[777] สทฺธาพุทฺธิกรํ ตถาคตมเต ชินวจเน สมฺโมหวิทฺธํสนํ ปญฺญาสมฺภวํ ปญฺญาการณํ สมฺปสาทนกรํฯ อตฺถพฺยญฺชนสาลินนฺติ อตฺถพฺยญฺชนสารวนฺตํ สุมธุรํ สารญฺญุ ชินสาสนสารญฺญู วิมฺหาปนํ อจฺเฉรกรํ อิมํ เอวํ วุตฺตปฺปการํ อภิธมฺมาวตารํ โย ชานาติ, โส ชโน คมฺภีเร นิปุเณ นิปุณญาณโคจเร อภิธมฺมปิฏเก ปทํ นิฏฺฐํ อุตฺตมสนฺนิฏฺฐานํ ยาติ ปาปุณาติฯ

อิติ อภิธมฺมาวตารฏีกาย

นิพฺพานนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

เอกาทสโม ปริจฺเฉโทฯ

12. ทฺวาทสโม ปริจฺเฉโท

ปญฺญตฺตินิทฺเทสวณฺณนา

สงฺขายตีติ สงฺขา, กถียตีติ อตฺโถฯ กินฺติ กิํ อิติ กถียติฯ ‘‘อห’’นฺติ ‘‘มม’’นฺติ กถียติฯ

ตชฺชาปญฺญตฺตีติ ตสฺส จกฺขุโสตาทิกสฺส อนุรูปวเสน ชาตา ปญฺญตฺตีติ อตฺโถฯ

เอกสฺสวาติ เอกสฺส นามธมฺมสฺส ‘‘อจฺโฉ’’ติ นามํ คเหตฺวา พหูนํ นามธมฺมานํ ‘‘อจฺโฉ’’ติ นามํ คเหตฺวาฯ สมูหเมวาติ นามธมฺมานํ สมูหํ เอวฯ

คหิโต ปุพฺเพ สงฺเกโต เอเตนาติ คหิตปุพฺพสงฺเกตํฯ กิํ ตํ? มโนทฺวาราวชฺชนชวนวิญฺญาณํฯ เตน คหิตาย ปญฺญตฺติยา วิญฺญายติ ‘‘สตฺตา’’ติ ‘‘กมฺมชา’’ติ กถียติฯ

อิตฺถี จ ปุริโส จ อิตฺถิปุริสา, เต อาทโย เยสํ เต อิตฺถิปุริสาทโย, เตสํฯ

[778] ตติยา โกฏีติ ตติโย โกฏฺฐาโสฯ

อิติ อภิธมฺมาวตารฏีกาย

ปญฺญตฺตินิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ทฺวาทสโม ปริจฺเฉโทฯ

13. เตรสโม ปริจฺเฉโท

การกปฏิเวธวณฺณนา

เวทกสฺสาติ สุขทุกฺขเวทกสฺสฯ ตทายตฺตวุตฺตีนนฺติ เตสํ อายตฺตา ปฏิพทฺธา เยสํ วิปากานํ เต ตทายตฺตวุตฺติโน, เตสํฯ อตฺร อิมสฺมิํ ฐาเน อาจริเยน ปริหาโร วุจฺจเตฯ กุโตยํ ตว ตตฺถานุโรโธติ ตตฺถ ตสฺมิํ อญฺญสฺส อตฺตการกสฺส อภาเวปิ สตฺตุสงฺขาตสฺส อตฺตโน ภาเวปิ อยํ ตว อนุโรโธ อนุนโย กุโต เกน การเณน อิธ อิมสฺมิํ อสติ กตฺตริ กุสลาทีนํ อตฺถิภาเว กมฺมวิโรโธ กุโต เกน การเณนฯ อถาปีติ อปโร นโยปิฯ กิญฺเจตฺถาติ เอตฺถ เอติสฺสํ โจทนายํ กิญฺจิ วตฺตพฺพํ อตฺถิ, อวสิฏฺฐํ ตาว พฺรูหิ, อปริสมตฺตา เต โจทนาฯ ตสฺสาติ อตฺตโนฯ การกเวทกตฺตาภาโวติ การกเวทกตฺตสฺส อภาโว สิยาฯ

อถ น ภวตีติ อตฺตโน อนาเส เจตนาปิ อนาโส ยทิ น ภวติฯ ปฏิญฺญา หีนาติ ‘‘เจตนาย อนญฺโญ อตฺตา’’ติ ปฏิญฺญา หีนาฯ