กมฺมกมฺมนิมิตฺตคตินิมิตฺเตสูติ เอตฺถ อตีตภเว อายูหิตํ อปราปริยเวทนียํ, อุปปชฺชเวทนียํ วา กมฺมํ กมฺมํ นาม ฯ กมฺมกรณกาเล เจตนาย คหิตมารมฺมณํ กมฺมนิมิตฺตํ นามฯ อุปปชฺชิตพฺพภวปริยาปนฺโน นรกาทีสุ อคฺคิชาลาทิวณฺโณ คตินิมิตฺตํ นามฯ
[54] อิเมติ อกุสลวิปากาฯ เตสํ อนิฏฺฐานิฏฺฐมชฺฌตฺตวิสเยสุ ปวตฺติวจเนน ตพฺพิปริยาเยน กุสลวิปากานํ อิฏฺฐอิฏฺฐมชฺฌตฺตวิสเยสุ ปวตฺติ อตฺถโต อาปนฺนาติ สา วิสุํ น วุตฺตาฯ สุขาทิตฺตยยุตฺตาติ สุขโสมนสฺสุเปกฺขายุตฺตาฯ
‘‘เอว’’นฺติอาทิ ยถาวุตฺตวิปากานํ นิคมนํฯ
อกุสลวิปากวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
วิปากจิตฺตวณฺณนา
[55] ปากสฺส อสุรกญฺญานํ คพฺภปริปากสฺส สาสนโต วินาสนโต, ปากสงฺขาตสฺส วา อสุรสฺส วินาสนโต ปากสาสโน วุจฺจติ สกฺโก เทวราชา, เตน ปูชิโต ปากสาสนปูชิโตฯ ปากํ วา ปริปกฺกํ สาสนเมเตสูติ ปากสาสนา, ขีณาสวา, เตหิ ปูชิโตติ ปากสาสนปูชิโตฯ
วิปากจิตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
ทานาทิวเสนาติ ปวตฺตาการมตฺตโต ทานาทิวเสน, น ปน ปุญฺญกิริยวตฺถุวเสน ขีณาสวสนฺตานคตสฺส ปุญฺญกิริยภาวาภาวโตติ วุตฺโตวายมตฺโถฯ
อาวชฺชตีติ อาวชฺชนํ, อาภุญฺชติ โอโณเชติ ปริณาเมติ วาเรตีติ วา อตฺโถฯ