19. เอกูนวีสติโม ปริจฺเฉโท
กงฺขาวิตรณวิสุทฺธินิทฺเทสวณฺณนา
[1231] อิจฺเจวมาทิพาตฺติํสโกฏฺฐาสานํ ปจฺจยสฺส เหตุปจฺจเย ตาว โยคี มนสา ปริคฺคณฺหาติฯ
[1233] เหตฺวงฺกุรสฺส พีชํ ตุ พีชํ องฺกุรสฺส เหตุชนกํ, ปถวาทโย องฺกุรสฺส ปจฺจยาฯ
[1234] ปญฺจ ธมฺมาติ อวิชฺชาตณฺหุปาทานกมฺมาหารา เหตุปจฺจยา ธมฺมาฯ
[1235] กมฺมํ ปุตฺตสฺส ชนโก ปิตา วิย นามรูปสฺส ชนกํฯ
[1238] ปจฺจยาติ ปจฺจเยนฯ
[1240] ยา สาติ ยา สา กงฺขาฯ ปุพฺพนฺเต ปุพฺพโกฏฺฐาเสฯ
[1241] สพฺพถา สพฺพโกฏฺฐาสโต อนวเสสาว ตสฺส โยคิโน สา กงฺขา ปหิยฺยติ นาสียเตฯ
[1243] อตฺถสาธิกาติ กุสลปกฺเข ทานาทิอตฺถสาธิกา, อกุสลปกฺเข ปาณาติปาตาทิอตฺถสาธิกาฯ
ตํ วิปากนฺติ อุปฆาตกกมฺมสฺส ตํ วิปากํ อุปฺปนฺนํ นาม โหติฯ เอวํ เอโก โยคี กมฺมวิปากวเสน นามรูปสฺส ปจฺจยปริคฺคหํ กโรติฯ
[1246] เหตุผลสฺส สมฺพนฺธวเสนาติ เหตุผลสมฺพนฺธวเสน อิทํ นามรูปํ เกวลํ เอกนฺเตน ปวตฺตติ, อิติ สมฺมา อวิปรีตากาเรน สํ อนุปสฺสติฯ
[1247] ปากปฺปวตฺติโต อุทฺธํ ปากปฏิเวทกํ น ปสฺสติ น ชานิยเตฯ
[1250-1] อปฺปวตฺติ นาม น ทิสฺสติ, อุปปนฺนํ ทิสฺสติฯ ติตฺถิยา เอตมตฺถํ อนญฺญาย อชานิตฺวา อสยํวสี สตฺตสญฺญนฺติ ‘‘สตฺโต’’ติ สญฺญํ คเหตฺวาน สสฺสตอุจฺเฉททสฺสิโน อญฺญมญฺญํ วิโรธิโน หุตฺวา ทฺวาสฏฺฐิทิฏฺฐิํ คณฺหนฺติฯ
[1254] อุโภติ อุโภ กมฺมวิปากา อญฺญมญฺญโต สุญฺญาฯ น จ กมฺมํ วินา ผลนฺติ กมฺมํ วินา ผลํ น จ โหติฯ
[1255] สมฺภาเรหีติ สูริยาทิสมฺภาเรหิฯ
[1257] สุญฺญํ ตํ นามรูปธมฺมํฯ
[1258] เหตุสมฺภารปจฺจยาติ เหตุนา จ สมฺภารปจฺจเยหิ จฯ
อิติ อภิธมฺมาวตารฏีกาย
กงฺขาวิตรณวิสุทฺธินิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
เอกูนวีสติโม ปริจฺเฉโทฯ
20. วีสติโม ปริจฺเฉโท
มคฺคามคฺคญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทสวณฺณนา
[1264] ปจฺจุปฺปนฺนสฺส ธมฺมสฺสาติ ปจฺจุปฺปนฺนสฺส นามรูปธมฺมสฺสฯ
[1266-8] อุปฺปชฺชโต อุปฺปชฺชนฺตสฺส นามรูปธมฺมสฺส ราสิโต นิจยโต อาคมนญฺจ นตฺถิฯ