[36] สหชาตรูปนฺติ ปเนตฺถ สพฺพตฺถาปิ ปวตฺเต จิตฺตสมุฏฺฐานานํ, ปฏิสนฺธิยํ กฏตฺตารูปานญฺจ วเสน ทุวิธํ โหตีติ เวทิตพฺพํฯ

[37] อิติ เตกาลิกา ธมฺมา, กาลมุตฺตา จ สมฺภวาฯ

อชฺฌตฺตญฺจ พหิทฺธา จ, สงฺขตาสงฺขตา ตถา;

ปญฺญตฺตินามรูปานํ, วเสน ติวิธา ฐิตา;

ปจฺจยา นาม ปฏฺฐาเน, จตุวีสติ สพฺพถาฯ

[38] ตตฺถ รูปธมฺมา รูปกฺขนฺโธว, จิตฺตเจตสิกสงฺขาตา จตฺตาโร อรูปิโน ขนฺธา, นิพฺพานญฺเจติ ปญฺจวิธมฺปิ อรูปนฺติ จ นามนฺติ จ ปวุจฺจติฯ

ปญฺญตฺติเภโท

[39] ตโต อวเสสา ปญฺญตฺติ ปน ปญฺญาปิยตฺตา ปญฺญตฺติ, ปญฺญาปนโต ปญฺญตฺตีติ จ ทุวิธา โหติฯ

[40] กถํ? ตํตํภูตวิปริณามาการมุปาทาย ตถา ตถา ปญฺญตฺตา ภูมิปพฺพตาทิกา, สมฺภารสนฺนิเวสาการมุปาทาย เคหรถสกฏาทิกา, ขนฺธปญฺจกมุปาทาย ปุริสปุคฺคลาทิกา, จนฺทาวฏฺฏนาทิกมุปาทาย ทิสากาลาทิกา, อสมฺผุฏฺฐาการมุปาทาย กูปคุหาทิกา, ตํตํภูตนิมิตฺตํ ภาวนาวิเสสญฺจ อุปาทาย กสิณนิมิตฺตาทิกา เจติ เอวมาทิปฺปเภทา ปน ปรมตฺถโต อวิชฺชมานาปิ อตฺถจฺฉายากาเรน จิตฺตุปฺปาทานมารมฺมณภูตา ตํ ตํ อุปาทาย อุปนิธาย การณํ กตฺวา ตถา ตถา ปริกปฺปิยมานา สงฺขายติ สมญฺญายติ โวหรียติ ปญฺญาปียตีติ ปญฺญตฺตีติ ปวุจฺจติฯ อยํ ปญฺญตฺติ ปญฺญาปิยตฺตา ปญฺญตฺติ นามฯ