2. กมฺมกถาวณฺณนา

[633-635] สวิปากาปิ ทสฺสิตาเยว นาม โหติ วุตฺตาวสิฏฺฐา สวิปากาติ อตฺถสิทฺธตฺตาฯ

กมฺมกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. สฬายตนกถาวณฺณนา

[638-640] มนายตเนกเทสสฺส วิปากสฺส อตฺถิตาย ‘‘อวิเสเสนา’’ติ วุตฺตํฯ

สฬายตนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. สตฺตกฺขตฺตุปรมกถาวณฺณนา

[641-645] อสฺสาติ อิมสฺส สตฺตกฺขตฺตุปรมสฺสฯ เตนาห ‘‘สตฺตกฺขตฺตุปรมภาเว จ นิยามํ อิจฺฉสี’’ติฯ เยน อานนฺตริยกมฺเมนฯ อนฺตราติ สตฺต ภเว อนิพฺพตฺเตตฺวา เตสํ อนฺตเรเยวฯ เกจีติ อภยคิริวาสิโนฯ อปเรติ ปทการาฯ ตสฺสาติ โย สตฺตกฺขตฺตุปรโมติ วา, โกลํโกโลติ วา, เอกพีชีติ วา ภควตา ญาเณน ปริจฺฉินฺทิตฺวา พฺยากโต, ตสฺส ยถาวุตฺตปริจฺเฉทา อนฺตรา อุปริมคฺคาธิคโม นตฺถิ อวิตถเทสนตฺตาฯ ยถาปริจฺเฉทเมว ตสฺส อภิสมโย, สฺวายํ วิภาโค เตสํเยว ปุคฺคลานํ อินฺทฺริยปโรปริยตฺเตน เวทิตพฺโพ ภวนิยาเมน ตาทิสสฺส กสฺสจิ อภาวโตฯ ยสฺมา กสฺสจิ มุทุกานิปิ อินฺทฺริยานิ ปจฺจยวิเสเสน ติกฺขภาวํ อาปชฺเชยฺยุํ, ตสฺมา ตาทิสํ สนฺธาย ‘‘ภพฺโพติ วุจฺจติ, น โส อภพฺโพ นามา’’ติ จ วุตฺตํฯ ยสฺมา ปน ภควา น ตาทิสํ ‘‘สตฺตกฺขตฺตุปรโม’’ติอาทินา นิยเมตฺวา พฺยากโรติ, ตสฺมา อาห ‘‘น ปน อนฺตรา อภิสเมตุํ ภพฺพตา วุตฺตา’’ติฯ อยญฺจ นโย เอกนฺเตน อิจฺฉิตพฺโพฯ อญฺญถา ปุคฺคลสฺส สงฺกโร สิยาติ ทสฺเสนฺโต ‘‘ยทิ จา’’ติอาทิมาหฯ

สตฺตกฺขตฺตุปรมกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ทฺวาทสมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

13. เตรสมวคฺโค

1. กปฺปฏฺฐกถาวณฺณนา

[654-657] ‘‘เหฏฺฐา วุตฺตาธิปฺปายเมวา’’ติ อิทํ อิทฺธิพลกถายํ ยํ วุตฺตํ ‘‘อตีตํ อนาคตนฺติ อิทํ อวิเสเสน กปฺปํ ติฏฺเฐยฺยาติ ปฏิญฺญาตตฺตา โจเทตี’’ติอาทิ, ตํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ อาห ‘‘เหฏฺฐาติ อิทฺธิพลกถาย’’นฺติฯ ตตฺถ ‘‘ทฺเว กปฺเป’’ติอาทิอายุปริจฺเฉทาติกฺกมสมตฺถตาโจทนาวเสน อาคตา, อิธ ปน สงฺฆเภทโก อายุกปฺปเมว อฏฺฐตฺวา ยทิ เอกํ มหากปฺปํ ติฏฺเฐยฺย, ยถา เอกํ, เอวํ อเนเกปิ กปฺเป ติฏฺเฐยฺยาติ โจทนา กาตพฺพาฯ

กปฺปฏฺฐกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. นิยตสฺสนิยามกถาวณฺณนา

[663-664] อปฺปตฺตนิยามานนฺติ เย อนุปฺปนฺนมิจฺฉตฺตสมฺมตฺตนิยตธมฺมา ปุคฺคลา, เตสํ ธมฺเมฯ เก ปน เต? ยถาวุตฺตปุคฺคลสนฺตานปริยาปนฺนา ธมฺมาฯ เต หิ ภูมิตฺตยปริยาปนฺนตาย ‘‘เตภูมกา’’ติ วุตฺตาฯ เย ปน ปตฺตนิยามานํ สนฺตาเน ปวตฺตา อนิยตธมฺมา, น เตสเมตฺถ สงฺคโห กโตฯ น หิ เตหิ สมนฺนาคเมน อนิยตตา อตฺถิฯ เตเนวาห ‘‘เตหิ สมนฺนาคโตปิ อนิยโตเยวา’’ติฯ อิมํ โวหารมตฺตนฺติ อิมินา นิยาโม นาม โกจิ ธมฺโม นตฺถิ, อุปจิตสมฺภารตาย อภิสมฺพุชฺฌิตุํ ภพฺพตาว ตถา วุจฺจตีติ ทสฺเสติฯ นิยโตติ วจนสฺส การณภาเวน วุตฺโตติ โยชนาฯ อุภยสฺสปีติ นิยโต นิยามํ โอกฺกมตีติ วจนทฺวยสฺสฯ

นิยตสฺสนิยามกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. อสาตราคกถาวณฺณนา

[674] เอวํ ปวตฺตมาโนติ ‘‘อโห วต เม ภเวยฺยา’’ติ เอวํ ปตฺถนากาเรน ปวตฺตมาโนฯ อญฺญถาติ นนฺทนาทิอากาเรนฯ

อสาตราคกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