เมนู

ตตฺถ หิ กามตณฺหาย อาลมฺพิตพฺพตฺตา กามธาตุปริยาปนฺนธมฺมา จ กามภวสงฺขาเต กาเม โอคาฬฺหา หุตฺวา จรนฺติ, นาญฺญตฺถาติ เอตฺถาวจราติ วุตฺตนฺติฯ วิเสสตฺถินา วิเสโส อนุปยุชฺชตีติ อิมมตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘โลกสฺส วเสน ปริยาปนฺนนิจฺฉยโต’’ติฯ เตน โลกิยธมฺเมสุ ปริยาปนฺน-สทฺทสฺส นิรุฬฺหตํ ทสฺเสติ ภควโต ตทุจฺจารณานนฺตรํ วิเนยฺยานํ ตทตฺถปฏิปตฺติโตฯ ปริจฺเฉทกาเปกฺขา ปริจฺฉินฺนตาติ ‘‘ปริจฺเฉทการิกาย ตณฺหายา’’ติ วุตฺตํฯ สา หิ ธมฺมานํ กามาวจราทิภาวํ ปริจฺฉินฺทติฯ ปริ-สทฺโท เจตฺถ ‘‘อุปาทินฺนา’’ติอาทีสุ อุป-สทฺโท วิย สสาธนํ กิริยํ ทีเปตีติ อยมตฺโถ วุตฺโตติ ทฏฺฐพฺพํฯ

นิยฺยานกรณสีลา นิยฺยานิกา ยถา ‘‘อปูปภกฺขนสีโล อาปูปิโก’’ติ, นิยฺยานสีลา เอว วาฯ ราคโทสโมหาว คหิตาติ ญายติ, อิตรถา ปหาเนกฏฺฐตาวจนํ นิปฺปโยชนํ สิยาฯ ‘‘รโณหตา น โชตนฺติ, จนฺทสูริยา สตารกา’’ติอาทีสุ รณ-สทฺทสฺส เรณุปริยายตา ทฏฺฐพฺพาฯ สมฺปหารปริยายตฺตา ยุทฺธ-สทฺทสฺส สมฺปหาโร จ ปหริตพฺพาธาโรติ อกุสลเสนาว ‘‘สรณา’’ติ วุตฺตาฯ ทุกฺขาทีนนฺติ ผลภูตานํ ทุกฺขวิฆาตอุปายาสปริฬาหานํ สภาคภูตาย จ มิจฺฉาปฏิปทายฯ ตนฺนิพฺพตฺตกสภาวานํ อกุสลานนฺติ เอเตน สพฺเพสมฺปิ อกุสลานํ สรณตํ ทสฺเสติฯ

อภิธมฺมทุกมาติกาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สุตฺตนฺติกทุกมาติกาปทวณฺณนา

[101-108] วิชฺชาสภาคตาย , น สงฺกปฺปาทโย วิย วิชฺชาย อุปการกภาวโตฯ ‘‘อเภชฺชํ…เป.… รุหตี’’ติ อุภยมฺปิ อนวเสสปฺปหานเมว สนฺธาย วุตฺตํฯ กิญฺจาปิ หิ เหฏฺฐิมมคฺเคหิปิ ปหียมานา กิเลสา เตน เตน โอธินา อนวเสสเมว ปหียนฺติ, เย ปน อวสิฏฺฐา ภินฺทิตพฺพา, เต โลภาทิกิเลสภาวสามญฺญโต ปุน วิรุฬฺหา วิย โหนฺติฯ อรหตฺตมคฺเค ปน อุปฺปนฺเน น เอวํ อวสิฏฺฐาภาวโตฯ ตทุปจาเรน นิสฺสยโวหาเรนฯ กุสเลหิ ตาเปตพฺพาติ วา ตปนิยา, ตทงฺคาทิวเสน พาธิตพฺพา ปหาตพฺพาติ อตฺโถฯ สมานตฺถานิ อธิวจนาทีนํ สงฺขาทิภาวโตฯ