วุฏฺฐานคามินิยาติ สงฺขารารมฺมณาย วุฏฺฐานคามินิยา วิปสฺสนายฯ ปริโยสานนฺติ ปุริมา โกฏิฯ สงฺขารารมฺมณวิปสฺสนาสุ หิ อยํ วิเสสโต วุฏฺฐานคามินิวิปสฺสนาติฯ อสงฺขตารมฺมณํ ปน สพฺเพน สพฺพํ อริยมคฺคสงฺขาตํ วุฏฺฐานํ คจฺฉติ อุเปตีติฯ ตโตปิ หิ วิเสสโต ‘‘วุฏฺฐานคามินิวิปสฺสนา’’ติ วตฺตพฺพตํ ลภตีติ อาห ‘‘เญยฺยํ สพฺพปฺปกาเรนา’’ติอาทิฯ

[1317-8] กิตฺติตาติ โถมิตา, อริยมคฺคาธิฏฺฐานตาย มหนฺตานํ สีลกฺขนฺธาทีนํ เอสนโต คเวสนโต มเหสินา สมฺมาสมฺพุทฺเธนฯ สนฺตกิเลสตาย สนฺตาฯ โยคนฺติ ภาวนํ, ภาวนาภิโยคํ วาฯ

อิติ อภิธมฺมตฺถวิกาสินิยา นาม

อภิธมฺมาวตารสํวณฺณนาย

ปฏิปทาญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

22. พาวีสติโม ปริจฺเฉโท

ญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทสวณฺณนา

[1319-21] อิทานิ ญาณทสฺสนวิสุทฺธิยา นิทฺเทเส อนุปฺปตฺเต สา ยสฺส ญาณสฺส อนนฺตรํ อุปฺปชฺชติ, ตํ ตาว ทสฺเสนฺโต ‘‘อิโต ปร’’นฺติอาทิมาหฯ อิโต ปรนฺติ อิโต อนุโลมญาณโต อุปริฯ อาวชฺชนิยฐานตฺตาติ อาวชฺชนกิจฺจํ กโรนฺตํ กิริยมโนธาตุ วิย มคฺคสฺส อาวชฺชนฏฺฐาเน ฐิตตฺตา อพฺโพหาริกเมว อุภยวิสุทฺธิลกฺขณาภาวโตฯ กิญฺจาปิ เอวํ, ตถาปิ วุฏฺฐานคามินิวิปสฺสนาย ปริโยสานตฺตา วิปสฺสนาปกฺขิยเมวาติ อาห ‘‘วิปสฺสนาย โสตสฺมิํ, ปติตตฺตา วิปสฺสนา’’ติฯ เอเตนสฺส ปฏิปทาญาณทสฺสนวิสุทฺธิภชนํ ทสฺเสติฯ

[1322] ปุถุชฺชเนสุ ภวํ โปถุชฺชนิกํ, ตเทว โคตฺตํ อริเยหิ อสมฺมิสฺสา ปุถุชฺชนสมญฺญาติ โปถุชฺชนิกโคตฺตํฯ เอกวํสชานญฺหิ สมานา สมญฺญา ‘‘โคตฺต’’นฺติ วุจฺจติ, คํ ตายติ พุทฺธิํ, อภิธานญฺจ เอกํสิกวิสยตาย รกฺขตีติ กตฺวาฯ วา-สทฺโท วกฺขมานตฺถวิกปฺปเนฯ อภิภุยฺย ปวตฺติโต โคตฺรภูติ สมฺพนฺโธฯ โคตฺตํ วุจฺจติ นิพฺพานํ ‘‘อริโย’’ติ พุทฺธิยา, อภิธานสฺส จ ตายนโต ปวตฺตนโตติ อธิปฺปาโยฯ ตโต ภวตีติ ตโต โคตฺตโต อารมฺมณปจฺจยโต ภวติฯ อิติ-สทฺโท เจตฺถ เหตุตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ เตน ยสฺมา ตโต ภวติ, ตสฺมา โคตฺรภูติ อตฺโถฯ

