เมนู

ทสานุสฺสติวิภาโค

[1100]

สทฺธาปพฺพชิโต โยคี, ภาเวนฺโตนุสฺสติํ ปน;

ทสานุสฺสติเภเทสุ, ภาเวยฺยญฺญตรํ กถํฯ

[1101]

อรหํ สุคโต โลเก, ภควา โลกปารคู;

วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน, วิมุตฺติปรินายโกฯ

[1102]

เชฏฺโฐ สมฺมาภิสมฺพุทฺโธ, เสฏฺโฐ ปุริสสารถี;

สตฺถา เทวมนุสฺสานํ, พุทฺโธ อปฺปฏิปุคฺคโลฯ

[1103]

สพฺพโลกหิโต พนฺธุ, สมตฺตรตนาลโย;

สตฺตานมนุกมฺปาย, ชาโต นาโถ สิวํกโรฯ

[1104]

จกฺขุมา ติตฺถกุสโล, ธมฺมสฺสามี ตถาคโต;

มจฺจุเธยฺยวิโมกฺขาย, ปฏิปาทยิ ปาณิโนฯ

[1105]

สตฺถวาโห มหาโยคฺโค, มคฺคามคฺคยุธนฺธโร;

สิริสตฺถมธิคฺคยฺห, วิจริตฺถ มหาปถํ,

[1106]

อโนโม อสโม ธีโร,

โลกหีตปรกฺกโม;

สพฺพาการวโรเปโต ,

อจฺเฉรพฺภุตปุคฺคโลฯ

[1107]

อตฺถภูโต ธมฺมภูโต,

พฺรหฺมภูโต มหายโส;

ญาณาโลกปริจฺฉินฺน-

เญยฺยาเสสปริคฺคโหฯ

[1108]

อานุภาววสิปฺปตฺโต, อาสภณฺฑานนิจฺจโล;

มหนฺตมริยาโทยมนนฺตคติโคจโรฯ

[1109]

สพฺพา ภิญฺญาพลปฺปตฺโต, เวสารชฺชวิสารโท;

สพฺพสมฺปตฺตินิฏฺฐาโน, คุณปารมิปูรโกฯ

[1110]

อปฺปเมยฺโย มหานาโค, มหาวีโร มหามุนิ;

มเหสี มหิตาจาโร, มหามโห มหิทฺธิโกฯ

[1111]

สพฺพตฺถสิทฺธิสญฺจาโร, มเหสีคณปูชิโต;

ราชาธิราชมหิโต, เทวพฺรหฺมาภิวนฺทิโตฯ

[1112]

อภิภูย ตโย โลเก, อาทิจฺโจว นภนฺตเร;

วิโรจติ มหาเตโช, อนฺธกาเร ปภงฺกโรฯ

[1113]

พฺยามปฺปภาปริกฺขิตฺโต, เกตุมาลาหลงฺกโต;

ทฺวตฺติํสลกฺขณาสีติอนุพฺยญฺชนโสภิโตฯ

[1114]

ฉพฺพณฺณรํสิลลิโต, รตนคฺฆิยสนฺนิโภ;

สมิทฺธิรูปโสภคฺโค, ทสฺสเนยฺยํว ปิณฺฑิตํฯ

[1115]

ผุลฺลํ ปทุมสณฺฑํว, กปฺปรุกฺโขวลงฺกโต;

นภํว ตารกากิณฺณํ, อุตฺตโม ปฏิทิสฺสติฯ

[1116]

สตฺถุกปฺปมหาวีรปุตฺเตหิ ปริวาริโต;

สพฺพโลกมหิทฺธาย, ธมฺมราชา สยํวสีฯ

[1117]

นิทฺโธตมลจนฺโทว , นกฺขตฺตปริวาริโต;

ขตฺตสงฺฆปริพฺยุฬฺโห, จกฺกวตฺตีว โสภติฯ

[1118]

อิจฺจานนฺตคุณากิณฺณมเสสมลนิสฺสฏํ;

สพฺพสมฺปตฺติทาตารํ, วิปตฺติวินิพนฺธกํฯ

[1119]

ทยาปรมโหรตฺตํ, ภควนฺตมนุสฺสรํ;

ภาเวติ ปญฺญวา โยคี, พุทฺธานุสฺสติภาวนํ

[1120]

สฺวาขาโต เตน สทฺธมฺโม, สมฺพุทฺเธน สตีมตา;

ปจฺจตฺตปฏิเวเธน, ปสฺสิตพฺโพ ยถารหํฯ

[1121]

ตณฺหาทลิทฺทนาสาย, มโนรถสมิทฺธิยา;

กาลนฺตรมนาคมฺม, ปจฺจกฺขผลทายโกฯ

[1122]

อุปนิสฺสยวนฺตานํ, ‘‘เอหิ ปสฺสา’’ติ ทสฺสิโย;

ปจฺจตฺตเมว วิญฺญูหิ, เวทิตพฺโพ สภาวโตฯ

[1123]

สพฺพาสวสมุคฺฆาตี , สุทฺโธ โสวตฺถิโก สิโว;

ปิหิตาปายกุมฺมคฺโค, มคฺโค นิพฺพานปตฺติยาฯ

[1124]

กฺเลสสํกฏทุคฺคมฺหา, ทุกฺขกฺขนฺธมหพฺภยา;

เขมนฺตภูมิํ นิยฺยาติ, อจฺจนฺตมนุปทฺทวํฯ

[1125]

