6. กุสลกถาวณฺณนา

[844-846] อนวชฺชภาวมตฺเตเนว กุสลนฺติ โยชนาฯ ตสฺมาติ ยสฺมา อวชฺชรหิตํ อนวชฺชํ, อนวชฺชภาวมตฺเตเนว จ กุสลํ, ตสฺมา นิพฺพานํ กุสลนฺติฯ

กุสลกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. อจฺจนฺตนิยามกถาวณฺณนา

[847] ยํ ‘‘เอกวารํ นิมุคฺโค ตถา นิมุคฺโคว โหติ, เอตสฺส ปุน ภวโต วุฏฺฐานํ นาม นตฺถี’’ติ อฏฺฐกถายํ อาคตํ, โส ปน อาจริยวาโท, น อฏฺฐกถานโยติ ทสฺเสนฺโต ‘‘ตาย ชาติยา…เป.… มญฺญมาโน’’ติ อาหฯ ตตฺถ ตาย ชาติยาติ ยสฺสํ ชาติยํ ปุคฺคโล กมฺมาวรณาทิอาวรเณหิ สมนฺนาคโต โหติ, ตาย ชาติยาฯ สํสารขาณุกภาโว วสฺสภญฺญาทีนํ วิย มกฺขลิอาทีนํ วิย จ ทฏฺฐพฺโพฯ โส จ อเหตุกาทิมิจฺฉาทสฺสนสฺส ผลภาเวเนว เวทิตพฺโพ, น อจฺจนฺตนิยามสฺส นาม กสฺสจิ อตฺถิภาวโตฯ ยถา หิ วิมุจฺจนฺตสฺส โกจิ นิยาโม นาม นตฺถิ ฐเปตฺวา มคฺเคน ภวปริจฺเฉทํ, เอวํ อวิมุจฺจนฺตสฺสปิ โกจิ สํสารนิยาโม นาม นตฺถิฯ ตาทิสสฺส ปน มิจฺฉาทสฺสนสฺส พลวภาเว อปริมิตกปฺปปริจฺเฉเท จิรตรํ สํสารปฺปพนฺโธ โหติ, อปายูปปตฺติ จ ยตฺถ สํสารขาณุสมญฺญาฯ

ยํ ปเนเก วทนฺติ ‘‘อตฺเถว อจฺจนฺตํ สํสริตา อนนฺตตฺตา สตฺตนิกายสฺสา’’ติ, ตมฺปิ อปุญฺญพหุลํ สตฺตสนฺตานํ สนฺธาย วุตฺตํ สิยาฯ น หิ มาตุฆาตกาทีนํ เตนตฺตภาเวน สมฺมตฺตนิยาโมกฺกมนนฺตรายภูโต มิจฺฉตฺตนิยาโม วิย สตฺตานํ วิมุตฺตนฺตรายกโร สํสารนิยาโม นาม นตฺถิฯ ยาว ปน น มคฺคผลสฺส อุปนิสฺสโย อุปลพฺภติ, ตาว สํสาโร อปริจฺฉินฺโนฯ ยทา จ โส อุปลทฺโธ, ตทา โส ปริจฺฉินฺโน เอวาติ ทฏฺฐพฺพํฯ