[1323-5] ญาณทสฺสนวิสุทฺธิ เอว ญาณทสฺสนสุทฺธิกํฯ ตํ สมฺปาเทตุํ ปนิจฺฉตา เตน ภิกฺขุนา ยํ อญฺญํ กิญฺจิปิ กาตพฺพํ, ตํ นตฺถีติ สมฺพนฺโธฯ กสฺมา นตฺถีติ เจ อาห ‘‘ยํ หี’’ติอาทิฯ ‘‘กตเมวา’’ติ วุตฺเต ‘‘กถ’’นฺติ อนุโยคสฺส อุปฏฺฐิตตฺตา ‘‘อนุโลมาวสานํ หี’’ติอาทินา ตํ สมตฺเถติฯ

[1326-7] เอวํ อุปฺปนฺนอนุโลมญาณสฺส ปนสฺส เอเตหิ ตีหิปิ อนุโลมญาเณหิ อตฺตโน พลานุรูเปน ถูลถูเล สจฺจปฏิจฺฉาทกตมมฺหิ อนฺตรธาปิเต สพฺพสงฺขารคเต จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ , น ลคฺคติ, ปทุมปลาสโต อุทกํ วิย ปติกุฏติ ปติวฏฺฏติ, สพฺพํ นิมิตฺตารมฺมณมฺปิ สพฺพํ ปวตฺตารมฺมณมฺปิ ปลิโพธโต อุปฏฺฐาติ, อถสฺส สพฺพสฺมิํ นิมิตฺตปฺปวตฺตารมฺมเณ ปลิโพธโต อุปฏฺฐิเต ทุติยสฺส วา ตติยสฺส วา อนุโลมญาณสฺส อนนฺตรํ โคตฺรภุญาณํ อุปฺปชฺชติฯ เตนาห ‘‘ตสฺสา’’ติอาทิฯ ปฐมาวชฺชนญฺเจว ปฐมาโภคตาปิ จาติ ปฐมาวชฺชนํ ปฐมาโภคภูตํฯ สกตฺเถ หิ อยํ ตา-ปจฺจโยติฯ ตตฺถ อาวชฺชนํ จิตฺตสนฺตานสฺส ปริณามนวเสน, อาโภโค อตฺตโน อาภุชนวเสน ทฏฺฐพฺโพฯ

[1328-33] อนนฺตราทีหีติ อนนฺตรสมนนฺตรอาเสวนอุปนิสฺสยนตฺถิวิคตวเสน ฉหิ ปจฺจเยหิฯ มุทฺธนฺติ มุทฺธภูตํฯ เอกนฺติกตาย เอกวารเมว จ อุปฺปชฺชนโต ปุนราวตฺตาภาเวน ปน อนาวตฺตํฯ อนาวชฺชนมฺปิ จาติ อนาวชฺชนมฺปิสมานํฯ สญฺญํ ทตฺวา วิยาติ ‘‘เอวํ อุปฺปชฺชาหี’’ติ สญฺญํ ทตฺวา วิยฯ อนิพฺพิทฺธปุพฺพนฺติ อปทาลิตปุพฺพํฯ วิทฺธํเสนฺโตวาติ วินาเสนฺโต เอวฯ ชายตีติ นิพฺพตฺตติฯ เอตฺถ จ อิมํ อุปมํ อาหรนฺติ – เอโก กิร อิสฺสาโส อฏฺฐอุสภมตฺเต ปเทเส ผลกสตํ ฐปาเปตฺวา วตฺเถน มุขํ เวเฐตฺวา สรํ สนฺนยฺหิตฺวา จกฺกยนฺเต อฏฺฐาสิ, อญฺโญ ปุริโส จกฺกยนฺตํ อาวิชฺฌิตฺวา ยทา อิสฺสาสสฺส ผลกํ อภิมุขํ โหติ, ตทา ตตฺถ ทณฺฑเกน สญฺญํ เทติฯ อิสฺสาโส ทณฺฑกสญฺญํ อมุญฺจิตฺวาว สรํ ขิปิตฺวา ผลกสตนิพฺพิชฺฌติฯ ตตฺถ ทณฺฑกสญฺญํ เทนฺโต วิย โคตฺรภุญาณํ, อิสฺสาโส วิย มคฺคญาณํ, ทณฺฑกสญฺญํ อมุญฺจิตฺวาว ผลกสตํ นิพฺพิชฺฌนํ วิย มคฺคญาณสฺส โคตฺรภุญาเณน ทินฺนสญฺญํ อมุญฺจิตฺวาว นิพฺพานํ อารมฺมณํ กตฺวา อนิพฺพิทฺธปุพฺพานํ อปทาลิตปุพฺพานํ โลภโทสโมหกฺขนฺธานํ นิพฺพิชฺฌนนฺติฯ

