ตํ ตมาวชฺชมานสฺส, ภาวนา ปริหายติ;

อสตฺเต สตฺตสญฺญี จ, โหติ อปฺปสฺสุโต นโรฯ

[1294]

สพฺโพภาสาทโย ธมฺเม, น มคฺโคติ วิจารยํ;

มคฺโค วิปสฺสนาญาณํ, อิจฺเจวํ ปน ปณฺฑิโตฯ

[1295]

ววตฺถเปติ มคฺคญฺจ, อมคฺคญฺเจว เจตสา;

ตสฺส เจวํ อยํ มคฺโค, นายํ มคฺโคติ โยคิโนฯ

[1296]

มคฺคามคฺคญฺจ วิญฺญาย, ฐิตญาณมิทํ ปน;

มคฺคามคฺเคสุญาณนฺติ, ภูริญาเณน เทสิตํฯ

[1297]

มคฺคามคฺคญาณทสฺสเนสุ โกวิทา,

สาราสารเวทิโน สมาหิตาหิตา;

มคฺคามคฺคญาณทสฺสนนฺติ ตํ อิทํ,

พุทฺธา พุทฺธสาวกา วทนฺติ วาทิโนฯ

อิติ อภิธมฺมาวตาเร มคฺคามคฺคญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทโส

นาม วีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

21. เอกวีสติโม ปริจฺเฉโท

ปฏิปทาญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทโส

[1298]

อฏฺฐญาณวเสเนว , สิขาปกฺกา วิปสฺสนา;

นวมํ ปฏิปทาญาณ-ทสฺสนนฺติ ปวุจฺจติฯ

[1299]

อฏฺฐ ญาณานิ นาเมตฺถ, เวทิตพฺพานิ วิญฺญุนา;

อุปกฺเลสวินิมุตฺตํ, ญาณํ สุวิสทํ ปนฯ

[1300]

อุทยพฺพเย จ ภงฺเค จ, ภเย อาทีนเว ตถา;

นิพฺพิทาปสฺสนาญาณํ, ญาณํ มุจฺจิตุกมฺยตาฯ

[1301]

ปฏิสงฺขา จ สงฺขาเร, อุเปกฺขาญาณมฏฺฐมํ;

อิมานิ อฏฺฐ ญาณานิ, นวมํ สจฺจานุโลมกํฯ

[1302]

สจฺจานุโลมญาณนฺติ , อนุโลมํ ปวุจฺจติ;

ตํ สมฺปาเทตุกาเมน, โยคาวจรภิกฺขุนาฯ

[1303]

อุทยพฺพยญาณํ ตํ, อาทิํ กตฺวา ปนฏฺฐสุ;

เอเตสุ ปน ญาเณสุ, โยโค กรณิโย ปนฯ

[1304]

ยถานุกฺกมโต ตสฺส, เตสุ ญาเณสุ อฏฺฐสุ;

อนิจฺจาทิวเสเนว, โยคํ กตฺวา ฐิตสฺส หิฯ

[1305]

อนิจฺจํ ทุกฺขมนตฺตาติ, สงฺขาเร อนุปสฺสโต;

อฏฺฐนฺนํ ปน ญาณานํ, วเสน ปน โยคิโนฯ

[1306]

วิปสฺสนา สิขาปตฺตา, โหติ วุฏฺฐานคามินี;

สจฺจานุโลมญาณนฺติ, อยเมว ปวุจฺจติฯ

[1307]

สงฺขารุเปกฺขาญาณํ ตํ, อาเสวนฺตสฺส โยคิโน;

อิทานิ ตสฺส มคฺโค จ, สมุปฺปชฺชิสฺสตีติ หิฯ

[1308]

สงฺขารุเปกฺขา สงฺขาเร, อนิจฺจา ทุกฺขาติ วา ตถา;

สมฺมสิตฺวา ภวงฺคํ ตุ, ปุน โวตรเตว สาฯ

[1309]

ภวงฺคานนฺตรํ สงฺขารุ-เปกฺขาคตนเยน ตุ;

อนิจฺจาทิวเสเนว, สงฺขาเร ปน โคจรํฯ

[1310]

กุรุมานํ มโนทฺวาเร, ชายตาวชฺชนํ ตโต;

ภวงฺคาวฏฺฏนํ กตฺวา, ชาตสฺสานนฺตรํ ปนฯ

[1311]

สงฺขาเร โคจรํ กตฺวา, ปฐมํ ชวนมานสํ;

อุปฺปชฺชตีติ ตํ จิตฺตํ, ปริกมฺมนฺติ วุจฺจติฯ

[1312]

ตทนนฺตรเมวญฺญํ, สงฺขารารมฺมณํ ปุน;

ทุติยํ ชวนํ โหติ, อุปจารนฺติ ตํ มตํฯ

[1313]

ตทนนฺตรํ ตํ โหติ, ตถา สงฺขารโคจรํ;

ตติยํ ชวนจิตฺตํ, อนุโลมนฺติ สญฺญิตํฯ

[1314]

ปุริมานํ ปนฏฺฐนฺนํ, ญาณานํ อนุโลมโต;

โพธิปกฺขิยธมฺมานํ, อุทฺธญฺจ อนุโลมโตฯ

[1315]

เตเนว ตํ หิ สจฺจานุโลมญาณํ ปวุจฺจติ;

อิทํ หิ ปน สจฺจานุ-โลมญาณํ มเหสินาฯ

[1316]

‘‘วุฏฺฐานคามินียา หิ, ปริโยสาน’’นฺติ ภาสิตํ;

เญยฺยํ สพฺพปกาเรน, ปริโยสานนฺติ โคตฺรภุฯ

[1317]

อิติเนเกหิ นาเมหิ, กิตฺติตายา มเหสินา;

วุฏฺฐานคามินี สนฺตา, ปริสุทฺธา วิปสฺสนาฯ

[1318]

วุฏฺฐาตุกาโม สํสารทุกฺขปงฺกา มหพฺภยา;

กเรยฺย สตตํ ตตฺถ, โยคํ ปณฺฑิตชาติโกฯ

อิติ อภิธมฺมาวตาเร ปฏิปทาญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทโส นาม

เอกวีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

22. พาวีสติโม ปริจฺเฉโท

ญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทโส

[1319]

อิโต ปรํ ตุ ภิกฺขุสฺส, โหติ โคตฺรภุมานสํ;

อาวชฺชนิยฐานตฺตา, มคฺคจิตฺตสฺส ตํ ปนฯ

[1320]

น จปฺปฏิปทาญาณ-ทสฺสนํ วา ตเถว จ;

ญาณทสฺสนสุทฺธิํ วา, ภชเต น กุทาจนํฯ

[1321]

อุภินฺนมนฺตรา เอตํ, อพฺโพหาริกเมว ตํ;

วิปสฺสนาย โสตสฺมิํ, ปติตตฺตา วิปสฺสนาฯ

[1322]

โปถุชฺชนิกโคตฺตํ วา, อภิภุยฺย ปวตฺติโต;

โคตฺตํ วุจฺจติ นิพฺพานํ, ตโต ภวติ โคตฺรภุฯ

[1323]

ญาณํ จตูสุ มคฺเคสุ, ญาณทสฺสนสุทฺธิกํ;

ตตฺถ ตํ ปฐมํ มคฺคํ, สมฺปาเทตุํ ปนิจฺฉตาฯ

[1324]