ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

อภิธมฺมปิฏเก

ปญฺจปกรณ-อนุฏีกา

ธาตุกถาปกรณ-อนุฏีกา

คนฺถารมฺภวณฺณนา

ธาตุกถาปกรณเทสนาย เทสเทสกปริสาปเทสา วุตฺตปฺปการา เอวาติ กาลาปเทสํ ทสฺเสนฺโต ‘‘ธาตุกถาปกรณํ เทเสนฺโต’’ติอาทิมาหฯ ‘‘ตสฺเสว อนนฺตรํ อเทสยี’’ติ หิ อิมินา วิภงฺคานนฺตรํ ธาตุกถา เทสิตาติ ตสฺสา เทสนากาโล อปทิฏฺโฐ โหติฯ เย ปน ‘‘วิภงฺคานนฺตรํ กถาวตฺถุปกรณํ เทสิต’’นฺติ วทนฺติ, เตสํ วาทํ ปฏิกฺขิปนฺโต ‘‘วิภงฺคานนฺตรํ…เป.… ทสฺเสตุ’’นฺติ อาหฯ

‘‘กามา เต ปฐมา เสนา’’ติอาทิวจนโต (สุ. นิ. 438; มหานิ. 28; จูฬนิ. นนฺทมาณวปุจฺฉานิทฺเทส 47) กิเลสวิทฺธํสนมฺปิ เทวปุตฺตมารสฺส พลวิธมนนฺติ สกฺกา วตฺตุํ, ‘‘อปฺปวตฺติกรณวเสน กิเลสาภิสงฺขารมาราน’’นฺติ ปน วุจฺจมานตฺตา ขนฺติพลสทฺธาพลาทิอานุภาเวน อุสฺสาหปริสาพลภญฺชนเมว เทวปุตฺตมารสฺส พลวิทฺธํสนํ ทฏฺฐพฺพํฯ วิสยาติกฺกมนํ กามธาตุสมติกฺกโมฯ สมุทยปฺปหานปริญฺญาวเสนาติ ปหานาภิสมยปริญฺญาภิสมยานํ วเสนฯ นนุ เจตํ ปญฺจนฺนํ มารานํ ภญฺชนํ สาวเกสุปิ ลพฺภเตวาติ โจทนํ มนสิ กตฺวา อาห ‘‘ปรูปนิสฺสยรหิต’’นฺติอาทิฯ วีรสฺส ภาโว วีริยนฺติ กตฺวา วุตฺตํ ‘‘มหาวีริโยติ มหาวีโร’’ติฯ