เมนู

วิจิกิจฺฉาสมฺปยุตฺโต , วุตฺโต มคฺโค ทุวงฺคิโก;

อมคฺคาเหตุโก เจติ, สตฺตธา ตตฺถ สงฺคโหฯ

[588]

อฏฺฐ ทฺวตฺติํสติ เจว, ทส ปญฺจาธิกาปเร;

ตาลีส กมโต สตฺต, เอกญฺจฏฺฐทสาปเรฯ

[589]

พลานิ ปน สตฺเตว, สพฺพตฺถาปิ ติเหตุเก;

ญาเณน วิปฺปยุตฺเตสุ, ฉ พลานิ สมุทฺทิเสฯ

[590]

จตุธากุสเล โหนฺติ, ติวิธา กงฺขิเต ปน;

ทฺวิพลํ สิตโวฏฺฐพฺพํ, อพลํ เสสมีริตํฯ

[591]

ฉพฺพิโธ สงฺคโห ตตฺถ, สตฺตตาลีสถาปเร;

ทฺวาทเสกาทเสกํ ทฺเว, โสฬเสติ ยถากฺกมํฯ

[592]

อิตฺถํ ปญฺจ ฉ สตฺต ฉ-โกฏฺฐาสา กมโต ฐิตา;

จตุวีสติ สพฺเพปิ, ฌานงฺคาทิวสา กถาฯ

อิติ เจตสิกวิภาเค จิตฺตุปฺปาทกถา นิฏฺฐิตาฯ

โสฬสโม ปริจฺเฉโทฯ

สตฺตรสโม ปริจฺเฉโท

17. ทิฏฺฐิสงฺคหกถา

[593]

เยวาปนกนาเมน , ธมฺมา ฉนฺทาทโย ตถา;

ขนฺธาทโย จ โกฏฺฐาสา, อุทฺทิฏฺฐา หิ ยถารหํฯ

[594]

ตตฺถ ฉนฺทาทโย ธมฺมา, วิภตฺตาว ยถารหํ;

ขนฺธาทิราสโย วาปิ, วิญฺเญยฺยา ทานิ สมฺภวาฯ

[595]

เวทนา เวทนากฺขนฺโธ, จกฺขุสมฺผสฺสชาทิกา;

สญฺญา จ สญฺญากฺขนฺโธติ, ฉพฺพิธาปิ ปกาสิตาฯ

[596]

สงฺขารกฺขนฺธนาเมน, เสสา เจตสิกา มตา;

วุตฺตา วิญฺญาณกายา ฉ, วิญฺญาณกฺขนฺธนามโตฯ

[597]

รูปกฺขนฺโธ ปุเนโกว, สมฺปยุตฺตาวิโยคิโน;

อรูปิโน จ จตฺตาโร, ปญฺจกฺขนฺธา ปวุจฺจเรฯ

[598]

มนายตนนามํ ตุ, จิตฺตเมว ตถาปรา;

จกฺขุวิญฺญาณธาตาทิสตฺตวิญฺญาณธาตุโยฯ

[599]

สพฺเพ เจตสิกา ธมฺมา, ธมฺมายตนสงฺคหา;

ธมฺมธาตูติ จ วุตฺตา, ทฺวิปญฺญาสาปิ สพฺพถาฯ

[600]

สุขุมานิ จ รูปานิ, นิพฺพานญฺเจตฺถ คยฺหเร;

โอฬาริกานิ รูปานิ, ทสายตนธาตุโยฯ

[601]

จกฺขุโสตฆานชิวฺหา-กายายตนนามกา;

รูปสทฺทคนฺธรส-โผฏฺฐพฺพายตนานิ จฯ

[602]

ทฺวาทสายตนา สพฺเพ, โหนฺตฏฺฐารสธาตุโย;

ขนฺธา ฐเปตฺวา นิพฺพานํ, นตฺถิ ปณฺณตฺติ ตีสุปิฯ

[603]

อาหาราทิ จ โกฏฺฐาสา, ปุพฺเพ วุตฺตนยาว เต;