[1335-8] อนามตคฺค…เป.… มโหทธินฺติ อฏฺฐมภวโต ปฏฺฐาย นิพฺพตฺตกํ อญฺญาตโกฏิํ สํสารวฏฺฏทุกฺขมหาสมุทฺทํฯ ปาณาติปาตาทิปญฺจเวรานิ เจว ปญฺจวีสติ มหาภยานิ จาติ สพฺพเวรภยานิฯ อเนเกปิ อานิสํเสติ รตนตฺตเย นิวิฏฺฐสทฺธาทิเก อานิสํเสฯ อาทิมคฺเคนาติ โสตาปตฺติมคฺคสงฺขาเตน ปฐมมคฺเคนฯ ปฐมมคฺคญาณวณฺณนาฯ

[1339] ตสฺเสวานนฺตรนฺติ ตสฺส อนนฺตรํเยวฯ ทฺเวปิ ตีณิ วาติ นาติติกฺขปญฺญสฺส ทฺเว, ติกฺขปญฺญสฺส ตีณิ ผลจิตฺตานิฯ

[1340-3] ‘‘อชานิตฺวา วทนฺติ เต’’ติ วตฺวา ตตฺถ การณํ ทสฺเสตุํ ‘‘เอกสฺสา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปญฺจมํ มคฺคจิตฺตนฺติ อิมินาว ฉฏฺฐสฺส อภาวทีปเนน ‘‘เอกํ ผลจิตฺต’’นฺติ วทโต โคทตฺตตฺเถรสฺส วาโทปิ ปฏิกฺขิตฺโตฯ

[1344] ‘‘เอตฺตาวตา’’ติ ปฐมมคฺคสฺส อุปฺปตฺติอนนฺตรํ ผลสฺส อุปฺปตฺติมตฺเตนฯ โสตาปนฺโนติ วุจฺจตีติ โสตาปนฺโน นาม ทุติโย อริยปุคฺคโลติ วุจฺจติฯ โส เทวรชฺชจกฺกวตฺติรชฺชาทิปมาทฏฺฐานํ อาคมฺม ภุสํ ปมตฺโตปิ หุตฺวา กามสุคติยํ สตฺตกฺขตฺตุเมว สนฺธาวิตฺวา สํสริตฺวา ทุกฺขสฺสนฺตกรณสมตฺโถ โหติฯ ยถาห –

‘‘กิญฺจาปิ เต โหนฺติ ภุสํ ปมตฺตา,

น เต ภวํ อฏฺฐมมาทิยนฺตี’’ติฯ (ขุ. ปา. 6.9; สุ. นิ. 232; เนตฺติ. 115);

รูปารูปโลเกสุ ปน น ตถา นิยโมติ อาจริยาฯ

[1347] ผลาทีนนฺติ อาทิ-สทฺเทน ปหีนกิเลสาทิเก สงฺคณฺหาติฯ ตถา จ ‘‘อิมินา วตาหํ มคฺเคน อาคโต’’ติ ปฐมํ มคฺคํ ปจฺจเวกฺขติ, ตโต ‘‘อยํ เม อานิสํโส ลทฺโธ’’ติ ผลํ ปจฺจเวกฺขติ, ตโต ‘‘อิเม นาม เม กิเลสา ปหีนา’’ติ ปหีนกิเลเส ปจฺจเวกฺขติ, ตโต ‘‘อิเม นาม เม กิเลสา อวสิฏฺฐา’’ติ อุปริมคฺคตฺตยวชฺเฌ กิเลเส ปจฺจเวกฺขติ, อวสาเน ‘‘อยํ เม ธมฺโม อารมฺมณโต ปฏิวิทฺโธ’’ติ อมตํ นิพฺพานํ ปจฺจเวกฺขติฯ อิติ โสตาปนฺนสฺส ปญฺจ ปจฺจเวกฺขณญาณานิ โหนฺติฯ ยถา จ โสตาปนฺนสฺส, เอวํ สกทาคามิอนาคามีนมฺปิฯ อรหโต ปน อวสิฏฺฐกิเลสปจฺจเวกฺขณํ นาม นตฺถิฯ เอวํ สพฺพานิปิ เอกูนวีสติ ปจฺจเวกฺขณญาณานิฯ เตนาห ‘‘ปจฺจเวกฺขณญาณานิ, ภวนฺเตกูนวีสตี’’ติฯ