ปุญฺญติตฺถมิทํ นาม, มงฺคลญฺจ สิวงฺกรํ;

หิโตทยสุขาธาน-มมตาหารมุตฺตมํฯ

[1126]

อวิชฺชาปฏลุทฺธารวิชฺชาเนตฺโตสธํ วรํ;

ปญฺญาธารมิทํ สตฺถํ, กฺเลสคณฺฑปฺปเภทกํฯ

[1127]

จตุโรฆนิมุคฺคานํ, เสตุพนฺโธ สมุคฺคโต;

ภวจารกรุทฺธานํ, มหาทฺวาโร อปารุโตฯ

[1128]

โสโกปายาสวิทฺธานํ, ปริเทวสมงฺคินํ;

สลฺลนีหรโณปาโย, อจฺจนฺตสุขมีริโตฯ

[1129]

พฺยสโนปทฺทวาเปโต , สํกฺเลสมลนิสฺสโฏ;

อุชุสมฺมตฺตนิยโต, ปฏิปตฺติวิสุทฺธิยาฯ

[1130]

สุทฺธสีลปริกฺขาโร, สมาธิมยปญฺชโร;

สมฺมาสงฺกปฺปจกฺกงฺโค, สมฺมาวายามวาหโนฯ

[1131]

สติสารถิสํยุตฺโต, สมฺมาทิฏฺฐิปุเรชโว;

เอส ธมฺมรโถ ยาติ, โยคกฺเขมสฺส ปตฺติยาฯ

[1132]

วิปตฺติปฏิพาหาย, สพฺพสมฺปตฺติสิทฺธิยา;

สพฺพขนฺธวิโมกฺขาย, ธมฺมํ เทเสสิ จกฺขุมาฯ

[1133]

หิเตสี สพฺพปาณีนํ, ทยาปนฺโน มหามุนิ;

ธมฺมาโลกํ ปกาเสสิ, จกฺขุมนฺตานมุตฺตโมฯ

[1134]

ยํ ธมฺมํ สมฺมทญฺญาย, เขมมคฺคปฺปติฏฺฐิตา;

ปาปกาปคตา ธีรา, ปสฺสทฺธิทรถาสยาฯ

[1135]

ภวโยคา วินิมุตฺตา, ปหีนภยเภรวา;

อจฺจนฺตสุขเมเธนฺติ, โสตฺถิปตฺตา มเหสโยฯ

[1136]

ตเมวมุตฺตมํ ธมฺมํ, จินฺเตนฺโต ปน ปณฺฑิโต;

ภาเวตีติ ปกาเสนฺติ, ธมฺมานุสฺสติภาวนํ

[1137]

จตฺตาโร จ ปฏิปนฺนา, จตฺตาโร จ ผเล ฐิตา;

เอส สงฺโฆ อุชุภูโต, ปญฺญาสีลสมาหิโตฯ

[1138]

ปลาปาปคโต สุทฺโธ, ปฏิปตฺติปติฏฺฐิโต;

ปริคฺคหิตสทฺธมฺโม, สมิทฺธิคุณโสภิโตฯ

[1139]

ปหีนาปายคมโน, ปาปกฺเลสวินิสฺสโฏ;

ปริปนฺถสมุจฺเฉที, ภวจารกเภทโกฯ

[1140]

อุตฺตมทมถปฺปตฺโต, สุวินีโต มเหสินา;

วิชฺชาวิมุตฺติโวทาโต, อาชานียปเถ ฐิโตฯ

[1141]

สุคโตรสิ สมฺภูโต, สุจิธมฺมสิรินฺธโร;

ปฏิปาทิตสมฺปตฺโต, ธมฺมสาสนเสวิโตฯ

[1142]

ภยเภรวนิสฺสงฺโค, ชินเตชานุปาลิโต;

โมเนยฺยปถสญฺจาโร, สุคโตวาทภาชโนฯ

[1143]

อปฺปมาทปริตฺตาโณ, สีลาลงฺการภูสิโต;

เจโตสมาธิสนฺนทฺโธ, ปญฺญายุธสมุชฺชโลฯ

[1144]

อุชุมคฺคมธิฏฺฐาย, มารกายปฺปทาลโน;

อปราชิตสงฺคาโม, ลลิโตทาตวิกฺกโมฯ

[1145]

มจฺจุเธยฺยมติกฺกนฺโต, โพธิธมฺมปฺปติฏฺฐิโต;

ฉฬาภิญฺญาพลปฺปตฺโต, สมาราธิตสาสโนฯ

[1146]

อนุโพธิมนุปฺปตฺโต, ปภินฺนปฏิสมฺภิโท;

สามญฺญปารมิปฺปตฺโต, โตเสติ ชินมานสํฯ

[1147]

เนกาการวรูเปโต, นานาสมฺปตฺติผุลฺลิโต;

วิปตฺติปถนิตฺติณฺโณ, อภิพุทฺธิปรายโณฯ

[1148]

อาหุเนยฺโย ปาหุเนยฺโย,

ทกฺขิเณยฺโย สุทุลฺลโภ;

สเทวกสฺส โลกสฺส,

ปุญฺญกฺเขตฺตมนุตฺตรํฯ

[1149]

ยตฺถ สุทฺธิมฺหิ นิทฺโทเส, สทฺธาพีชํ ปติฏฺฐิตํ;

อจฺจนฺตํ ปริปาเจติ, สมฺปตฺติผลมุตฺตมํฯ

[1150]

ยํ ผลํ ปริภุญฺชนฺตา, วิมุตฺติรสเสวนํ;

