วิจิกิจฺฉาสมฺปยุตฺโต , วุตฺโต มคฺโค ทุวงฺคิโก;
อมคฺคาเหตุโก เจติ, สตฺตธา ตตฺถ สงฺคโหฯ
[588]
อฏฺฐ ทฺวตฺติํสติ เจว, ทส ปญฺจาธิกาปเร;
ตาลีส กมโต สตฺต, เอกญฺจฏฺฐทสาปเรฯ
[589]
พลานิ ปน สตฺเตว, สพฺพตฺถาปิ ติเหตุเก;
ญาเณน วิปฺปยุตฺเตสุ, ฉ พลานิ สมุทฺทิเสฯ
[590]
จตุธากุสเล โหนฺติ, ติวิธา กงฺขิเต ปน;
ทฺวิพลํ สิตโวฏฺฐพฺพํ, อพลํ เสสมีริตํฯ
[591]
ฉพฺพิโธ สงฺคโห ตตฺถ, สตฺตตาลีสถาปเร;
ทฺวาทเสกาทเสกํ ทฺเว, โสฬเสติ ยถากฺกมํฯ
[592]
อิตฺถํ ปญฺจ ฉ สตฺต ฉ-โกฏฺฐาสา กมโต ฐิตา;
จตุวีสติ สพฺเพปิ, ฌานงฺคาทิวสา กถาฯ
อิติ เจตสิกวิภาเค จิตฺตุปฺปาทกถา นิฏฺฐิตาฯ
โสฬสโม ปริจฺเฉโทฯ
สตฺตรสโม ปริจฺเฉโท
17. ทิฏฺฐิสงฺคหกถา
[593]
เยวาปนกนาเมน , ธมฺมา ฉนฺทาทโย ตถา;
ขนฺธาทโย จ โกฏฺฐาสา, อุทฺทิฏฺฐา หิ ยถารหํฯ
[594]
ตตฺถ ฉนฺทาทโย ธมฺมา, วิภตฺตาว ยถารหํ;
ขนฺธาทิราสโย วาปิ, วิญฺเญยฺยา ทานิ สมฺภวาฯ
[595]
เวทนา เวทนากฺขนฺโธ, จกฺขุสมฺผสฺสชาทิกา;
สญฺญา จ สญฺญากฺขนฺโธติ, ฉพฺพิธาปิ ปกาสิตาฯ
[596]
สงฺขารกฺขนฺธนาเมน, เสสา เจตสิกา มตา;
วุตฺตา วิญฺญาณกายา ฉ, วิญฺญาณกฺขนฺธนามโตฯ
[597]
รูปกฺขนฺโธ ปุเนโกว, สมฺปยุตฺตาวิโยคิโน;
อรูปิโน จ จตฺตาโร, ปญฺจกฺขนฺธา ปวุจฺจเรฯ
[598]
มนายตนนามํ ตุ, จิตฺตเมว ตถาปรา;
จกฺขุวิญฺญาณธาตาทิสตฺตวิญฺญาณธาตุโยฯ
[599]
สพฺเพ เจตสิกา ธมฺมา, ธมฺมายตนสงฺคหา;
ธมฺมธาตูติ จ วุตฺตา, ทฺวิปญฺญาสาปิ สพฺพถาฯ
[600]
สุขุมานิ จ รูปานิ, นิพฺพานญฺเจตฺถ คยฺหเร;
โอฬาริกานิ รูปานิ, ทสายตนธาตุโยฯ
[601]
จกฺขุโสตฆานชิวฺหา-กายายตนนามกา;
รูปสทฺทคนฺธรส-โผฏฺฐพฺพายตนานิ จฯ
[602]
ทฺวาทสายตนา สพฺเพ, โหนฺตฏฺฐารสธาตุโย;
ขนฺธา ฐเปตฺวา นิพฺพานํ, นตฺถิ ปณฺณตฺติ ตีสุปิฯ
[603]
อาหาราทิ จ โกฏฺฐาสา, ปุพฺเพ วุตฺตนยาว เต;
อิติ มิสฺสกสงฺเขโป, วิญฺญาตพฺโพ วิภาวินาฯ
