เมนู

เอวํ จุติกฺขนฺธนิโรธานนฺตรํ อุปปตฺติฏฺฐาเน ปจฺจยนฺตรสมวาเยน ปฏิสนฺธิกฺขนฺธา ปาตุภวนฺตีติ นตฺเถว อนฺตราภโวฯ อสติ จ ตสฺมิํ ยํ ตสฺส เกจิ ‘‘ภาวิภวนิพฺพตฺตกกมฺมุโน ตโต เอว ภาวิปุริมกาลภวากาโร สชาติสุทฺธทิพฺพจกฺขุโคจโร อหีนินฺทฺริโย เกนจิ อปฺปฏิหตคมโน คนฺธาหาโร’’ติ เอวมาทิการณาการาทิํ วณฺเณนฺติ, ตํ วญฺฌาตนยสฺส รสฺสทีฆสามตาทิวิวาทสทิสนฺติ เวทิตพฺพํฯ

อนฺตราภวกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. กามคุณกถาวณฺณนา

[510] สพฺเพปีติ กุสลากุสลกฺขนฺธาทโยปิฯ เตสมฺปิ หิ อาลมฺพนตฺถิกตาลกฺขณสฺส กตฺตุกมฺยตาฉนฺทสฺส วเสน สิยา กมนฏฺฐตาติ อธิปฺปาโยฯ ธาตุกถายํ ‘‘กามภโว ปญฺจหิ ขนฺเธหิ เอกาทสหิ อายตเนหิ สตฺตรสหิ ธาตูหิ สงฺคหิโตฯ กติหิ อสงฺคหิโต? น เกหิจิ ขนฺเธหิ เอเกนายตเนน เอกาย ธาตุยา อสงฺคหิโต’’ติ อาคตตฺตา อาห ‘‘อุปาทินฺนกฺขนฺธานเมว กามภวภาโว ธาตุกถายํ ทสฺสิโต’’ติฯ ปญฺจาติ คณนปริจฺเฉโท, ตทญฺญคณนนิวตฺตนตฺโถติ ‘‘ปญฺจ กามคุณา’’ติ วจนํ ตโต อญฺเญสํ ตพฺภาวํ นิวตฺเตตีติ อาห ‘‘ปญฺเจว กามโกฏฺฐาสา กาโมติ วุตฺตา’’ติฯ ตโต เอว กามธาตูติ วจนํ น อญฺญสฺส นามํ, เตสํเยว นามนฺติ อตฺโถฯ ตยิทํ ปรวาทิโน มติมตฺตนฺติ วุตฺตํ ‘‘อิมินา อธิปฺปาเยนา’’ติฯ เอวํ วจนมตฺตนฺติ เอวํ ‘‘ปญฺจิเม กามคุณา’’ติ วจนมตฺตํ นิสฺสาย, น ปนตฺถสฺส อวิปรีตํ อตฺถนฺติ อตฺโถฯ

กามคุณกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. รูปธาตุกถาวณฺณนา

[515-516] รูปธาตูติ วจนโตติ ‘‘กามธาตุรูปธาตุอรูปธาตู’’ติ เอตฺถ รูปธาตูติ วุตฺตตฺตาฯ รูปีธมฺเมเหวาติ รุปฺปนสภาเวหิเยว ธมฺเมหิฯ ‘‘ตโยเม ภวา’’ติอาทินา ปริจฺฉินฺนาติ ตโยเม ภวา , ติสฺโส ธาตุโยติ จ เอวํ ปริจฺฉินฺนาฯ ‘‘ธาตุยา อาคตฏฺฐาเน ภเวน ปริจฺฉินฺทิตพฺพํ, ภวสฺส อาคตฏฺฐาเน ธาตุยา ปริจฺฉินฺทิตพฺพ’’นฺติ หิ วุตฺตํ, ตสฺมา กามรูปารูปาวจรธมฺมาว ตํตํภุมฺมภาเวน ปริจฺฉินฺนา เอวํ วุตฺตาฯ

รูปธาตุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. อรูปธาตุกถาวณฺณนา

[517-518] ปุริมกถายนฺติ รูปธาตุกถายํฯ อวิเสเสนาติ ปวตฺติฏฺฐานวเสน วิเสสํ อกตฺวาฯ

อรูปธาตุกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. รูปธาตุยาอายตนกถาวณฺณนา

[519] โอกาสภาเวนาติ วตฺถุภาเวนฯ ตถาวิธนฺติ ฆานาทิอาการํฯ

รูปธาตุยาอายตนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8. อรูเปรูปกถาวณฺณนา

[524-526] นิสฺสรณํ นาม นิสฺสริตพฺเพ สติ โหติ, น อสติ, ตสฺมา ‘‘อรูปภเว สุขุมรูปํ อตฺถิ, ยโต นิสฺสรณํ ตํ อารุปฺป’’นฺติ อาหฯ

อรูเปรูปกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. รูปํกมฺมนฺติกถาวณฺณนา

[527-537] ปกปฺปยมานาติ ปกาเรหิ กปฺปยมานา อตฺตโน สมฺปยุตฺตานญฺจ กิจฺจํ สมตฺถยมานาฯ เตนาห ‘‘สมฺปยุตฺเตสุ อธิกํ พฺยาปารํ กุรุมานา’’ติฯ

รูปํกมฺมนฺติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