อจฺจนฺตสุขิตา ธีรา, ภวนฺติ อชรามราฯ

[1151]

ตํ ผลํ ปตฺถยนฺเตน, สงฺฆานุสฺสติภาวนา;

ภาเวตพฺพา ปนิจฺเจวมิติ ภาสนฺติ ปณฺฑิตาฯ

[1152]

ปญฺจสีลํ ทสสีลํ, ปาติโมกฺขมุโปสถํ;

จาตุปาริสุทฺธิสีลํ, ธุตงฺคปริวาริตํฯ

[1153]

เอวเมเตสุ ยํ กิญฺจิ, สมาทาย รโหคโต;

ตมานิสํสํ คุณโต, ผลโต จ วิจินฺตเยฯ

[1154]

อาทิ เจตํ ปติฏฺฐา จ, มุขํ ปมุขมุตฺตมํ;

มูลํ กุสลธมฺมานํ, ปภวํ ปฏิปตฺติยาฯ

[1155]

สาสโนตรณทฺวารํ, ติตฺถํ สทฺธมฺมวาปิยา;

ปาริสุทฺธิปทฏฺฐานํ, มคฺโค เขมนฺตปาปโกฯ

[1156]

สาธุ สิกฺขาสมาทานํ, พาหุสจฺจวิภูสนํ;

อริยาจารจาริตฺต-มวณฺณมลวชฺชนํฯ

[1157]

กุลปุตฺตอลงฺกาโร, ปาปชลฺลปวาหนํ;

อนปายิ สุคนฺธญฺจ, มหาปุริสเสวิตํฯ

[1158]

ปจฺฉานุตาปหรณํ, ปีติปาโมชฺชวฑฺฒนํ;

เนกฺขมฺมภาวโนเปตํ, ปพฺพชฺชาเวสโสภนํฯ

[1159]

โสปานํ สคฺคโลกสฺส, ทฬฺหาปายวิธานกํ;

อนุปทฺทวสมฺปตฺติ, สมตฺถคุณสูทนีฯ

[1160]

กฺเลสปญฺชรวิจฺเฉทิ , วิปตฺติปถวารณํ;

โสตฺถิกมฺมสมุฏฺฐานํ, อสาธารณมงฺคลํฯ

[1161]

‘‘สุลทฺธา วต เม ลทฺธา, สทฺธา สุคตสาสเน;

สีลํ เม ยสฺส กลฺยาณํ, ปริสุทฺธมขณฺฑิตํฯ

[1162]

‘‘ทุลฺลโภ วต เม ลทฺโธ,

มหาลาโภ อนปฺปโก;

โยหมกฺขลิตาจาโร,

อุปฆาตวิวชฺชิโตฯ

[1163]

‘‘ธมฺมงฺกุริตสนฺตาโน , มูลชาโตสฺมิ สาสเน;

อุชุมคฺคํ สมารุฬฺโห, ปิหิตา สภยา ทิสาฯ

[1164]

‘‘อวญฺจา วต เม ชาติ, อารทฺธา ขณสมฺปทา;

ปติฏฺฐิโตมฺหิ สทฺธมฺเม, สผลํ มม ชีวิตํ’’ฯ

[1165]

อิตฺถํ นานปฺปกาเรน, จินฺเตนฺโต คุณมตฺตโน;

สีลกฺขนฺธสฺส ภาเวติ, สีลานุสฺสติภาวนํ

[1166]

สทฺธาย สีลวนฺเตสุ, ทตฺวา ทานํ ยถารหํ;

นิทฺโธตมลมจฺเฉโร, วิวิตฺโต ตมนุสฺสเรฯ

[1167]

ทานํ นิธานมนุคํ, อสาธารณมุตฺตมํ;

อวินาสสุขาธานํ, อจฺจนฺตํ สพฺพกามทํฯ

[1168]

โกปทาโหปสมนํ, มจฺเฉรมลโสธนํ;

ปมาทนิทฺทาวุฏฺฐานํ, โลภปาสวิโมจนํฯ

[1169]

เจโตวิการทมนํ, มิจฺฉามคฺคนิวารณํ;

วิตฺติลาภสุขสฺสาโท, วิภโวทยมงฺคลํฯ

[1170]

สทฺธาทิคุณโวทานํ, อชฺฌาสยวิกาสนํ;

สตาจารปริกฺขาโร, ตนุเจโตวิภูสนํฯ

[1171]

อปฺปมญฺญาปทฏฺฐานํ, อปฺปเมยฺเยน วณฺณิตํ;

มหาปุริสจาริตฺตํ, สปทานํ มเหสินาฯ

[1172]

ธมฺมาธิคตโภคานํ , สาราทานมนุตฺตรํ;

มหตฺตาธิคมูปายํ, โลกสนฺตติการณํฯ

[1173]

อตฺถการี จ สมฺมาหํ, ปริจฺจาคสมายุโต;

อตฺตโน จ ปเรสญฺจ, หิตาย ปฏิปนฺนกาฯ

[1174]

อุชุมทฺทวจิตฺโตสฺมิ, กาลุสฺสิยวินิสฺสโฏ;

ปาปสํกฺเลสวิมุโข, ปาณภูตานุกมฺปโกฯ

[1175]

สีลวนฺตปติฏฺโฐสฺมิ , กปณานํ ปรายโณ;

พุทฺธสาสนุปฏฺฐาโก, ญาติมิตฺโตปชีวิโกฯ

[1176]