[604]
ทฺวาทสากุสเลสฺเวว, จุทฺทสาปิ ววตฺถิตา;
เย สาวชฺชาว เตสมฺปิ, สงฺคโห ทานิ นิยฺยเตฯ
[605]
กามาสโว ภวาสโว, ทิฏฺฐาวิชฺชาสวาติ จ;
จตฺตาโร อาสวา วุตฺตา, ตโย ธมฺมา สรูปโตฯ
[606]
อาสวา อาสวฏฺเฐน,
โอฆา วุยฺหนโต ตถา;
โยเชนฺตีติ จ โยคาติ,
เต จตฺตาโร จ เทสิตาฯ
[607]
กามพฺภโว จ ปฏิโฆ, มาโน ทิฏฺฐิ จ สํสโย;
สีลพฺพตปรามาโส, ภวราโค ตถาปโรฯ
[608]
อิสฺสา มจฺฉริยาวิชฺชา, อิติ สํโยชนา ทส;
อฏฺฐ ธมฺมา สรูเปน, อภิธมฺเม ปกาสิตาฯ
[609]
อิสฺสามจฺฉริยํ หิตฺวา, กตฺวา มานุทฺธวํ ตหิํ;
ภินฺทิตฺวา ภวราคญฺจ, รูปารูปวสา ทฺวิธาฯ
[610]
ปญฺโจรมฺภาคิยา เจว, ปญฺจุทฺธมฺภาคิยาติ จ;
ทส สํโยชนา วุตฺตา, สุตฺเต สตฺต สรูปโตฯ
[611]
คนฺถา ธมฺมา จ จตฺตาโร, ตโย ธมฺมา สรูปโต;
อภิชฺฌากายคนฺโถ จ, พฺยาปาโท จ ปวุจฺจติฯ
[612]
สีลพฺพตปรามาโส, กายคนฺโถ ตถาปโร;
อิทํสจฺจาภินิเวโส, อิติ ทิฏฺฐิ วิเภทิโตฯ
[613]
กามจฺฉนฺโท จ พฺยาปาโท, ถินมิทฺธมถาปรํ;
ตถา อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ, กงฺขาวิชฺชาติ อฏฺฐิเมฯ
[614]
ธมฺมา นิวรณา นาม, ฉธา จ ปน เทสิตา;
มิจฺฉาทิฏฺฐิ ปเนกาว, ปรามาโสติ วุจฺจติฯ
[615]
อุปาทานานิ จตฺตาริ, กามุปาทาทินามกา;
ทิฏฺฐิสีลพฺพตํ อตฺต-วาทุปาทานเมว จฯ
[616]
โลภทิฏฺฐิวสา ทฺเวว, ติวิธา ทิฏฺฐิ เทสิตา;
ทิฏฺฐิ สีลพฺพตมตฺต-วาโท เจติ มเหสินาฯ
[617]
โลโภ โทโส จ โมโห จ,
มาโน ทิฏฺฐิ จ สํสโย;
ถินมุทฺธจฺจเมวาถ,
โลกนาสยุคํ ตถาฯ
[618]
อิตฺถํ กิเลสวตฺถูนิ, กิเลสาติ ปกาสิตา;
ทเสเต ตุ สมานาว, ปรโต จ สรูปโตฯ
[619]
กามราโค จ ปฏิโฆ, มาโน ทิฏฺฐิ จ สํสโย;
ภวราโค อวิชฺชาติ, ฉ สตฺตานุสยา มตาฯ
[620] คาหา จ ปลิโพธา จ, ปปญฺจา เจว มญฺญนาฯ
ตณฺหา มาโน จ ทิฏฺฐิ จ, ทิฏฺฐิ ตณฺหา จ นิสฺสยาฯ
[621]
ปรามาเสกโก ทฺเวว, นิสฺสยา มญฺญนา ตโย;