อิติ มิสฺสกสงฺเขโป, วิญฺญาตพฺโพ วิภาวินาฯ

[604]

ทฺวาทสากุสเลสฺเวว, จุทฺทสาปิ ววตฺถิตา;

เย สาวชฺชาว เตสมฺปิ, สงฺคโห ทานิ นิยฺยเตฯ

[605]

กามาสโว ภวาสโว, ทิฏฺฐาวิชฺชาสวาติ จ;

จตฺตาโร อาสวา วุตฺตา, ตโย ธมฺมา สรูปโตฯ

[606]

อาสวา อาสวฏฺเฐน,

โอฆา วุยฺหนโต ตถา;

โยเชนฺตีติ จ โยคาติ,

เต จตฺตาโร จ เทสิตาฯ

[607]

กามพฺภโว จ ปฏิโฆ, มาโน ทิฏฺฐิ จ สํสโย;

สีลพฺพตปรามาโส, ภวราโค ตถาปโรฯ

[608]

อิสฺสา มจฺฉริยาวิชฺชา, อิติ สํโยชนา ทส;

อฏฺฐ ธมฺมา สรูเปน, อภิธมฺเม ปกาสิตาฯ

[609]

อิสฺสามจฺฉริยํ หิตฺวา, กตฺวา มานุทฺธวํ ตหิํ;

ภินฺทิตฺวา ภวราคญฺจ, รูปารูปวสา ทฺวิธาฯ

[610]

ปญฺโจรมฺภาคิยา เจว, ปญฺจุทฺธมฺภาคิยาติ จ;

ทส สํโยชนา วุตฺตา, สุตฺเต สตฺต สรูปโตฯ

[611]

คนฺถา ธมฺมา จ จตฺตาโร, ตโย ธมฺมา สรูปโต;

อภิชฺฌากายคนฺโถ จ, พฺยาปาโท จ ปวุจฺจติฯ

[612]

สีลพฺพตปรามาโส, กายคนฺโถ ตถาปโร;

อิทํสจฺจาภินิเวโส, อิติ ทิฏฺฐิ วิเภทิโตฯ

[613]

กามจฺฉนฺโท จ พฺยาปาโท, ถินมิทฺธมถาปรํ;

ตถา อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ, กงฺขาวิชฺชาติ อฏฺฐิเมฯ

[614]

ธมฺมา นิวรณา นาม, ฉธา จ ปน เทสิตา;

มิจฺฉาทิฏฺฐิ ปเนกาว, ปรามาโสติ วุจฺจติฯ

[615]

อุปาทานานิ จตฺตาริ, กามุปาทาทินามกา;

ทิฏฺฐิสีลพฺพตํ อตฺต-วาทุปาทานเมว จฯ

[616]

โลภทิฏฺฐิวสา ทฺเวว, ติวิธา ทิฏฺฐิ เทสิตา;

ทิฏฺฐิ สีลพฺพตมตฺต-วาโท เจติ มเหสินาฯ

[617]

โลโภ โทโส จ โมโห จ,

มาโน ทิฏฺฐิ จ สํสโย;

ถินมุทฺธจฺจเมวาถ,

โลกนาสยุคํ ตถาฯ

[618]

อิตฺถํ กิเลสวตฺถูนิ, กิเลสาติ ปกาสิตา;

ทเสเต ตุ สมานาว, ปรโต จ สรูปโตฯ

[619]

กามราโค จ ปฏิโฆ, มาโน ทิฏฺฐิ จ สํสโย;

ภวราโค อวิชฺชาติ, ฉ สตฺตานุสยา มตาฯ

[620] คาหาปลิโพธา จ, ปปญฺจา เจว มญฺญนา

ตณฺหา มาโน จ ทิฏฺฐิ จ, ทิฏฺฐิ ตณฺหา จ นิสฺสยา

[621]

ปรามาเสกโก ทฺเวว, นิสฺสยา มญฺญนา ตโย;

