฺกมํ สกฺการมทาทโย จ เวทิตพฺพาฯ