อาสโวฆโยคคนฺถา, อุปาทานา จ ทุพฺพิธาฯ
[622]
อฏฺฐ นีวรณา วุตฺตา, สตฺตธานุสยา กถา;
สํโยชนา กิเลสา จ, ทเสว ปรโต ฐิตาฯ
[623]
เอกทฺวิติฉสตฺตฏฺฐทสกา ตุ ยถารหํ;
ธมฺมา สรูปโต โหนฺติ, ยถาวุตฺเตสุ ราสิสุฯ
[624]
กามราคภวราคา, กามาสวภวาสวา;
รูปราคารูปราค, อิติ โลโภ วิเภทิโตฯ
[625]
อิทํสจฺจาภินิเวโส , ทิฏฺฐิ สีลพฺพตํ ตถา;
อตฺตวาโท ปรามาโส, อิติ ทิฏฺฐิ ปวุจฺจติฯ
[626]
ทิฏฺฐิ ปญฺจทสวิธา, โลภฏฺฐารสธา ตหิํ;
เสสา สปรราสีหิ, สมานา ทฺวาทสฏฺฐิตาฯ
[627]
เอกาทสสมุฏฺฐาเน, ทิฏฺฐิโลภา ววตฺถิตา;
อวิชฺชา สตฺตสุ วุตฺตา, ปฏิโฆ ปน ปญฺจสุฯ
[628]
มาโน จ วิจิกิจฺฉา จ, จตุฏฺฐาเนสุ อุทฺธโฏ;
ตีสุ ทฺวีสุ จ ถีนนฺติ, อฏฺเฐเต สวิภตฺติกาฯ
[629]
อิสฺสามจฺเฉรกุกฺกุจฺจมิทฺธโลกวินาสกา;
ฉาวิภตฺติกธมฺมาติ, อสมฺภินฺนา จตุทฺทสฯ
[630]
รูปราคารูปราค-กามาสวภวาสวา;
โหนฺติ ทิฏฺฐิวิยุตฺเตสุ, ปุพฺเพ วุตฺตนยา ปนฯ
[631]
อิติ สาวชฺชสงฺเขปํ, ญตฺวา ปุน วิจกฺขโณ;
โพธิปกฺขิยธมฺมานํ, สงฺคหมฺปิ วิภาวเยฯ
[632]
เยสุ สญฺญาจิตฺตทิฏฺฐิ-วิปลฺลาสา ยถากฺกมํ;
สุภํ สุขํ นิจฺจมตฺตา, อิติ ทฺวาทสธา ฐิตาฯ
[633]
ตตฺถ กาเย เวทนาสุ, จิตฺเต ธมฺเมสุ จกฺกมา;
อสุภํ ทุกฺขมนิจฺจมนตฺตาติ อุปฏฺฐิตาฯ
[634]
ยถาวุตฺตวิปลฺลาสปหานาย ยถารหํ;
ภินฺนา วิสยกิจฺจานํ, วเสน ปน สมฺภวาฯ
[635]
จตฺตาโร สติปฏฺฐานา, กายานุปสฺสนาทโย;
อิติ วุตฺตา ปเนกาว, สมฺมาสติ มเหสินาฯ
[636]
อุปฺปนฺนานุปฺปนฺนปาปปหานานุปฺปนฺนาย จ;
อนุปฺปนฺนุปฺปนฺเนหิ วา, นิพฺพตฺติ อภิวุทฺธิยาฯ
[637]
ปทหนฺตสฺส วายาโม, กิจฺจาโภควิภาคโต;
สมฺมปฺปธานา จตฺตาโร, อิติ วุตฺตา มเหสินาฯ
[638]
ฉนฺโท จ วีริยํ จิตฺตํ, วีมํสาติ จ ตาทินา;
จตฺตาโร อิทฺธิปาทาติ, วิภตฺตา จตุราธิปาฯ
[639]
สทฺธินฺทฺริยญฺจ วีริยํ, สติ เจว สมาธิ จ;
ปญฺญินฺทฺริยญฺจ ปญฺเจว, โพธิปกฺขิยสงฺคเหฯ
