[41] ปญฺญาปนโต ปญฺญตฺติ ปน นามนามกมฺมาทินาเมน ปริทีปิตา, สา วิชฺชมานปญฺญตฺติ อวิชฺชมานปญฺญตฺติ, วิชฺชมาเนน อวิชฺชมานปญฺญตฺติ, อวิชฺชมาเนน วิชฺชมานปญฺญตฺติ , วิชฺชมาเนน วิชฺชมานปญฺญตฺติ, อวิชฺชมาเนน อวิชฺชมานปญฺญตฺติ เจติ ฉพฺพิธา โหติฯ

[42] ตตฺถ ยทา ปน ปรมตฺถโต วิชฺชมานํ รูปเวทนาทิํ เอตาย ปญฺญาเปนฺติ, ตทายํ วิชฺชมานปญฺญตฺติฯ ยทา ปน ปรมตฺถโต อวิชฺชมานํ ภูมิปพฺพตาทิํ เอตาย ปญฺญาเปนฺติ, ตทายํ อวิชฺชมานปญฺญตฺตีติ ปวุจฺจติฯ อุภินฺนํ ปน โวมิสฺสกวเสน เสสา ยถากฺกมํ ฉฬภิญฺโญ, อิตฺถิสทฺโท, จกฺขุวิญฺญาณํ, ราชปุตฺโตติ จ เวทิตพฺพาฯ

[43] วจีโฆสานุสาเรน, โสตวิญฺญาณวีถิยาฯ

ปวตฺถานนฺตรุปฺปนฺน-มโนทฺวารสฺส โคจราฯ

อตฺถา ยสฺสานุสาเรน, วิญฺญายนฺติ ตโต ปรํ;

สายํ ปญฺญตฺติ วิญฺเญยฺยา, โลกสงฺเกตนิมฺมิตาฯ

อิติ อภิธมฺมตฺถสงฺคเห ปจฺจยสงฺคหวิภาโค นาม

อฏฺฐโม ปริจฺเฉโทฯ

9. กมฺมฏฺฐานปริจฺเฉโท

[1] สมถวิปสฺสนานํ, ภาวนานมิโต ปรํฯ

กมฺมฏฺฐานํ ปวกฺขามิ, ทุวิธมฺปิ ยถากฺกมํฯ

สมถกมฺมฏฺฐานํ

[2] ตตฺถ สมถสงฺคเห ตาว ทส กสิณานิ, ทส อสุภา, ทส อนุสฺสติโย, จตสฺโส อปฺปมญฺญาโย, เอกา สญฺญา, เอกํ ววตฺถานํ, จตฺตาโร อารุปฺปา เจติ สตฺตวิเธน สมถกมฺมฏฺฐานสงฺคโหฯ