ปยุตฺโตติ อนุปาทาปรินิพฺพานํ อปฺปตฺวา อโนสกฺกมาเนน วีริเยน วีริยวาฯ โมหนฺธการาปคมนฺติ อรหตฺตมาหฯ

อิติ อภิธมฺมตฺถวิกาสินิยา นาม

อภิธมฺมาวตารสํวณฺณนาย

วิปากจิตฺตปฺปวตฺตินิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. อฏฺฐโม ปริจฺเฉโท

ปกิณฺณกนิทฺเทสวณฺณนา

[475-6] อิทานิ ยถาวุตฺตานํ สพฺเพสมฺปิ จิตฺตานํ ปากฏภาวตฺถํ –

‘‘สุตฺตํ โทวาริโก เจว,

คามิลฺโล อมฺพโคฬิโย;

ชจฺจนฺโธ ปีฐสปฺปี จ,

อุปนิสฺสยมตฺถโส’’ติฯ (ธ. ส. อฏฺฐ. 498 วิปากุทฺธารกถา) –

อฏฺฐกถาย อาคตมาติกาย วเสน ปกิณฺณกนยํ ทสฺเสตุํ ‘‘อิทานิ ปนา’’ติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ มนสนฺติ จิตฺตานํฯ ‘‘มานส’’นฺติปิ ปฐนฺติ, ตํ น สุนฺทรํฯ ปนฺถมกฺกฏโกติ ปาณกปฏงฺคาทีนํ สญฺจรณฏฺฐาเน ชาลํ ปสาเรตฺวา เตสํ มคฺครกฺขณโต ‘‘ปนฺถมกฺกฏโก’’ติ ลทฺธนาโม อุณฺณนาภิฯ ทิสาสุ ปน ปญฺจสูติ อุปเมตพฺพานํ ปญฺจปสาทานํ วเสน วุตฺตํฯ ตตฺถาติ มคฺเค, ตตฺถ ชาลมชฺเฌติ วา สมฺพนฺโธฯ สุตฺตํ ปสาเรตฺวาติ ชาลพนฺธนมาหฯ

[478-80] นฺติ รุธิรมาหฯ ทิสาสุ ทุติยาทีสุ สุตฺเต…เป.… ฆฏฺฏิเตติ สมฺพนฺโธฯ