คนฺถารมฺภกถา

(ก) วิสุทฺธกรุณาญาณํ , พุทฺธํ สมฺพุทฺธปูชิตํ;

ธมฺมํ สทฺธมฺมสมฺภูตํ, วนฺเท สํฆํ นิรงฺคณํฯ

(ข) สาริปุตฺตํ มหาเถรํ, ปริยตฺติวิสารทํ;

นมามิ สนฺตวุตฺติํ เม, คุรุํ คารวภาชนํฯ

(ค) วนฺทนฺเตน มยา เอวํ,

ยา ลทฺธา ปุญฺญสมฺปทา;

หิตฺวา ตสฺสานุภาเวน,

อนฺตราเย อเสสโตฯ

(ฆ) มหาวิหารวาสีนํ , เถรานํ ถิรสีลินํ;

วํสาลงฺการภูเตน, ภูตานุคฺคหการินาฯ

(ง) เถเรน พุทฺธทตฺเตน, รจิตํ ยํ มโนรมํ;

ปิฏเก อภิธมฺมสฺมิํ, โอตารุปายภาวโตฯ

(จ) อภิธมฺมาวตาโรติ, ลทฺธนาเมน วิสฺสุตํ;

นานานิปุณคมฺภีรนยํ ปกรณุตฺตมํฯ

(ฉ) อตฺถสํวณฺณนํ ตสฺส, อารภิสฺสํ ยถาพลํ;

ปาโมชฺชชนนตฺถาย, อาภิธมฺมิกภิกฺขุนนฺติฯ

คนฺถารมฺภกถาวณฺณนา

[1] ปรมนิปุณวิจิตฺตนยสมนฺนาคตํ สกสมยสมยนฺตรคหนวิคฺคาหณสมตฺถํ สุวิมลวิปุลปญฺญาเวยฺยตฺติยชนนํ ปกรณมิทมารภนฺโตยมาจริโย ปฐมํ ตาว รตนตฺตยปฺปณามกรเณน อนฺตรายนิวารณญฺเจว ปญฺญาปาฏวญฺจ ปตฺเถติฯ รตนตฺตยปฺปณาโม หิ อตฺถโต ปณามกิริยาภินิปฺผาทิกา กุสลเจตนาฯ สา จ วนฺทเนยฺยวนฺทกานํ เขตฺตชฺฌาสยสมฺปทาหิ ทิฏฺฐธมฺมเวทนียภูตา ยถาลทฺธสมฺปตฺตินิมิตฺตกสฺส กมฺมสฺส อนุพลปฺปทานวเสน ตนฺนิพฺพตฺติตวิปากสนฺตติยา อนฺตรายกรานิ อุปปีฬกอุปจฺเฉทกกมฺมานิ ปฏิพาหิตฺวา ตนฺนิทานานํ ยถาธิปฺเปตสิทฺธิวิพนฺธกานํ โรคาทิอนฺตรายานมปฺปวตฺติํ สาเธติ, ราคาทิมลวิกฺขาลเนน จ จิตฺตสนฺตานํ ปริโสเธตฺวา ตนฺนิสฺสิตาย ปญฺญาย ยถาธิปฺเปตสิทฺธิสมฺปาทกํ ติกฺขวิสทภาวมาวหติฯ กิญฺจิ อาจิณฺณเมตํ ปณฺฑิตานํ, ยทิทํ คนฺถสมารมฺเภ รตนตฺตยปฺปณามกรณํ, ตสฺมา สปฺปุริสาจารานุรกฺขณตฺถญฺจ อาทิมฺหิ รตนตฺตยวนฺทนา อารทฺธาติ เอวมาทินา อญฺญานิปิ พหูนิ ปโยชนานิ นิทฺธาเรตพฺพานิฯ ตานิ ปน ตตฺถ ตตฺถ พหุธา วิตฺถาริตานีติ ตํ ปปญฺจปริสฺสมํ ฐเปตฺวา ยถานุปฺปตฺตเมว ตาว วณฺณยิสฺสามฯ

เอตฺถ จ รตนตฺตยปฺปณามํ กตฺตุกาโม ตถาคตมูลกตฺตา เสสรตนานํ ปฐมํ ตาว ตถาคตสฺส โถมนาปุพฺพงฺคมํ ปณามมารภนฺโต อาห ‘‘อนนฺตกรุณาปญฺญ’’นฺติอาทิฯ โถมนาปุพฺพงฺคเมน หิ ปณาเมน สตฺถุ คุณาติสยโยโค, ตโต จสฺส อนุตฺตรวนฺทนียภาโว, เตน จ อตฺตโน วนฺทนาย เขตฺตงฺคตภาโว, เขตฺตงฺคตาย จ วนฺทนาย ยถาธิปฺเปตนิปฺผตฺติยา เหตุภาโว จ ทสฺสิโต โหติฯ