ทานโวสฺสคฺคสมฺมุโข,

สํวิภาครโต สุขี;

กปฺปรุกฺโขว ผลิโต,

ชาโต โลกาภิวฑฺฒิยาฯ

[1177]

ปิหิตาปายมคฺโคสฺมิ, มคฺคทฺวารมปารุตํ;

สมฺปตฺตา สพฺพสมฺปตฺติ, ทลิทฺทสฺส มนาปิกํฯ

[1178]

‘‘สํสารทฺธานปาเถยฺยํ, สพฺพทุกฺขวิโนทนํ;

สุพนฺธํ มม สพฺพตฺถ, คหิโต จ กฏคฺคโห’’ฯ

[1179]

เอวํ ทานคุณํ นานปฺปกาเรน วิจินฺตยํ;

ภาเวติ ทายโกโยคี, จาคานุสฺสติภาวนํ

[1180]

สทฺธํ สีลํ สุตํ จาคํ, ปญฺญํ ปณฺฑิตชาติโก;

สมฺปาทยิตฺวา สทฺธมฺเม, เทวตาโย อนุสฺสเรฯ

[1181]

จาตุมหาราชิกา จ, ตาวติํสา จ ยามกา;

ตุสิตา เจว นิมฺมานรติโน วสวตฺติโนฯ

[1182]

ตทุตฺตริญฺจ เย เทวา, ทิพฺพกายมธิฏฺฐิตา;

เตปิ สทฺธาทิธมฺเมสุ, จิรกาลํ ปติฏฺฐิตาฯ

[1183]

สุสมาหิตสงฺกปฺปา, ทานสีลธุรนฺธรา;

ธมฺมมคฺคมธิฏฺฐาย, หิโรตฺตปฺปปุรกฺขตาฯ

[1184]

ตํ โลกมุปปนฺนาเส, สสฺสิรีกํ ปรายณํ;

อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต, วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโนฯ

[1185]

ทิพฺพสมฺปตฺติสมฺปตฺตา, นานาโภคสมปฺปิตา;

ปาเลนฺโต ทีฆมทฺธานํ, อนุโภนฺติ มหาสุขํฯ

[1186]

เต สพฺเพปิ จ มยฺหมฺปิ, วิชฺชนฺติ อนุปายิโน;

สทฺธาทิกุสลา ธมฺมา, เทวธมฺมาติ วิสฺสุตาฯ

[1187]

สทฺธมฺมคุณสมฺปตฺติ-ทาตา มงฺคลนายิกา;

ทุลฺลภาปิ จ เม ลทฺธา, สทฺธา สุคตสาสเนฯ

[1188]

วชฺโชปวาทรหิโต, ปาปกมฺมปรมฺมุโข;

ปริสุทฺธสมาจาโร, ปสนฺนามลเจตโนฯ

[1189]

นิจฺจโมหิตโสโตสฺมิ,

ตถาคตสุภาสิเต;

สุตภาชนภูโต จ,

สติมา สุสมาหิโตฯ

[1190]

มจฺเฉรมลนิตฺติณฺโณ, โลภกฺขนฺธวิมุจฺจิโต;

โอปานภูโต โลกสฺมิํ, วิสฺสฏฺฐสุขยาจโนฯ

[1191]

วตฺถุตฺตยมหตฺเต จ, หิตาหิตวินิจฺฉเย;

ปญฺญา วตฺถุสภาเว จ, ติขิณา มม วตฺตติฯ

[1192]

สมาราธิตสทฺธมฺโม, กตปุญฺญมหุสฺสโว;

เทวธมฺมสมิทฺโธสฺมิ, กลฺยาณจริตากโรฯ

[1193]

เทวตาหิ สมาโนหํ, คุณาลงฺการภูสิโต;

หตฺถปตฺตา จ เทวิทฺธิ, นิปฺผนฺนา ทิพฺพสมฺปทาฯ

[1194]

เทวสามญฺญมิจฺเจวํ, จินฺเตนฺโต คุณมตฺตโน;

ภาเวติ คุณสมฺปนฺโน, เทวตานุสฺสติํ ปรํฯ

[1195]

ชาติธมฺมา ชราพฺยาธิโสโกปายาสภญฺชิเต;

อนิจฺเจ ทุกฺเขนตฺเต จ, นิพฺพินฺโนปธิสมฺภเวฯ

[1196]

วิราโค จ นิโรโธ จ, จาโค มุตฺติ อนาลโย;

โยยมาทานนิสฺสคฺโค, นิพฺพานมิติ วุจฺจติฯ

[1197]

อุปสนฺตมิทํ ฐานมิติ จินฺเตติ ปณฺฑิโต;

อนุปาทานสํกฺลิฏฺฐมสงฺขารมนาสวํฯ

[1198]

อปฺปมาณํ ปณีตญฺจ, สิวํ ปรมมจฺจุตํ;

อนนฺตคุณมจฺจนฺต-มวิการมนามยํฯ

[1199]

เขมํ ตํ ปาริมตีร-มหายนกรํ ปรํ;

ตาณํ เลณญฺจ ทีปญฺจ, ปติฏฺฐานํ ปรายณํฯ

[1200]

วฏฺฏานุพนฺธวิจฺเฉโท, ภวตณฺหาวิโสสนํ;

สพฺพูปธิสมุคฺฆาโต, ทุกฺขนิพฺพาปนํ สุขํฯ

[1201]

สพฺพปาปวินาโสยํ, สพฺพกฺเลสวิโสธนํ;