[1348-50] ยาสํ ปจฺจเวกฺขณวเสน อิมานิ ญาณานิ ปวตฺตนฺติ, ตา ทสฺเสตุํ ‘‘มคฺโค ผลญฺจา’’ติอาทิมาหฯ อุกฺกฏฺฐปริจฺเฉโทเยว เจโสฯ ปหีนาวสิฏฺฐกิเลสปจฺจเวกฺขณญฺหิ เสขานมฺปิ โหติ วา น วาฯ น หิ สพฺเพว ตตฺถ สมตฺถา โหนฺติฯ เตเนว หิ มหานาโม ภควนฺตํ ปุจฺฉิ ‘‘โก สุ นาม เม ธมฺโม อชฺฌตฺตํ อปฺปหีโน, เยน เม เอกทา โลภธมฺมาปิ จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐนฺตี’’ติอาทิ (ม. นิ. 1.175)ฯ โยคมารภเตติ ตสฺมิํเยว วา อาสเน นิสินฺโน, อปเรน วา สมเยน กามราคพฺยาปาทานํ ตนุภาวกราย สกทาคามิมคฺคสงฺขาตาย ทุติยาย ภูมิยา อธิคมตฺถาย วิปสฺสนาโยคํ กโรติ, ทุติยภาโว จสฺส เทสนาวเสน, อุปฺปตฺติวเสน จ เวทิตพฺโพฯ สมฺปยุตฺตานํ ปน นิสฺสยภาเวน เต ธมฺมา ภวนฺติ เอตฺถาติ ภูมิ, ยสฺมา วา สมาเนปิ โลกุตฺตรภาเว สยมฺปิ ภวติ, น นิพฺพานํ วิย อปาตุภูตํ, ตสฺมาปิ ‘‘ภูมี’’ติ วุจฺจติฯ ญาเณน ปริมชฺชตีติ เตน เตนากาเรน อินฺทฺริยานํ ติกฺขตรตํ สมฺปาเทตฺวา, พลโพชฺฌงฺคานญฺจ ปฏุตรภาวํ สาเธตฺวา ลกฺขณตฺตยํ ตีรณวเสน ปริมชฺชติฯ

[1351-2] ตตฺถ อปราปรํ ญาณํ จาเรนฺโต ปริวตฺเตติฯ เตนาห ‘‘วิปสฺสนาวีถิํ โอคาหตี’’ติฯ เหฏฺฐา วุตฺตนเยนาติ อุทยพฺพยญาณาทีนํ อุปฺปาทเน วุตฺตนเยเนวฯ โคตฺรภุสฺส อนนฺตรนฺติ เอตฺถ โคตฺรภุ วิย โคตฺรภุฯ ปฐมมคฺคปุเรจาริกญาณญฺหิ ปุถุชฺชนโคตฺตาภิภวนโต, อริยโคตฺตภวนโต จ นิปฺปริยายโต ‘‘โคตฺรภู’’ติ วุจฺจติ, อิทํ ปน ตํสทิสตาย ปริยายโต โคตฺรภุฯ เอกจฺจสํกิเลสวิสุทฺธิยา, ปน อจฺจนฺตวิสุทฺธิยา อารมฺมณกรณโต จ ‘‘โวทาน’’นฺติ วุจฺจติฯ เตนาห ปฏฺฐาเน ‘‘อนุโลมํ โวทานสฺส อนนฺตรปจฺจเยน ปจฺจโย’’ติ (ปฏฺฐา. 1.1.417)ฯ

ยสฺมา ปน ปฏิสมฺภิทามคฺเค ‘‘อุปฺปาทาทิอภิภวนฏฺฐํ อุปาทาย อฏฺฐ โคตฺรภุธมฺมา สมาธิวเสน อุปฺปชฺชนฺติ, ทส โคตฺรภุธมฺมา วิปสฺสนาวเสน อุปฺปชฺชนฺตี’’ติอาทีสุ (ปฏิ. ม. 1.60) โคตฺรภุนามวเสเนว อาคตํ, ตสฺมา อิธาปิ ‘‘โคตฺรภุสฺส อนนฺตร’’นฺติ วุตฺตํ โคตฺตสงฺขาตนิพฺพานโต ภูตนฺติ กตฺวาฯ ทุติยมคฺคญาณวณฺณนาฯ

