[173] เตสนฺติ ปหีนาวสิฏฺฐกิเลสานํฯ วิมุตฺติทสฺสนเมว โหติ วิมุตฺติอตฺถตฺตา ตํทสฺสนสฺสฯ
[174] ตนฺตาวุตานํ วตฺถานนฺติ นิทฺธารเณ สามิวจนํฯ
[178] นามกาโยติ นามสมูโหฯ อิทเมว จ ทฺวยนฺติ สีลสํวรปูรณํ, สาชีวาวีติกฺกมนญฺจาติ อิทเมว ทฺวยํฯ ตโตติ สาชีวาวีติกฺกมนโตฯ กถาย หลิทฺทราคาทิสทิสตาติ โยชนาฯ เตนาห ‘‘น ปุคฺคลสฺสา’’ติฯ
[179] อิติ-สทฺเทนาติ ‘‘ทารุมาสโก’’ติ เอตฺถ วุตฺตอิติ-สทฺเทนฯ เอวํปกาเรติ อิมินาปิ สลากาทิเก สงฺคณฺหาติฯ
[181] อวิสฏสุขนฺติ อวิกฺเขปสุขํฯ
[187] ขนฺธธมฺเมสูติ สงฺขตธมฺเมสุฯ ตทลาเภนาติ มคฺคผลาลาเภนฯ อตฺเถนาติ สีลาทิอตฺเถนฯ
จตุกฺกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
5. ปญฺจกนิทฺเทสวณฺณนา
[191] ยถา เตสุ ปฏิปชฺชิตพฺพนฺติ เตสุ ปญฺจสุ ปุคฺคเลสุ ยถารหํ อุปเมยฺโยปมาทสฺสนมุเขน หิตูปเทสปฏิปตฺติยา ยถา อญฺเญหิ ปฏิปชฺชิตพฺพนฺติ อตฺโถฯ กิริยาวาจี อารมฺภ-สทฺโท อธิปฺเปโต, น ‘‘อารมฺภกตฺตุสฺส กสาวปุจฺฉา’’ติอาทีสุ วิย ธมฺมวาจีติ อาห ‘‘อารมฺภกิริยาวาจโก สทฺโท’’ติฯ ‘‘นิรุชฺฌนฺตี’’ติ วุตฺตตฺตา ‘‘มคฺคกิจฺจวเสนา’’ติ วุตฺตํฯ
[192] คหณํ ‘‘เอวเมต’’นฺติ สมฺปฏิจฺฉนํฯ
[199] น เอวํ สมฺพนฺโธ อสมานชาติกตฺตาฯ
ปญฺจกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
6. ฉกฺกนิทฺเทสวณฺณนา
[202] อิทํ สจฺจาภิสมฺโพธาทิกํ สงฺคหิตํ โหติ ผลสฺส เหตุนา อวินาภาวโตฯ เตนาห ‘‘สาม’’นฺติอาทิฯ อนาจริยเกน อตฺตนา อุปฺปาทิเตนาติ อิทํ สพฺพญฺญุตญฺญาเณ วิชฺชมานคุณกถนํ, น ตพฺพิธุรธมฺมนฺตรนิวตฺตนํ ตถารูปสฺส อญฺญสฺส อภาวโตฯ เตนสฺส สาจริยกตา, ปรโต จ อุปฺปตฺติ ปฏิกฺขิตฺตาติ อิมมตฺถมาห ‘‘ตตฺถา’’ติอาทินาฯ ตตฺถ สาจริยกตฺตํ ปรูปเทสเหตุกตา, ปรโต อุปฺปตฺติ อุปเทเสน วินาปิ สนฺนิสฺสาย นิพฺพตฺตีติ อยเมเตสํ วิเสโสฯ
ฉกฺกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
7. สตฺตกนิทฺเทสวณฺณนา
[203] กุสเลสุ ธมฺเมสูติ อาธาเร ภุมฺมํ, น วิสเยติ ทสฺเสนฺโต ‘‘กุสเลสุ ธมฺเมสุ อนฺโตคธา’’ติ อาหฯ อิทานิ วิสยลกฺขณํ เอตํ ภุมฺมนฺติ ทสฺเสนฺโต ‘‘โพธิปกฺขิยธมฺเมสุ วา’’ติอาทิมาหฯ ‘‘ตทุปการตายา’’ติ อิทํ กุสเลสุ ธมฺเมสุ สาเธตพฺเพสูติ อิมมตฺถํ สนฺธาย วุตฺตํฯ อุมฺมุชฺชนปญฺญายาติ อุมฺมุชฺชาปนปญฺญาย, อุมฺมุชฺชนากาเรน วา ปวตฺตปญฺญายฯ เตเนวาติ อุมฺมุชฺชนมตฺตตฺตา เอวฯ ยถา หิ ญาณุปฺปาโท สํกิเลสปกฺขโต อุมฺมุชฺชนํ, เอวํ สทฺธุปฺปาโทปีติ อาห ‘‘สทฺธาสงฺขาตเมว อุมฺมุชฺชน’’นฺติฯ จิตฺตวาโรติ จิตฺตปฺปพนฺธวาโรฯ ปจฺเจกํ ฐานวิปสฺสนาปตรณปติคาธปฺปตฺตินิฏฺฐตฺตา เตสํ ปุคฺคลานํ ‘‘อเนเก ปุคฺคลา’’ติ วุตฺตํฯ กสฺมา? เตนตฺตภาเวน อรหตฺตสฺส อคฺคหณโตฯ ตติยปุคฺคลาทิภาวนฺติ อุมฺมุชฺชิตฺวา ฐิตปุคฺคลาทิภาวํฯ
สตฺตกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