โสโกปายาสสนฺตาปภยเภรวโมจนํฯ

[1202]

ปลิโพธสมุจฺเฉโท, ปปญฺจวินิเวฐนํ;

สพฺพสงฺขารสมโถ, สพฺพโลกวินิสฺสโฏฯ

[1203]

ปาริสุทฺธิกรา ธาตุ, ภวนิสฺสรณํ ปทํ;

อุตฺตมาริยสมฺปตฺติ, อโนมมมตํ ปทํฯ

[1204]

สพฺพถา ภทฺทมตุลํ, นิพฺพานมิติ ปสฺสโต;

อุปสมานุสฺสตีติ, ภาวนายํ ปวุจฺจติฯ

[1205]

สตฺตานุสฺสติมิจฺเจวํ, ภาเวนฺโต ปน ปณฺฑิโต;

ปาโมชฺชพหุโล โหติ, ปสนฺโน พุทฺธสาสเนฯ

[1206]

ปฏิปสฺสทฺธทรถ-มุปจารสมาธินา;

สมาธิยติ จิตฺตญฺจ, ปริสุทฺธมนามยํฯ

[1207]

ภาวนามยเมตญฺจ, กตฺวา ปุญฺญมนปฺปกํ;

วาสนาคติสมฺปตฺติ-โภคภาคีติ วุจฺจติฯ

[1208]

อุปนิสฺสยสมฺปนฺโน, ปตฺวา นิพฺเพธมุตฺตมํ;

ทิฏฺเฐว ธมฺเม ทุกฺขคฺคิํ, นิพฺพาเปติ อนาสโวฯ

[1209]

โลกปฺปวตฺติ จินฺเตตฺวา, มรณานุสฺสติํ ปน;

ภาเวยฺย สกมจฺจนฺตํ, จินฺเตนฺโต มรณํ กถํฯ

[1210]

อนิมิตฺตมนญฺญาตํ, มจฺจานมิธ ชีวิตํ;

กสิรญฺจ ปริตฺตญฺจ, ตญฺจ ทุกฺเขน สํยุตํฯ

[1211]

อปฺโปทกมฺหิ มจฺเฉว, พนฺธมาเน รุทมฺมุเข;

มจฺจุ คจฺฉติ อาทาย, เปกฺขมาเน มหาชเนฯ

[1212]

ปุรกฺขตฺวาว มรณํ, ชายนฺติ ปฏิสนฺธิยํ;

ชาตา ปุน มริสฺสนฺติ, เอวํธมฺมา หิ ปาณิโนฯ

[1213]

ยเมกรตฺติํ ปฐมํ, คพฺเภ วสติ มานโว;

อพฺภุฏฺฐิโตว โส ยาติ, ส คจฺฉํ น นิวตฺตติฯ

[1214]

สตฺตา มรนฺติ คพฺเภปิ, ชายมานา จ ทารกา;

กุมารา โยพฺพนปฺปตฺตา, พลปฺปตฺตา มหตฺตราฯ

[1215]

อถาวสฺสํ มรนฺเตว, ชิณฺณา ทณฺฑปรายณา;

สูรา ปุญฺญพลตฺถามา, นานาพฺยาธินิปีฬิตาฯ

[1216]

อชฺช สุเวติ มรณํ, ปริเยสติ ปาณิโน;

เสนา ยุทฺธปยาตาว, สพฺเพ มจฺจุภยากุลาฯ

[1217]

สตฺตารตนลงฺการา, จตุริทฺธิสมุคฺคตา;

จกฺกวตฺตี มหาเตชา, ราชมณฺฑลโสภิโนฯ

[1218]

กปฺปุฏฺฐานมหาวาตา, ปาติตาว มหาสิลา;

ปตนฺติ มจฺจุวิกฺขิตฺตา, ปโร เจตาน มานวาฯ

[1219]

เยปิ ทีฆายุกา เทวา, วณฺณวนฺตา มหิทฺธิกา;

อานุภาวพลปฺปตฺตา, มหาโภคสุเขธิโนฯ

[1220]

เตปิ มจฺจุสมุทฺธตฺตา, ภวนฺติ ภยสํกุลา;

เวรมฺภกฺขิตฺตปกฺขีว, มาทิเสสุ กถาว กาฯ

[1221]

อจฺจนฺตรายพหุโล , มรณาหิตสมฺภโว;

นิจฺจํ จกฺกสมารุฬฺโห, โลโกยํ ปริวตฺตติฯ

[1222]

เอตฺถนฺตเร มรณสฺส, เวมชฺเฌ มม วตฺตโต;

อสฺสาเสปิ อวิสฺสฏฺเฐ, ชีวิกา เจ กถาว กาฯ

[1223]

อจฺเฉรํ วต โลกสฺมิํ, ขณมตฺตมฺปิ ชีวิตํ;

นิสฺสิโตปทฺทวฏฺฐาเน, มหาพฺยสนปีฬิเตฯ

[1224]

อทฺธุวํ ชีวิตํ นิจฺจ-มจฺจนฺตํ มรณํ มม;

สภาโว มรณนฺเตว, วิเสโส ปน ชีวิตํฯ

[1225]

อตฺถมารพฺภ คจฺฉนฺโต, อาทิจฺโจว นภนฺตเร;

มรณายาภิธาวนฺโต, วิหายามิ สุเว สุเวฯ

[1226]

วชฺฌปฺปตฺโต มหาโจโร,

นิยฺยาตาฆาตนํ ยถา;

มรณาย ปยาโตหํ,

ตเถวมนิวตฺติโยฯ

[1227]

อมฺพุโชว วงฺกฆสฺโต, ตาณเลณวิวชฺชิโต;

นิจฺจํ มจฺจุวสํ ยนฺโต, วิสฺสฏฺโฐ กิมหํ จเรฯ

[1228]

โก เม หาโส กิมานนฺโท,

กิมหํ โมหปารุโต;

มทปฺปมาทวิกฺขิตฺโต,

วิจรามิ นิรงฺกุโส?