อาสโวฆโยคคนฺถา, อุปาทานา จ ทุพฺพิธาฯ

[622]

อฏฺฐ นีวรณา วุตฺตา, สตฺตธานุสยา กถา;

สํโยชนา กิเลสา จ, ทเสว ปรโต ฐิตาฯ

[623]

เอกทฺวิติฉสตฺตฏฺฐทสกา ตุ ยถารหํ;

ธมฺมา สรูปโต โหนฺติ, ยถาวุตฺเตสุ ราสิสุฯ

[624]

กามราคภวราคา, กามาสวภวาสวา;

รูปราคารูปราค, อิติ โลโภ วิเภทิโตฯ

[625]

อิทํสจฺจาภินิเวโส , ทิฏฺฐิ สีลพฺพตํ ตถา;

อตฺตวาโท ปรามาโส, อิติ ทิฏฺฐิ ปวุจฺจติฯ

[626]

ทิฏฺฐิ ปญฺจทสวิธา, โลภฏฺฐารสธา ตหิํ;

เสสา สปรราสีหิ, สมานา ทฺวาทสฏฺฐิตาฯ

[627]

เอกาทสสมุฏฺฐาเน, ทิฏฺฐิโลภา ววตฺถิตา;

อวิชฺชา สตฺตสุ วุตฺตา, ปฏิโฆ ปน ปญฺจสุฯ

[628]

มาโน จ วิจิกิจฺฉา จ, จตุฏฺฐาเนสุ อุทฺธโฏ;

ตีสุ ทฺวีสุ จ ถีนนฺติ, อฏฺเฐเต สวิภตฺติกา

[629]

อิสฺสามจฺเฉรกุกฺกุจฺจมิทฺธโลกวินาสกา;

ฉาวิภตฺติกธมฺมาติ, อสมฺภินฺนา จตุทฺทสฯ

[630]

รูปราคารูปราค-กามาสวภวาสวา;

โหนฺติ ทิฏฺฐิวิยุตฺเตสุ, ปุพฺเพ วุตฺตนยา ปนฯ

[631]

อิติ สาวชฺชสงฺเขปํ, ญตฺวา ปุน วิจกฺขโณ;

โพธิปกฺขิยธมฺมานํ, สงฺคหมฺปิ วิภาวเยฯ

[632]

เยสุ สญฺญาจิตฺตทิฏฺฐิ-วิปลฺลาสา ยถากฺกมํ;

สุภํ สุขํ นิจฺจมตฺตา, อิติ ทฺวาทสธา ฐิตาฯ

[633]

ตตฺถ กาเย เวทนาสุ, จิตฺเต ธมฺเมสุ จกฺกมา;

อสุภํ ทุกฺขมนิจฺจมนตฺตาติ อุปฏฺฐิตาฯ

[634]

ยถาวุตฺตวิปลฺลาสปหานาย ยถารหํ;

ภินฺนา วิสยกิจฺจานํ, วเสน ปน สมฺภวาฯ

[635]

จตฺตาโร สติปฏฺฐานา, กายานุปสฺสนาทโย;

อิติ วุตฺตา ปเนกาว, สมฺมาสติ มเหสินาฯ

[636]

อุปฺปนฺนานุปฺปนฺนปาปปหานานุปฺปนฺนาย จ;

อนุปฺปนฺนุปฺปนฺเนหิ วา, นิพฺพตฺติ อภิวุทฺธิยาฯ

[637]

ปทหนฺตสฺส วายาโม, กิจฺจาโภควิภาคโต;

สมฺมปฺปธานา จตฺตาโร, อิติ วุตฺตา มเหสินาฯ

[638]

ฉนฺโท จ วีริยํ จิตฺตํ, วีมํสาติ จ ตาทินา;

จตฺตาโร อิทฺธิปาทาติ, วิภตฺตา จตุราธิปาฯ

[639]

สทฺธินฺทฺริยญฺจ วีริยํ, สติ เจว สมาธิ จ;

ปญฺญินฺทฺริยญฺจ ปญฺเจว, โพธิปกฺขิยสงฺคเหฯ

[640]

