เมนู

11. อวิญฺญตฺติทุสฺสีลฺยนฺติกถาวณฺณนา

[603-604] มหาภูตานิ อุปาทาย ปวตฺโต อญฺญจิตฺตกฺขเณปิ ลพฺภมาโน กุสลากุสลานุพนฺโธ อวิญฺญตฺตีติ อยํ วาโท ‘‘จิตฺตวิปฺปยุตฺโต อปุญฺญูปจโย’’ติ อิมินา สงฺคหิโตติ ตโต อญฺญานุพนฺธายํ ‘‘อาณตฺติยา’’ติอาทิ วุตฺตนฺติ ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘อาณตฺติยา…เป.… อธิปฺปาโย’’ติ วุตฺตํฯ ตตฺถ อาณตฺโต ยทา อาณตฺตภาเวน วิหิํสาทิกิริยํ สาเธติ, ตทา อาณตฺติยา ปาณาติปาตาทีสุ องฺคภาโว เวทิตพฺโพฯ สา ปนาณตฺติ ปาริวาสิกภาเวน วิญฺญตฺติรหิตา นาม โหตีติ ปรวาทิโน อธิปฺปาโย, ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘เอกสฺมิํ ทิวเส’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

อวิญฺญตฺติทุสฺสีลฺยนฺติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ทสมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ทุติโย ปณฺณาสโก สมตฺโตฯ

11. เอกาทสมวคฺโค

4. ญาณกถาวณฺณนา

[614-615] ‘‘อนฺธกา’’ติ วุตฺตา ปุพฺพเสลิยอปรเสลิยราชคิริกสิทฺธตฺถิกาปิ เยภุยฺเยน มหาสงฺฆิกา เอวาติ วุตฺตํ ‘‘ปุพฺเพ…เป.… ภเวยฺยุ’’นฺติฯ ตตฺถ อญฺเญติ วจนํ ทฺวินฺนํ กถานํ อุชุวิปจฺจนีกภาวโตฯ ปุริมกานญฺหิ จกฺขุวิญฺญาณาทิสมงฺคี ‘‘ญาณี’’ติ วุจฺจติ, อิเมสํ โส เอว ‘‘ญาณี’’ติ น วตฺตพฺโพติ วุตฺโตฯ ราควิคโม ราคสฺส สมุจฺฉินฺทนํ, ตถา อญฺญาณวิคโมฯ ยถา สมุจฺฉินฺนาวิชฺโช ‘‘ญาณี’’ติ, ปฏิปกฺขโต ‘‘อญฺญาณี’’ติ, เอวํ อสมุจฺฉินฺนาวิชฺโช ‘‘อญฺญาณี’’ติ, ปฏิปกฺขโต ‘‘ญาณี’’ติ วุตฺโตฯ อญฺญาณสฺส วิคตตฺตา โส ‘‘ญาณี’’ติ วตฺตพฺพตํ อาปชฺชติ, น ปน สตตํ สมิตํ ญาณสฺส ปวตฺตนโตติ อธิปฺปาโยฯ

ญาณกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. อิทฺธิพลกถาวณฺณนา

[621-624] ยสฺมิํ อายุกปฺเป กมฺมกฺขเยน มรณํ โหติ, ตํ สนฺธาย วุตฺตํ ‘‘กมฺมสฺส วิปากวเสนา’’ติ, ยสฺมิํ ปน อายุกฺขเยน มรณํ โหติ, ตํ สนฺธาย ‘‘วสฺสคณนายา’’ติฯ ตตฺถ ‘‘น จ ตาว กาลํ กโรติ, ยาว น ตํ ปาปกมฺมํ พฺยนฺตี โหตี’’ติ (ม. นิ. 3.250; อ. นิ. 3.36) วจนโต เยภุยฺเยน นิรเย กมฺมกฺขเยน มรณํ โหตีติ อาห ‘‘กมฺมสฺส วิปากวเสน วาติ นิรยํว สนฺธาย วุตฺต’’นฺติฯ ‘‘วสฺสสตํ วสฺสสหสฺสํ วสฺสสตสหสฺสานี’’ติอาทินา มนุสฺสานํ เทวานญฺจ อายุปริจฺเฉทวจนโต เยภุยฺเยน เตสํ อายุกฺขเยน มรณํ โหตีติ วุตฺตํ ‘‘วสฺสคณนาย วาติ มนุสฺเส จาตุมหาราชิกาทิเทเว จ สนฺธายา’’ติฯ ‘‘วุตฺต’’นฺติ อาเนตฺวา โยเชตพฺพํฯ

อิทฺธิพลกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. สมาธิกถาวณฺณนา

[625-626] สมํ ฐปนฏฺเฐนาติ สมํ วิสมํ ลีนุทฺธจฺจาทิํ ปฏิพาหิตฺวา, วิกฺเขปเมว วา วิทฺธํเสตฺวา ฐปนฏฺเฐนฯ ‘‘จิตฺตสนฺตติ สมาธี’’ติ วทนฺเตน ตสฺส เจตสิกภาโว ปฏิกฺขิตฺโต โหตีติ อาห ‘‘เจตสิกนฺตรํ อตฺถีติ อคฺคเหตฺวา’’ติฯ ภาวนาย อาหิตวิเสสาย เอกคฺคตาย วิชฺชมานวิเสสปฏิกฺเขโป ฉลํ, โส ปนสฺส อนาหิตวิเสสาย เอกคฺคตาย สามญฺเญนาติ อาห ‘‘สามญฺญมตฺเตนา’’ติฯ

สมาธิกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