[1229]

หนฺทาหมารภิสฺสามิ, สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน;

อาตาปี ปหิตตฺโต จ, หิโรตฺตปฺปสมาหิโตฯ

[1230]

ปฏิปตฺติปโร หุตฺวา, ปาปธมฺมนิรงฺกโต;

นิพฺพาปยามิ อจฺจนฺตํ, สพฺพทุกฺขหุตาวหํฯ

[1231]

อิตฺถํ ปนตฺตโน โยคี, มรณํ ปฏิจินฺตยํ;

มรณานุสฺสติํ นาม, ภาเวตีติ ปวุจฺจติฯ

[1232]

ตเทตํ ปน ภาเวตฺวา, อุปจารสมาหิโต;

นิพฺเพทพหุโล โหติ, อปฺปมาทธุรนฺธโรฯ

[1233]

มิจฺฉาธมฺมํ วิราเชตฺวา, นนฺทิราคนิราลโย;

สพฺพาสวปริกฺขีโณ, ปปฺโปติ อมตํ ปทํฯ

[1234]

คเหตฺวา ปน เมธาวี, ทฺวตฺติํสาการภาวนํ;

กเรยฺย ตาว ปจฺฉา เว, อนุปุพฺพมภิณฺหโสฯ

[1235]

เกสา โลมา นขา ทนฺตา, ตโจ มํสํ นหารุ จ;

อฏฺฐิ จ มิญฺช วกฺกํ จ, หทยํ ยกนํ ตถาฯ

[1236]

กิโลมํ ปิหก ปปฺผาสํ, อนฺตํ คุณมุทริยํ;

มตฺถลุงฺคํ กรีสญฺจ, ปิตฺตํ เสมฺหมถาปรํฯ

[1237]

ปุพฺโพ จ โลหิตํ เสโท,

เมโท อสฺสุ วสาถ วา;

เขโฬ สิงฺฆาณิกา เจว,

ลสิกา มุตฺตมิจฺจปิฯ

[1238]

ฆนพนฺธสุภาการ-วิปลฺลาสานุสารินํ;

ยถาภูตาวโพธาย, วิภตฺตาว มเหสินาฯ

[1239]

กาเย พาตฺติํส โกฏฺฐาสา,

กุณปาว สมุสฺสิตา;

สารคยฺหูปคาเปตา,

ธิกฺกตา ธีรหีฬิตาฯ

[1240]

อสุภาว ปฏิกฺกูลา, เชคุจฺฉา สุจิวชฺชิตา;

นินฺทิตา จกฺขุมนฺเตหิ, อนฺธพาโลปลาฬิตาฯ

[1241]

วิจิตฺตฉวิสญฺฉนฺนา , ตจภตฺตสโมหิตา;

ปริสฺสวปริกฺลิฏฺฐา, กุถิตา ปูติคนฺธิตาฯ

[1242]

โธวิยนฺตาปิ สตตํ, อชหนฺตา มลสฺสวํ;

สุคนฺธานุวิลิตฺตาปิ, ทุคฺคนฺธปริณามิโนฯ

[1243]

อหํการมมตฺเตน, วิสฺสฏฺฐสุขสงฺคหา;

สงฺฆาฏฆนสมฺพทฺธา, สมฺโมเหนฺติ มหาชนํฯ

[1244]

ฉนฺทราคสมูเปตา, ยตฺถ มุฬฺหา ปุถุชฺชนา;

เสวนฺติ วิสมํ โฆรํ, จตุราปายภาคิโนฯ

[1245]

ตตฺถ จิตฺตํ วิราเชตุํ, ปฏิปนฺโน ยถากฺกมํ;

เจโตวิภาวนตฺถาย, โกฏฺฐาเสสุ วิจกฺขโณฯ

[1246]

วจสา มนสา เจว, ยถาวุตฺตานุสารโต;

อนุโลมปฏิโลมํ, สชฺฌายิตฺวา ตโต ปรํฯ

[1247]

วณฺณสณฺฐานทิสโต, ววตฺถเปยฺย ปณฺฑิโต;

ตโตกาสปริจฺเฉทา, ปจฺเจกํ ตุ ยถากฺกมํฯ

[1248]

วณฺณสณฺฐานคนฺธา จ,

อาสโยกาสโต ตโต;

วิภาเวยฺยาสุภาการ-

เมเกกสฺมิํ ตุ ปญฺจธาฯ

[1249]

ทสธาโภคมิจฺเจวํ, กตฺวา ภาวยโต ปน;

สนฺติภูตา ปกาเสนฺติ, รถจกฺการสาทิสาฯ

[1250]

หิตฺวา อปฺปคุเณ ตตฺถ, คณฺหํ สุปฺปคุณํ พุโธ;

อปฺปนํ ปฏิภาคญฺจ, ปปฺโปเตเกกวตฺถุสุฯ

[1251]

อสุภาการมารพฺภ, ภาวนา เจ ปวตฺตติ;

