6. ฉกฺกนิทฺเทสวณฺณนา

[202] อิทํ สจฺจาภิสมฺโพธาทิกํ สงฺคหิตํ โหติ ผลสฺส เหตุนา อวินาภาวโตฯ เตนาห ‘‘สาม’’นฺติอาทิฯ อนาจริยเกน อตฺตนา อุปฺปาทิเตนาติ อิทํ สพฺพญฺญุตญฺญาเณ วิชฺชมานคุณกถนํ, น ตพฺพิธุรธมฺมนฺตรนิวตฺตนํ ตถารูปสฺส อญฺญสฺส อภาวโตฯ เตนสฺส สาจริยกตา, ปรโต จ อุปฺปตฺติ ปฏิกฺขิตฺตาติ อิมมตฺถมาห ‘‘ตตฺถา’’ติอาทินาฯ ตตฺถ สาจริยกตฺตํ ปรูปเทสเหตุกตา, ปรโต อุปฺปตฺติ อุปเทเสน วินาปิ สนฺนิสฺสาย นิพฺพตฺตีติ อยเมเตสํ วิเสโสฯ

ฉกฺกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. สตฺตกนิทฺเทสวณฺณนา

[203] กุสเลสุ ธมฺเมสูติ อาธาเร ภุมฺมํ, น วิสเยติ ทสฺเสนฺโต ‘‘กุสเลสุ ธมฺเมสุ อนฺโตคธา’’ติ อาหฯ อิทานิ วิสยลกฺขณํ เอตํ ภุมฺมนฺติ ทสฺเสนฺโต ‘‘โพธิปกฺขิยธมฺเมสุ วา’’ติอาทิมาหฯ ‘‘ตทุปการตายา’’ติ อิทํ กุสเลสุ ธมฺเมสุ สาเธตพฺเพสูติ อิมมตฺถํ สนฺธาย วุตฺตํฯ อุมฺมุชฺชนปญฺญายาติ อุมฺมุชฺชาปนปญฺญาย, อุมฺมุชฺชนากาเรน วา ปวตฺตปญฺญายฯ เตเนวาติ อุมฺมุชฺชนมตฺตตฺตา เอวฯ ยถา หิ ญาณุปฺปาโท สํกิเลสปกฺขโต อุมฺมุชฺชนํ, เอวํ สทฺธุปฺปาโทปีติ อาห ‘‘สทฺธาสงฺขาตเมว อุมฺมุชฺชน’’นฺติฯ จิตฺตวาโรติ จิตฺตปฺปพนฺธวาโรฯ ปจฺเจกํ ฐานวิปสฺสนาปตรณปติคาธปฺปตฺตินิฏฺฐตฺตา เตสํ ปุคฺคลานํ ‘‘อเนเก ปุคฺคลา’’ติ วุตฺตํฯ กสฺมา? เตนตฺตภาเวน อรหตฺตสฺส อคฺคหณโตฯ ตติยปุคฺคลาทิภาวนฺติ อุมฺมุชฺชิตฺวา ฐิตปุคฺคลาทิภาวํฯ

สตฺตกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