ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติญาณสฺส ปุพฺเพ นิวุตฺถกฺขนฺธา, ขนฺธปฺปฏิพทฺธานิ จ นามโคตฺตานิ, นิพฺพานญฺจ อารมฺมณํ โหติ, ทิพฺพจกฺขุสฺส ปน รูปเมว ปจฺจุปฺปนฺนนฺติ อยเมเตสํ อารมฺมณวิภาโคฯ ยถารหมปฺเปตีติ ตํตํปริกมฺมานุรูปโต อปฺเปติฯ

[42] อิทานิ อารมฺมณานํ เภเทน อภิญฺญาเภทํ ทสฺเสตุํ ‘‘อิทฺธิวิธา’’ตฺยาทิมาหฯ อธิฏฺฐานาทิ อิทฺธิปฺปเภโท เอติสฺสาติ อิทฺธิวิธาฯ ทิพฺพานํ โสตสทิสตาย, ทิพฺพวิหารสนฺนิสฺสิตตาย จ ทิพฺพญฺจ ตํ โสตญฺจาติ ทิพฺพโสตํฯ ปเรสํ จิตฺตํ วิญฺญายติ เอตายาติ ปรจิตฺตวิชานนาฯ อตฺตโน สนฺตาเน นิวุตฺถวเสน เจว โคจรนิวาสวเสน จ ปุพฺเพ อตีตภเวสุ ขนฺธาทีนํ อนุสฺสรณํ ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติฯ วุตฺตนเยน ทิพฺพญฺจ ตํ จกฺขุ จาติ ทิพฺพจกฺขุฯ ‘จุตูปปาตญาณ’นฺติ ปน ทิพฺพจกฺขุเมว วุจฺจติฯ ยถากมฺมูปคญาณอนาคตํสญาณานิปิ ทิพฺพจกฺขุวเสเนว อิชฺฌนฺติฯ น หิ เตสํ วิสุํ ปริกมฺมํ อตฺถิฯ ตตฺถ อนาคตํสญาณสฺส ตาว อนาคเต สตฺตทิวสโต ปรํ ปวตฺตนกํ จิตฺตเจตสิกํ ทุติยทิวสโต ปฏฺฐาย ปวตฺตนกญฺจ ยํ กิญฺจิ อารมฺมณํ โหติฯ ตญฺหิ สวิสเย สพฺพญฺญุตญฺญาณคติกนฺติฯ ยถา กมฺมูปคญาณสฺส ปน กุสลากุสลสงฺขาตา เจตนา, จตฺตาโรปิ วา ขนฺธา อารมฺมณนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ

โคจรวเสน เภโท โคจรเภโทฯ

โคจรเภทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สมถกมฺมฏฺฐานวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

วิปสฺสนากมฺมฏฺฐานํ

วิสุทฺธิเภทวณฺณนา

[43] อนิจฺจาทิวเสน วิวิธากาเรน ปสฺสตีติ วิปสฺสนา, อนิจฺจานุปสฺสนาทิกา ภาวนาปญฺญาฯ ตสฺสา กมฺมฏฺฐานํ, สาเยว วา กมฺมฏฺฐานนฺติ วิปสฺสนากมฺมฏฺฐานํฯ ตสฺมิํ วิปสฺสนากมฺมฏฺฐาเน สตฺตวิเธน วิสุทฺธิสงฺคโหติ สมฺพนฺโธฯ