กมฺมฏฺฐานํ ปฏิกฺกูลํ, ปฐมชฺฌานิกํ สิยาฯ

[1252]

นีลาทิวณฺณมารพฺภ, ปฏิภาโค ยทา ตทา;

นีลาทิกสิณํ หุตฺวา, ปญฺจกชฺฌานิกํ ภเวฯ

[1253]

ลกฺขณาการมารพฺภ , จินฺตนา เจ ปวตฺตติ;

วิปสฺสนากมฺมฏฺฐาน-มิติ ภาสนฺติ ปณฺฑิตาฯ

[1254]

ติธา ปเภทมิจฺเจวํ, ภาเวนฺโต ปุน พุทฺธิมา;

กายคตาสติํ นาม, ภาเวตีติ ปวุจฺจติฯ

[1255]

โสยมชฺฌตฺตํ นิพฺพินฺโน, พหิทฺธา จ นิราลโย;

อุพฺเพคพหุโล โยคี, ปมาทมติวตฺตติฯ

[1256]

กามพนฺธวินิมุตฺโต, ปาปา เมธาวิ นิสฺสโฏ;

สจฺฉิกตฺวาน สามญฺญํ, อมตํ ปริภุญฺชติฯ

[1257]

อานาปานสฺสติํ นาม, สมฺมาสมฺพุทฺธวณฺณิตํ;

กมฺมฏฺฐานาธิราชานํ, ภาเวนฺโต ปน ปณฺฑิโตฯ

[1258]

อปฺปนญฺโจปจารญฺจ, สมถญฺจ วิปสฺสนํ;

โลกุตฺตรํ โลกิยญฺจ, สุเขเนวาธิคจฺฉติฯ

[1259]

สุขุมา นิปุณา ติกฺขา, ปริปกฺกา พเล ฐิตา;

โพธิปกฺขิยธมฺมา จ, โวทายนฺติ วิเสสโตฯ

[1260]

กมฺมฏฺฐาเน ตถา เหตฺถ, คณนา อนุพนฺธนา;

ผุสนา ฐปนา เจว, สลฺลกฺขณวิวฏฺฏนาฯ

[1261]

ปาริสุทฺธิ ตโต ปจฺฉา, เตสญฺจ ปฏิปสฺสนา;

อิจฺเจวมฏฺฐธา เภทา, มาติกายํ ปกาสิตาฯ

[1262]

วิภตฺตา สติปฏฺฐาน-วสา โสฬสธา ตโต;

อานาปานปฺปเภเทน, ภินฺนา ทฺวตฺติํสธา ปุนฯ

[1263]

ตเมว ปริยาทาย, สมถญฺจ วิปสฺสนํ;

มหตฺตเวปุลฺลคตํ, ภาเวยฺย สติมา กถํฯ

[1264]

อานาปานํ ปริคฺคยฺห, ปวิวิตฺโต รโหคโต;

คเณยฺย ปฐมํ ตาว, นิสินฺโน สุขมาสเนฯ

[1265]

ปญฺจนฺนํ น ฐเปตพฺพํ, เหฏฺฐา น ทสโตปริ;

เนตพฺพมนุปุพฺเพน, คเณตพฺพมขณฺฑิตํฯ

[1266]

อนฺโต พหิ จ วิกฺเขป-มกตฺวาน ปุนปฺปุนํ;

ผุฏฺฐฏฺฐานมฺหิ สติมา, อนุพนฺเธยฺย มานสํฯ

[1267]

นาสิกคฺโคตฺตโรฏฺเฐ จ, กตฺวาโภคํ ตโตปรํ;

สตตสฺสาสสมฺผสฺสํ, อาวชฺชนฺตสฺส โยคิโนฯ

[1268]

ปุถุลํ วาถ ทีฆํ วา, มณฺฑลํ วาถ วิตฺถตํ;

ตารกาทิสมาการํ, นิมิตฺตํ ตตฺถ ชายติฯ

[1269]

จิตฺตํ สมาหิตํ โหติ, อุปจารสมาธินา;

อุปกฺเลสา ปหิยฺยนฺติ, ปฏิภาเค สมุฏฺฐิเตฯ

[1270]

นิมิตฺเต ฐปยํ จิตฺตํ, ตโต ปาเปติ อปฺปนํ;

ปญฺจชฺฌานวเสนายํ, สมเถ ภาวนานโยฯ

[1271]

อารภิตฺวาภินิเวส-มานาปาเน ปุนาปโร;

อชฺฌตฺตญฺจ พหิทฺธา จ, ตโต ตทนุสารโตฯ

[1272]

ภูมิธมฺเม ยถาภูตํ, วิปสฺสิตฺวา วิสารโท;

อปฺเปตานุตฺตรชฺฌาน-มยํ สุทฺธิวิปสฺสนาฯ

[1273]

อานาปานสมาปตฺติํ, กตฺวา ปาทกมุตฺตรํ;

ภาเวนฺตสฺส วเสนาหุ, นยํ โสฬสธา กถํฯ

[1274]

ทีฆมสฺสาสปสฺสาสา, รสฺสํ วาถ ตถา ทฺวยํ;

สติมา มติสมฺปนฺโน, ปฐมํ ปริคณฺหติฯ

[1275]

อาทิมชฺฌาวสานํ ตุ, กโรนฺโต วิทิตํ ตถา;

สมาหิโต สพฺพกาย-ปฏิสํเวทิ สิกฺขติฯ

[1276]

ตโต เต เอว สงฺขาเร, ปสฺสมฺเภนฺโตปรูปริ;