[1355-7] ยนฺติ ยสฺมาฯ สกิเทวาติ เอกวารเมวฯ อิมํ โลกํ อาคนฺตฺวาติ อิมินา ปญฺจสุ สกทาคามีสุ จตฺตาโร วชฺเชตฺวา เอโกว คหิโตฯ เอกจฺโจ หิ อิธ สกทาคามิผลํ ปตฺวา อิเธว ปรินิพฺพายติ, เอกจฺโจ อิธ ปตฺวา เทวโลเก ปรินิพฺพายติ, เอกจฺโจ เทวโลเก ปตฺวา ตตฺเถว ปรินิพฺพายติ, เอกจฺโจ เทวโลเก ปตฺวา อิธูปปชฺชิตฺวา ปรินิพฺพายตีติ อิเม จตฺตาโรปิ อิธ น คหิตาฯ โย ปน อิธ ปตฺวา เทวโลเก ยาวตายุกํ วสิตฺวา อิธูปปชฺชิตฺวา ปรินิพฺพายติ, อยเมโกว อิธ คหิโตติฯ อนฺตกโร ภเวติ ทุกฺขสฺสนฺตกโร ภเวยฺย, ภเว วา อนฺตกโร ภวสฺส อนฺตกโรติ อตฺโถฯ ตติยาย ภูมิยา ปตฺติยาติ สมฺพนฺโธฯ พฺยาปาทกามราคานํ ปหานายาติ เตสํเยว สกทาคามิมคฺเคน ตนุกรานํ สํโยชนานํ นิรวเสสปฺปหานายฯ ตติยมคฺคญาณวณฺณนาฯ

[1363-7] ปฏิสนฺธิวเสน กามภวสฺส อนาคมนโต อนาคามีฯ เตนาห ‘‘ตตฺเถว ปรินิพฺพายี’’ติฯ ตตฺเถวาติ สุทฺธาวาเส วา อญฺญตฺถ วา ยตฺถ อุปฺปนฺโน, ตตฺเถว ปรินิพฺพายิฯ อนาวตฺติสภาโวติ ตสฺมา โลกา อิธ ปฏิสนฺธิคฺคหณวเสน อิมํ โลกํ ปุนราคมนาภาวโต อนาวตฺตนสภาโว, พุทฺธทสฺสนเถรทสฺสนธมฺมสฺสวนานํ ปนตฺถาย อาคมนํ โหติเยวฯ

รูปราคาทิปหานายาติ รูปราคอรูปราคมานอุทฺธจฺจอวิชฺชาสงฺขาตานํ ปญฺจนฺนํ อุทฺธมฺภาคิยสํโยชนานํ นิรวเสสปฺปหานายฯ วิทฺธํสายาติ วินาสายฯ จตุตฺถมคฺคญาณวณฺณนาฯ

[1371-4] มหาขีณาสโวติ มหานุภาวโต นิพทฺธปูชาวจนเมตํ, น อุปาทายวจนํ ‘‘ยถา มหาโมคฺคลฺลาโน’’ติฯ น หิ จูฬขีณาสโว นาม อตฺถิฯ อนุปฺปตฺโต สทตฺโถ สกตฺโถ, ปูชตฺโถ วา เอเตนาติ อนุปฺปตฺตสทตฺโถ, สทตฺโถติ จ อรหตฺตํ เวทิตพฺพํฯ ตญฺหิ อตฺตุปนิพนฺธนฏฺเฐน, อตฺตานํ อวิชหนฏฺเฐน, อตฺตโน ปรมตฺถฏฺเฐน จ อตฺตโน อตฺถตฺตา ‘‘สทตฺโถ’’ติ วุจฺจติฯ ขีณานิ ทสปิ ภวสํโยชนานิ เอตสฺสาติ ขีณสํโยชโนฯ ทกฺขิณํ อรหตีติ ทกฺขิเณยฺโยฯ จตสฺโสปีติ โสตาปตฺติมคฺโค สกทาคามิมคฺโค อนาคามิมคฺโค อรหตฺตมคฺโคติ จตสฺโสปิฯ วิสุทฺธิกาเมนาติ อตฺตโน วิสุทฺธิํ อิจฺฉนฺเตนฯ ตโปเยว ธนมสฺสาติ ตโปธโน, เตนฯ

