เมนู

10. ปุเรชาตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา

[10] ทสฺสิตเมว นยทสฺสนวเสนาติ โยชนาฯ ยทิ ทสฺสิตเมว, กสฺมา วุตฺตํ ‘‘สาวเสสวเสน เทสนา กตา’’ติ อาห ‘‘สรูเปน อทสฺสิตตฺตา’’ติฯ ‘‘ยํ ยํ ธมฺมํ ปุเรชาตํ อารพฺภ เย เย ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ จิตฺตเจตสิกา ธมฺมา, เต เต ธมฺมา เตสํ เตสํ ธมฺมานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย’’ติ เอวํ สรูเปน ปาฬิยํ อทสฺสิตตฺตาฯ อิทฺธิวิธาภิญฺญาย จาติ -สทฺเทน จุตูปปาตญาณสฺสปิ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ ตสฺสปิ หิ รูปธมฺมารมฺมณกาเล อฏฺฐารสสุ ยํ กิญฺจิ อารมฺมณปุเรชาตํ โหติ ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณตฺตาฯ ‘‘จวมาเน อุปปชฺชมาเน’’ติ หิ วุตฺตํฯ ทิพฺพจกฺขุทิพฺพโสตญาเณสุ จ วตฺตพฺพเมว นตฺถิฯ

อิตรสฺสปิ อภาวาติ อารมฺมณปุเรชาตสฺสปิ อภาวา อคฺคหณํ ปฏิสนฺธิภาวิโนติ โยชนาฯ สติปิ กสฺสจิ ปฏิสนฺธิภาวิโน อารมฺมณปุเรชาเต วิภูตํ ปน กตฺวา อารมฺมณกรณาภาวโต อวิชฺชมานสทิสนฺติ กตฺวา วุตฺตํ ‘‘อิตรสฺสปิ อภาวา’’ติฯ เตเนวาห ‘‘ปฏิสนฺธิยา วิย อปริพฺยตฺตสฺส อารมฺมณสฺส อารมฺมณมตฺตภาวโต’’ติฯ สนฺตีรณภาวิโน มโนวิญฺญาณธาตุยาปิ เอกนฺเตเนว ปุเรชาตปจฺจโย รูปาทีนิ ปญฺจารมฺมณานีติ โยชนาฯ เอตฺถ จ ‘‘มโนธาตูนญฺจา’’ติอาทิ ‘‘ตทารมฺมณภาวิโน’’ติ ปทสฺส ปุรโต วตฺตพฺโพ, อุปฺปฏิปาฏิยา ลิขิตํฯ

ปุเรชาตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

11. ปจฺฉาชาตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา

[11] นิรวเสสทสฺสิตปุเรชาตทสฺสนวเสนาติ ‘‘จตุสมุฏฺฐานิกติสมุฏฺฐานิกรูปกายสฺสา’’ติ เอวํ นิรวเสสโต ทสฺสิตสฺส ปุเรชาตสฺส ปจฺจยุปฺปนฺนสฺส ทสฺสนวเสนฯ ปจฺจยา หิ อิธ กามาวจรรูปาวจรวิปากา, เตสุ กามาวจรวิปาโก จ จตุสมุฏฺฐานิกรูปกายสฺส ปจฺจโย, น อิตโรฯ เตเนวาห ‘‘รูปาวจรวิปาโก ปน อาหารสมุฏฺฐานสฺส น โหตี’’ติ, ตสฺมา ‘‘ตสฺเสวา’’ติ วุตฺเตปิ ยถารหมตฺโถ เวทิตพฺโพฯ

ปจฺฉาชาตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