วุตฺโต ปสฺสมฺภยํ กายสงฺขารํ สิกฺขตีติ จฯ

[1277]

อานาปานสติจฺเจวํ , กายสงฺขารนิสฺสิตา;

กายานุปสฺสนา นาม, จตุธาปิ จ ภาสิตาฯ

[1278]

สมฺปยุตฺเตน ญาเณน, ปีติมาลมฺพเณน จ;

วิปสฺสนาย สมเถ, กุพฺพนฺโต ปากฏํ สุขํฯ

[1279]

เวทนาสญฺญาสงฺขาเต, จิตฺตสงฺขารเก ตถา;

ปีตาทิปฏิสํเวที, สิกฺขตีติ ปวุจฺจติฯ

[1280]

ถูเล เต เอว สงฺขาเร, สเมตุํ ปริภาวยํ;

วุตฺโต ‘‘ปสฺสมฺภยํ จิตฺตํ, สงฺขารํ สิกฺขตี’’ติ จฯ

[1281]

ตสฺสา ตํตํมุเขเนตฺถ, สมฺปชฺชนวิเสสโต;

เวทนานุปสฺสนาย, จตุธา สมุทีริตาฯ

[1282]

อปฺเปนฺโต ปจฺจเวกฺขนฺโต, พุชฺฌนฺโต จ ปกาสิตํ;

กโรนฺโต มานสํ จิตฺต-ปฏิสํเวทิ สิกฺขติฯ

[1283]

ตเมวาภิปฺปโมเทนฺโต, สปฺปีติกสมาธินา;

‘‘อภิปฺปโมทยํ จิตฺตํ, สิกฺขตี’’ติ ปวุจฺจติฯ

[1284]

อปฺปนาโยปจาเรน, ตเมวาถ สมาทหํ;

โยคี ‘‘สมาทหํ จิตฺตํ, สิกฺขตี’’ติ ปกาสิโตฯ

[1285]

ปจฺจนีเกหิ วิกฺขมฺภ-สมุจฺเฉเทหิ โมจยํ;

ตถา ‘‘วิโมจยํ จิตฺตํ, สิกฺขตี’’ติปิ ภาสิโตฯ

[1286]

อานาปานํ ปเภทาย, กมฺมฏฺฐานํ ยถารหํ;

จิตฺตานุปสฺสนา นาม, ปวตฺตายํ จตุพฺพิธาฯ

[1287]

วิปสฺสนายนิจฺจานุ-คตตฺตา หิ วิเสสโต;

วิปสฺสนฺโต อนิจฺจานุ-ปสฺสี สิกฺขติ ปณฺฑิโตฯ

[1288]

ตโต วิราคานุปสฺสี, นิพฺพินฺทิตฺวา วิราชยํ;

ตถา นิโรธานุปสฺสี, ภูมิธมฺเม นิโรธยํฯ

[1289]

ปกฺขนฺทนปริจฺจาคปฏินิสฺสคฺคโต ปน;

ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสี, สิกฺขตีติ ปวุจฺจติฯ

[1290]

อานาปานมุเขเนว , ภูมิธมฺมวิปสฺสนา;

ธมฺมานุปสฺสนา นาม, ภาสิเตวํ จตุพฺพิธาฯ

[1291]

อิติ โสฬสธาการํ, สิกฺขตฺตยปติฏฺฐิตํ;

จตุพฺพิธมฺปิ ปูเรติ, สติปฏฺฐานภาวนํฯ

[1292]

ปริคฺคยฺห สติญฺเจว-มุสฺสาหนฺโต วิปสฺสนํ;

ทฺวตฺติํสาการเภเทหิ, สโตการีติ วุจฺจติฯ

[1293]

อิตฺถญฺจ คณนาทีหิ, ภาเวตฺวา สมถํ ตโต;

วิปสฺสนาธิวจนํ, กตฺวา สลฺลกฺขณํ ปุนฯ

[1294]

ปตฺวา วิวฏฺฏนามคฺคํ, ปาริสุทฺธิผเล ฐิโต;

ปจฺจเวกฺขณสงฺขาตํ, ปปฺโปติ สติปสฺสนํฯ

[1295]

อานาปานสติจฺเจวมเสสํ ปริปูริตา;

สาการํ สปฺปเภทญฺจ, ภาวิตาติ ปวุจฺจติฯ

[1296]

อานาปานสมาธิเมตมตุลํ พุทฺธาปทานุตฺตมํ,

ปาปกฺเลสรโชหรํ สุขมุขํ ทุกฺขคฺคินิพฺพาปนํ;

ภาเวตฺวา สติสมฺปชญฺญวิปุลา วิกฺเขปวิทฺธํสกา,

ปปฺโปนฺตุตฺตรมุตฺตมามตปทํ โพธิตฺตยพฺยาปกํฯ

[1297]

พุทฺธํ ธมฺมญฺจ สงฺฆํ ปุถุนนมหิตํ สุทฺธสีลํ สุทานํ,

ธมฺมฏฺฐา เทวตาโยปสมถ มรณํ กายมานญฺจปานํ;

ปญฺญตฺตารพฺภยายํ สติสมวหิตา โพธิมคฺโคทยาย,

สายํ สทฺธมฺมเนตฺตี สหิตสิวคุณา เสวิตพฺพาทเรนฯ

อิติ นามรูปปริจฺเฉเท ทสานุสฺสติวิภาโค นาม

นวโม ปริจฺเฉโทฯ

10. ทสโม ปริจฺเฉโท