อิติ อภิธมฺมตฺถวิกาสินิยา นาม

อภิธมฺมาวตารสํวณฺณนาย

ญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

23. เตวีสติโม ปริจฺเฉโท

กิเลสปฺปหานกถาวณฺณนา

[1375] อิทานิ อิมิสฺสาเยว จตุตฺถญาณาย ญาณทสฺสนวิสุทฺธิยา อานุภาววิชานนตฺถํ เยน เย ธมฺมา ปหาตพฺพา, เตสํ ปหานญฺจ อภิสมยกาเล ปริญฺญาทิกิจฺจานิ จ ทสฺเสตุํ ‘‘เอเตสุ เยน เย ธมฺมา’’ติอาทิ อารทฺธํ ฯ เย ธมฺมาติ เย สํกิเลสธมฺมาฯ สํโยชนาทีสุ ขนฺเธหิ ขนฺธานํ, ผเลน กมฺมสฺส, ทุกฺเขน วา สตฺตานํ สํโยชนฏฺเฐน พนฺธนฏฺเฐน สํโยชนานิฯ สมฺปยุตฺตธมฺมานํ วิพาธนฏฺเฐน, อุปตาปนฏฺเฐน, สํกิลิฏฺฐตาย จ กิเลสาฯ อภินิเวสาทิวเสน มิจฺฉาวิปรีตํ ปวตฺตนโต มิจฺฉาสภาวาติ มิจฺฉตฺตาฯ โลเก ธมฺมา, โลกปริยาปนฺนา ธมฺมา, โลกปฺปวตฺติยํ สติ อนุปรมธมฺมตฺตา วาติ โลกธมฺมาฯ มจฺเฉรสฺส ภาโว, กมฺมํ วาติ มจฺฉริยํฯ วิปรีตฏฺเฐน วิปลฺลาสาฯ นามกายสฺส จ รูปกายสฺส จ คนฺถนโต คนฺถาฯ อริเยหิ อคนฺตพฺพา, อยุตฺตา คตีติ วา อคติฯ อาสวนฺตีติ อาสวา, อาภวคฺคโต สพฺพโมกาสโลกํ, อาโคตฺรภุโต สพฺเพ ธมฺเม พฺยาเปตฺวา ปวตฺตนฺตีติ อตฺโถ, อาสวนฺติ สํสารทุกฺขนฺติ วา อาสวา, จกฺขาทีหิ วา สํวราสํวรทฺวาเรหิ สตฺตสนฺตาเน อาสวนฺติ วณโต ยูสานิ สนฺทนฺติ วิยาติ อาสวา, อาสวนฺติ วา เอเตหิ จิตฺตานิ วิสเยสูติ อาสวาฯ สํสารมหาสาครปฺปตฺติหนนโต โอฆา วิยาติ โอฆาฯ เหฏฺฐา วุตฺตนเยน โยชนโต โยคาฯ นิวาเรนฺติ โลกิยโลกุตฺตรคุณวิเสสาธิคมนฺติ นีวรณานิฯ อนิจฺจาทิธมฺมสภาวํ อติกฺกมฺม ปรโต อสภาวโต อามสนฺตีติ ปรามาสาฯ มณฺฑูกํ ปนฺนโค วิย อารมฺมณํ ภุสํ อาทิยนฺตีติ อุปาทานานิฯ อปฺปหีนภาเวน สตฺตสนฺตาเน อนุเสนฺติ มูสิกวิสํ วิย อนุรูปการณํ ลภิตฺวา อุปฺปชฺชนฺตีติ อนุสยาฯ จิตฺตสฺส มลีนภาวกรณฏฺเฐน มลาฯ อกุสลกมฺมานิ จ ตานิ ทุคฺคตีนํ ปถา จาติ อกุสลกมฺมปถาฯ อิธ ปน กมฺมปถภาวํ อปฺปตฺตานํ ตํสภาวโต คหณํ ทฏฺฐพฺพํฯ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ เอตฺถาติ จิตฺตุปฺปาโท, เจตสิกราสิ, อกุสโล จ โส จิตฺตุปฺปาโท จาติ อกุสลจิตฺตุปฺปาโทฯ