อินฺทฺริยานินฺทฺริยฏฺเฐน, พลฏฺเฐน พลานิ จ;

อิติ ภินฺนา วิภตฺตา จ, ทุวิธาปิ มเหสินาฯ

[641]

สตี จ ธมฺมวิจโย, ตถา วีริยปีติโย;

ปสฺสทฺธิ จ สมาธิ จ, อุเปกฺขาติ จ ตาทินาฯ

[642]

เทสิตา สตฺต โพชฺฌงฺคา, พุชฺฌนฺตสฺส สภาวโต;

กายจิตฺตวสา ภินฺนํ, กตฺวา ปสฺสทฺธิเมกกํฯ

[643]

สมฺมาทิฏฺฐิ จ สงฺกปฺโป, วายาโม วิรติตฺตยํ;

สมฺมาสติ สมาธี จ, มคฺโค อฏฺฐงฺคิโก มโตฯ

[644]

อิติ สตฺเตว สงฺเขปา, สตฺตติํส ปเภทโต;

เอกํ กตฺวาน ปสฺสทฺธิํ, อสมฺภินฺนา จตุทฺทสฯ

[645]

นวธา วีริยํ วุตฺตํ, ฉสุ ราสีสุ ปญฺจสุ;

อฏฺฐธา สติ เสสา ตุ, สมานปทราสิกาฯ

[646]

ปญฺจสฺเวว ตุ ปญฺญา จ, สมาธิ จตุราสิโก;

สทฺธา ทฺวีสุ วิภตฺตาติ, ปญฺเจเต สวิภตฺติกา

[647]

นวา วิภตฺติกา เสสา, ฉนฺโท จิตฺตมถาปรํ;

ปีติ ปสฺสทฺธิเปกฺขา จ, สงฺกปฺโป วิรติตฺตยํฯ

[648]

อิติ วุตฺตนยา สพฺเพ, โพธิปกฺขิยสงฺคหา;

โลกุตฺตเรสุ สมฺโภนฺติ, สพฺพถาปิ ยถารหํฯ

[649]

ปุพฺพภาเค ยถาโยคํ, โลกิเยสุ จ ลพฺภเร;

นิพฺเพทภาวนากาเล, ฉพฺพิสุทฺธิปวตฺติยํฯ

[650]

อิติ มิสฺสกสาวชฺชา, โพธิปกฺขิยสงฺคหา;

เยวาปนกราสิมฺหิ, ยถาสมฺภวโต ฐิตาฯ

[651]

กมฺมปถา ตุ สมฺโภนฺติ, ปุญฺญาปุญฺเญสุ สพฺพถา;

อปถา จ สุจริตา, ตถา ทุจฺจริตาปิ จฯ

[652]

ตตฺถ กมฺมปถฏฺฐาเน, อนภิชฺฌาทโย ปน;

อุปจาเรน วุจฺจนฺติ, วิปาเกสุ กฺริเยสุ วาติฯ

อิติ เจตสิกวิภาเค ทิฏฺฐิสงฺคหกถา นิฏฺฐิตาฯ

สตฺตรสโม ปริจฺเฉโทฯ

นิฏฺฐิโต จ สพฺพถาปิ เจตสิกวิภาโคฯ

อฏฺฐารสโม ปริจฺเฉโท

3. รูปวิภาโค

18. สรูปกถา

[653]

เตปญฺญาส ปนิจฺเจวํ, นามธมฺมา ปกาสิตา;

อฏฺฐวีสวิธํ ทานิ, รูปํ นาม กถียติฯ

[654]

ปถวาโป จ เตโช จ, วาโย เจติ จตุพฺพิโธ;

จกฺขุโสตฆานชิวฺหา, กาโยติ ปน ปญฺจ จฯ

[655]

รูปสทฺทคนฺธรสา, จตฺตาโร จ อถาปรํ;

อิตฺถิปุมฺภาวยุคฬํ, ชีวิตํ หทยมฺปิ จฯ

[656]