5. รูปธาตุกถาวณฺณนา
[515-516] รูปธาตูติ วจนโตติ ‘‘กามธาตุรูปธาตุอรูปธาตู’’ติ เอตฺถ รูปธาตูติ วุตฺตตฺตาฯ รูปีธมฺเมเหวาติ รุปฺปนสภาเวหิเยว ธมฺเมหิฯ ‘‘ตโยเม ภวา’’ติอาทินา ปริจฺฉินฺนาติ ตโยเม ภวา , ติสฺโส ธาตุโยติ จ เอวํ ปริจฺฉินฺนาฯ ‘‘ธาตุยา อาคตฏฺฐาเน ภเวน ปริจฺฉินฺทิตพฺพํ, ภวสฺส อาคตฏฺฐาเน ธาตุยา ปริจฺฉินฺทิตพฺพ’’นฺติ หิ วุตฺตํ, ตสฺมา กามรูปารูปาวจรธมฺมาว ตํตํภุมฺมภาเวน ปริจฺฉินฺนา เอวํ วุตฺตาฯ
รูปธาตุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
6. อรูปธาตุกถาวณฺณนา
[517-518] ปุริมกถายนฺติ รูปธาตุกถายํฯ อวิเสเสนาติ ปวตฺติฏฺฐานวเสน วิเสสํ อกตฺวาฯ
อรูปธาตุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
7. รูปธาตุยาอายตนกถาวณฺณนา
[519] โอกาสภาเวนาติ วตฺถุภาเวนฯ ตถาวิธนฺติ ฆานาทิอาการํฯ
รูปธาตุยาอายตนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
8. อรูเปรูปกถาวณฺณนา
[524-526] นิสฺสรณํ นาม นิสฺสริตพฺเพ สติ โหติ, น อสติ, ตสฺมา ‘‘อรูปภเว สุขุมรูปํ อตฺถิ, ยโต นิสฺสรณํ ตํ อารุปฺป’’นฺติ อาหฯ
อรูเปรูปกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
9. รูปํกมฺมนฺติกถาวณฺณนา
[527-537] ปกปฺปยมานาติ ปกาเรหิ กปฺปยมานา อตฺตโน สมฺปยุตฺตานญฺจ กิจฺจํ สมตฺถยมานาฯ เตนาห ‘‘สมฺปยุตฺเตสุ อธิกํ พฺยาปารํ กุรุมานา’’ติฯ
รูปํกมฺมนฺติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
10. ชีวิตินฺทฺริยกถาวณฺณนา
[540] อนฺตํ คเหตฺวา วทตีติ ‘‘อตฺถิ อรูปธมฺมานํ อายุ ฐิติ ยปนา ยาปนา อิริยนา วตฺตนา ปาลนา, อตฺถิ อรูปชีวิตินฺทฺริย’’นฺติ ตสฺมิํ ปญฺเห ‘‘อตฺถิ อรูปชีวิตินฺทฺริย’’นฺติ อิมํ อนฺตํ ปริโยสานํ คเหตฺวา วทติฯ วตฺตุํ ยุตฺโต สมุทายสฺส อิจฺฉนฺโต ตทวยวสฺส อิจฺฉตีติฯ น หิ อวยเวหิ วินา สมุทาโย นาม อตฺถิฯ
[541] ตเมวาติ อรูปํ จิตฺตวิปฺปยุตฺตเมวฯ
[542] ตทาปีติ สมาปชฺชนวุฏฺฐานกาเลปิฯ
[544-545] โส ยุตฺโต ทฺวินฺนํ รูปารูปชีวิตินฺทฺริยานํ สกสมเย อิจฺฉิตตฺตาฯ
ชีวิตินฺทฺริยกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
11. กมฺมเหตุกถาวณฺณนา
[546] ‘‘ปาณาติปาตกมฺมสฺส เหตู’’ติอาทิกสฺส ปริหานิกถายํ อนาคตตฺตา โย ตตฺถ อาคตนโย, ตเมว ทสฺเสนฺโต ‘‘เสสนฺติ…เป.… วทตี’’ติ อาหฯ สมฺปฏิจฺฉนวจนนฺติ สมฺปฏิจฺฉาปนวจนํฯ ตํ ปรวาทิํฯ ตํตํลทฺธิสมฺปฏิจฺฉาปนํ วา คาหาปนนฺติ ทสฺเสนฺโต ‘‘ปกฺข’’นฺติอาทิมาหฯ
กมฺมเหตุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
อฏฺฐมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
9. นวมวคฺโค