เมนู

ภาวนาเภทวณฺณนา

[4] ภาวนาย ปฏิสงฺขารกมฺมภูตา, อาทิกมฺมภูตา วา ปุพฺพภาคภาวนา ปริกมฺมภาวนา นามฯ นีวรณวิกฺขมฺภนโต ปฏฺฐาย โคตฺรภูปริโยสานา กามาวจรภาวนา อุปจารภาวนา นามฯ อปฺปนาย สมีปจาริตฺตา คามูปจาราทโย วิยฯ มหคฺคตภาวปฺปตฺตา อปฺปนาภาวนา นาม อปฺปนาสงฺขาตวิตกฺกปมุขตฺตา ฯ สมฺปยุตฺตธมฺเมหิ อารมฺมเณ อปฺเปนฺโต วิย ปวตฺตตีติ วิตกฺโก อปฺปนาฯ ตถา หิ โส ‘‘อปฺปนา พฺยปฺปนา’’ติ (ธ. ส. 7) นิทฺทิฏฺโฐฯ ตปฺปมุขตาวเสน ปน สพฺเพปิ มหคฺคตานุตฺตรฌานธมฺมา ‘‘อปฺปนา’’ติ วุจฺจนฺติฯ

ภาวนาเภทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิมิตฺตเภทวณฺณนา

[5] ปริกมฺมสฺส นิมิตฺตํ อารมฺมณตฺตาติ ปริกมฺมนิมิตฺตํ, กสิณมณฺฑลาทิฯ ตเทว จกฺขุนา ทิฏฺฐํ วิย มนสา อุคฺคเหตพฺพํ นิมิตฺตํ, อุคฺคณฺหนฺตสฺส วา นิมิตฺตนฺติ อุคฺคหนิมิตฺตํฯ ตปฺปฏิภาคํ วณฺณาทิกสิณโทสรหิตํ นิมิตฺตํ อุปจารปฺปนานํ อารมฺมณตฺตาติ ปฏิภาคนิมิตฺตํ

[6] ปถวีเยว กสิณํ เอกเทเส อฏฺฐตฺวา อนนฺตสฺส ผริตพฺพตาย สกลฏฺเฐนาติ ปถวีกสิณํ, กสิณมณฺฑลํฯ ปฏิภาคนิมิตฺตํ, ตทารมฺมณญฺจ ฌานํ ‘ปถวีกสิณ’นฺติ วุจฺจติฯ ตถา อาโปกสิณาทีสุปิฯ ตตฺถ ปถวาทีนิ จตฺตาริ ภูตกสิณานิฯ นีลาทีนิ จตฺตาริ วณฺณกสิณานิ, ปริจฺฉินฺนากาโส อากาสกสิณํ, จนฺทาทิอาโลโก อาโลกกสิณนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ

[7] อุทฺธํ ธุมาตํ สูนํ ฉวสรีรํ อุทฺธุมาตํ, ตเทว กุจฺฉิตฏฺเฐนอุทฺธุมาตกํฯ เอวํ เสเสสุปิฯ เสตรตฺตาทินา วิมิสฺสิตํ เยภุยฺเยน นีลวณฺณํ ฉวสรีรํ วินีลกํ วิเสสโต นีลกนฺติ กตฺวาฯ วิสฺสวนฺตปุพฺพกํ วิปุพฺพกํฯ มชฺเฌ ทฺวิธา ฉินฺนํ วิจฺฉิทฺทกํ

โสณสิงฺคาลาทีหิ วิวิธากาเรน ขายิตํ วิกฺขายิตกํฯ โสณสิงฺคาลาทีหิ วิวิเธนากาเรน ขณฺฑิตฺวา ตตฺถ ตตฺถ ขิตฺตํ วิกฺขิตฺตกํฯ กากปทาทิอากาเรน สตฺเถน หนิตฺวา วิวิธํ ขิตฺตํ หตวิกฺขิตฺตกํฯ โลหิตปคฺฆรณกํ โลหิตกํฯ กิมิกุลปคฺฆรณกํ ปุฬวกํฯ อนฺตมโส เอกมฺปิ อฏฺฐิ อฏฺฐิกํ

