เอวํ จุติกฺขนฺธนิโรธานนฺตรํ อุปปตฺติฏฺฐาเน ปจฺจยนฺตรสมวาเยน ปฏิสนฺธิกฺขนฺธา ปาตุภวนฺตีติ นตฺเถว อนฺตราภโวฯ อสติ จ ตสฺมิํ ยํ ตสฺส เกจิ ‘‘ภาวิภวนิพฺพตฺตกกมฺมุโน ตโต เอว ภาวิปุริมกาลภวากาโร สชาติสุทฺธทิพฺพจกฺขุโคจโร อหีนินฺทฺริโย เกนจิ อปฺปฏิหตคมโน คนฺธาหาโร’’ติ เอวมาทิการณาการาทิํ วณฺเณนฺติ, ตํ วญฺฌาตนยสฺส รสฺสทีฆสามตาทิวิวาทสทิสนฺติ เวทิตพฺพํฯ

อนฺตราภวกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. กามคุณกถาวณฺณนา

[510] สพฺเพปีติ กุสลากุสลกฺขนฺธาทโยปิฯ เตสมฺปิ หิ อาลมฺพนตฺถิกตาลกฺขณสฺส กตฺตุกมฺยตาฉนฺทสฺส วเสน สิยา กมนฏฺฐตาติ อธิปฺปาโยฯ ธาตุกถายํ ‘‘กามภโว ปญฺจหิ ขนฺเธหิ เอกาทสหิ อายตเนหิ สตฺตรสหิ ธาตูหิ สงฺคหิโตฯ กติหิ อสงฺคหิโต? น เกหิจิ ขนฺเธหิ เอเกนายตเนน เอกาย ธาตุยา อสงฺคหิโต’’ติ อาคตตฺตา อาห ‘‘อุปาทินฺนกฺขนฺธานเมว กามภวภาโว ธาตุกถายํ ทสฺสิโต’’ติฯ ปญฺจาติ คณนปริจฺเฉโท, ตทญฺญคณนนิวตฺตนตฺโถติ ‘‘ปญฺจ กามคุณา’’ติ วจนํ ตโต อญฺเญสํ ตพฺภาวํ นิวตฺเตตีติ อาห ‘‘ปญฺเจว กามโกฏฺฐาสา กาโมติ วุตฺตา’’ติฯ ตโต เอว กามธาตูติ วจนํ น อญฺญสฺส นามํ, เตสํเยว นามนฺติ อตฺโถฯ ตยิทํ ปรวาทิโน มติมตฺตนฺติ วุตฺตํ ‘‘อิมินา อธิปฺปาเยนา’’ติฯ เอวํ วจนมตฺตนฺติ เอวํ ‘‘ปญฺจิเม กามคุณา’’ติ วจนมตฺตํ นิสฺสาย, น ปนตฺถสฺส อวิปรีตํ อตฺถนฺติ อตฺโถฯ

กามคุณกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