[640]
อินฺทฺริยานินฺทฺริยฏฺเฐน, พลฏฺเฐน พลานิ จ;
อิติ ภินฺนา วิภตฺตา จ, ทุวิธาปิ มเหสินาฯ
[641]
สตี จ ธมฺมวิจโย, ตถา วีริยปีติโย;
ปสฺสทฺธิ จ สมาธิ จ, อุเปกฺขาติ จ ตาทินาฯ
[642]
เทสิตา สตฺต โพชฺฌงฺคา, พุชฺฌนฺตสฺส สภาวโต;
กายจิตฺตวสา ภินฺนํ, กตฺวา ปสฺสทฺธิเมกกํฯ
[643]
สมฺมาทิฏฺฐิ จ สงฺกปฺโป, วายาโม วิรติตฺตยํ;
สมฺมาสติ สมาธี จ, มคฺโค อฏฺฐงฺคิโก มโตฯ
[644]
อิติ สตฺเตว สงฺเขปา, สตฺตติํส ปเภทโต;
เอกํ กตฺวาน ปสฺสทฺธิํ, อสมฺภินฺนา จตุทฺทสฯ
[645]
นวธา วีริยํ วุตฺตํ, ฉสุ ราสีสุ ปญฺจสุ;
อฏฺฐธา สติ เสสา ตุ, สมานปทราสิกาฯ
[646]
ปญฺจสฺเวว ตุ ปญฺญา จ, สมาธิ จตุราสิโก;
สทฺธา ทฺวีสุ วิภตฺตาติ, ปญฺเจเต สวิภตฺติกาฯ
[647]
นวา วิภตฺติกา เสสา, ฉนฺโท จิตฺตมถาปรํ;
ปีติ ปสฺสทฺธิเปกฺขา จ, สงฺกปฺโป วิรติตฺตยํฯ
[648]
อิติ วุตฺตนยา สพฺเพ, โพธิปกฺขิยสงฺคหา;
โลกุตฺตเรสุ สมฺโภนฺติ, สพฺพถาปิ ยถารหํฯ
[649]
ปุพฺพภาเค ยถาโยคํ, โลกิเยสุ จ ลพฺภเร;
นิพฺเพทภาวนากาเล, ฉพฺพิสุทฺธิปวตฺติยํฯ
[650]
อิติ มิสฺสกสาวชฺชา, โพธิปกฺขิยสงฺคหา;
เยวาปนกราสิมฺหิ, ยถาสมฺภวโต ฐิตาฯ
[651]
กมฺมปถา ตุ สมฺโภนฺติ, ปุญฺญาปุญฺเญสุ สพฺพถา;
อปถา จ สุจริตา, ตถา ทุจฺจริตาปิ จฯ
[652]
ตตฺถ กมฺมปถฏฺฐาเน, อนภิชฺฌาทโย ปน;
อุปจาเรน วุจฺจนฺติ, วิปาเกสุ กฺริเยสุ วาติฯ
อิติ เจตสิกวิภาเค ทิฏฺฐิสงฺคหกถา นิฏฺฐิตาฯ
สตฺตรสโม ปริจฺเฉโทฯ
นิฏฺฐิโต จ สพฺพถาปิ เจตสิกวิภาโคฯ
อฏฺฐารสโม ปริจฺเฉโท
3. รูปวิภาโค
18. สรูปกถา
[653]
เตปญฺญาส ปนิจฺเจวํ, นามธมฺมา ปกาสิตา;
อฏฺฐวีสวิธํ ทานิ, รูปํ นาม กถียติฯ
[654]
ปถวาโป จ เตโช จ, วาโย เจติ จตุพฺพิโธ;
จกฺขุโสตฆานชิวฺหา, กาโยติ ปน ปญฺจ จฯ
[655]
รูปสทฺทคนฺธรสา, จตฺตาโร จ อถาปรํ;
อิตฺถิปุมฺภาวยุคฬํ, ชีวิตํ หทยมฺปิ จฯ
[656]