[8] อนุ อนุ สรณํ อนุสฺสติ, อรหตาทิพุทฺธคุณารมฺมณา อนุสฺสติ พุทฺธานุสฺสติฯ สฺวากฺขาตตาทิธมฺมคุณารมฺมณา อนุสฺสติ ธมฺมานุสฺสติฯ สุปฺปฏิปนฺนตาทิสํฆคุณารมฺมณา อนุสฺสติ สํฆานุสฺสติฯ อขณฺฑตาทินา สุปริสุทฺธสฺส อตฺตโน สีลคุณสฺส อนุสฺสรณํ สีลานุสฺสติฯ วิคตมลมจฺเฉรตาทิวเสน อตฺตโน จาคานุสฺสรณํ จาคานุสฺสติฯ ‘‘เยหิ สทฺธาทีหิ สมนฺนาคตา เทวา เทวตฺตํ คตา, ตาทิสา คุณา มยิ สนฺตี’’ติ เอวํ เทวตา สกฺขิฏฺฐาเน ฐเปตฺวา อตฺตโน สทฺธาทิคุณานุสฺสรณํ เทวตานุสฺสติฯ สพฺพทุกฺขูปสมภูตสฺส นิพฺพานสฺส คุณานุสฺสรณํ อุปสมานุสฺสติฯ ชีวิตินฺทฺริยุปจฺเฉทภูตสฺส มรณสฺส อนุสฺสรณํ มรณานุสฺสติฯ เกสาทิกายโกฏฺฐาเส คตา ปวตฺตา สติ กายคตาสติฯ อานญฺจ อปานญฺจ อานาปานํ, อสฺสาสปสฺสาสา, ตทารมฺมณา สติ อานาปานสฺสติ

[9] มิชฺชติ สินิยฺหตีติ เมตฺตา, มิตฺเตสุ ภวาติ วา เมตฺตา, สา สตฺตานํ หิตสุขูปสํหรณลกฺขณาฯ ปรทุกฺขาปนยนกามตาลกฺขณา กรุณาฯ ปรสมฺปตฺติปโมทลกฺขณา มุทิตาฯ อิฏฺฐานิฏฺเฐสุ มชฺฌตฺตาการปฺปวตฺติลกฺขณา อุเปกฺขาฯ อปฺปมาณสตฺตารมฺมณตฺตา อปฺปมญฺญาฯ อุตฺตมวิหารภาวโต, อุตฺตมานํ วา วิหารภาวโต พฺรหฺมวิหาโร

[10] คมนปริเยสนปริโภคาทิปจฺจเวกฺขณวเสน กพฬีการาหาเร ปฏิกูลนฺติ ปวตฺตา สญฺญา อาหาเร ปฏิกูลสญฺญา

[11] ปถวีธาตุอาทีนํ จตุนฺนํ ธาตูนํ สลกฺขณโต เกสาทิสสมฺภาราทิโต จ ววตฺถานํ จตุธาตุววตฺถานํ

[12] อรูเป อารมฺมเณ ปวตฺตา อารุปฺปา

นิมิตฺตเภทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สปฺปายเภทวณฺณนา

[13] อิทานิ ตสฺส ตสฺส ปุคฺคลสฺส จริตานุกูลกมฺมฏฺฐานํ ทสฺเสตุํ ‘‘จริตาสุ ปนา’’ตฺยาทิมาหฯ ราโค ว จริตํ ปกติ เอตสฺสาติ ราคจริโต, ราคพหุโล ปุคฺคโล, ราคสฺส อุชุวิปจฺจนีกภาวโต อสุภกมฺมฏฺฐานํ ตสฺส สปฺปายํฯ อานาปานํ โมหจริตสฺส, วิตกฺกจริตสฺส จ สปฺปายํ พุทฺธิวิสยภาเวน โมหปฺปฏิปกฺขตฺตา, วิตกฺกสนฺธาวนสฺส นิวารกตฺตา จฯ ฉ พุทฺธานุสฺสติอาทโย สทฺธาจริตสฺส สปฺปายา สทฺธาวุทฺธิเหตุภาวโตฯ

[17] มรณอุปสมสญฺญาววตฺถานานิ พุทฺธิจริตสฺส สปฺปายานิ คมฺภีรภาวโต พุทฺธิยา เอว วิสยตฺตาฯ

[18] เสสานีติ จตุพฺพิธภูตกสิณอากาสอาโลกกสิณอารุปฺปจตุกฺกวเสน ทสวิธานิฯ ตตฺถาปีติ เตสุ ทสสุ กมฺมฏฺฐาเนสุฯ ปุถุลํ โมหจริตสฺส สปฺปายํ สมฺพาเธ โอกาเส จิตฺตสฺส ภิยฺโยโสมตฺตาย สมฺมุยฺหนโตฯ ขุทฺทกํ วิตกฺกจริตสฺส สปฺปายํ มหนฺตารมฺมณสฺส วิตกฺกสนฺธาวนปจฺจยตฺตาฯ