อกุสลวิปากกิริยาติ วิจิกิจฺฉาจิตฺตปญฺจวิญฺญาณกิริยามโนธาตูสุ ปวตฺตนโต อกุสลวิปากกิริยาว โหติ จิตฺตฏฺฐิตีติ อตฺโถฯ ยสฺมา อกุสลวิปากาติ เอวมตฺเถ คยฺหมาเน ทุกฺขสฺส จิตฺตฏฺฐิติยา จ วเสน ยถา ฌาเนสุ, เอวํ อญฺเญสํ วเสน อญฺเญสุ จ น ลพฺภติ, ตสฺมา อกุสลสฺส วิปากาติ เอวมตฺเถ คยฺหมาเน ทุกฺขินฺทฺริยสฺส วเสน อินฺทฺริเยสุ ลพฺภตีติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อกุสลสฺส…เป.… ลพฺเภยฺยา’’ติฯ อิมสฺมิํ กุสลตฺติเก วิปาโก วิปากาพฺยากตมิจฺเจว คยฺหติ, น อกุสลาทิปเทหิ วิเสเสตฺวาติ อิมมตฺถํ ทสฺเสนฺโต ‘‘กุสลวิปากา…เป.… นตฺถี’’ติ อาหฯ

ปญฺหาวารสฺส ฆฏเน อนุโลมคณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปจฺจนียุทฺธารวณฺณนา

[527] นเหตุปจฺจเยนาติ เอตฺถ น-กาโร อญฺญตฺโถติ ทสฺเสนฺโต ‘‘เหตุปจฺจยโต อญฺเญน ปจฺจเยนา’’ติ อาหฯ อคฺคหิตคฺคหเณนาหิ สหชาตาทิสงฺคหวเสน อคฺคหิตานํ คหเณนฯ อฏฺฐ โหนฺตีติ อิมิสฺสา ปาฬิยา อาคตา อารมฺมณาทโย อฏฺฐ ปจฺจยา โหนฺติฯ เตสูติ อฏฺฐสุ ปจฺจเยสุฯ ตีหีติ อารมฺมณสหชาตอุปนิสฺสยปจฺจเยหิฯ ทฺวีหีติ อารมฺมณปจฺจยอุปนิสฺสยปจฺจเยหิฯ ตสฺมิํ ตสฺมิํ ปจฺจเยติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ เหตุอาทิเก ปจฺจเยฯ ตโต เหตุอาทิปจฺจยโตฯ ยถาโยคํ โยเชตพฺพาติ ยสฺมิํ ปจฺจเย ปจฺจนียโต ฐิเต เย ปจฺจยา อนุโลมโต โยชนํ ลภนฺติ, เต โยเชตพฺพาติ อตฺโถฯ

ทฺวินฺนนฺติ อนนฺตรูปนิสฺสยสฺส ปกตูปนิสฺสยสฺสาติ อิเมสํ ทฺวินฺนํฯ วตฺถุปุเรชาตสฺส วเสน ปุเรชาตํ อารมฺมณปุเรชาตสฺส อารมฺมเณน สงฺคหิตตฺตาฯ อญฺญิสฺสา เจตนายาติ นานากฺขณิกกมฺมปจฺจยภาเวเนว ปวตฺตาย เจตนายฯ อรูปาหารา อปริจฺจตฺตสหชาตภาวา เอว อาหารปจฺจโย โหนฺติ, รูปาหาโร ฐิติปฺปตฺโตเยวาติ วุตฺตํ ‘‘สหชาตโต อญฺญสฺส กพฬีการาหารสฺส วเสน อาหาโร’’ติฯ สหชาตโต อญฺญสฺสาติ จ อิทํ อรูปาหารนิวตฺตนตฺถํ วุตฺตํ, น กพฬีการาหารวิเสสนิวตฺตนตฺถํ ตาทิสสฺเสว ตสฺส อภาวโตฯ