[17] อญฺญญฺจ สพฺพํ อตฺถปฺปกาสนํ โหตีติ โตสนํ โหตีติ อตฺโถฯ เตเนวาห ‘‘สพฺเพน เตน โตสนํ กตํ โหตี’’ติฯ ยุตฺตรูปา โยชนาฯ

วีสติคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิทานกถาวณฺณนา

ปริจฺเฉโท สตฺตปฺปกรณภาโวฯ สนฺนิเวโส สตฺตนฺนํ ปกรณานํ ตทวยวานญฺจ ววตฺถานํฯ สาคเรหิ ตถา จินฺตาติ ‘‘อิมสฺส อภิธมฺมสฺส คมฺภีรภาววิชานนตฺถํ จตฺตาโร สาครา เวทิตพฺพา’’ติอาทินา นเยน ชลสาคราทีหิ สห นยสาครวิจาโรฯ ‘‘สตภาเคน สหสฺสภาเคน ธมฺมนฺตรา ธมฺมนฺตรํ สงฺกมิตฺวา สงฺกมิตฺวา เทเสสี’’ติอาทินา เทสนาเภเทหิ อภิธมฺมสฺส คมฺภีรภาวกถา เทสนาหิ คมฺภีรตาฯ

‘‘เอวํ เตมาสํ นิรนฺตรํ เทเสนฺตสฺสา’’ติอาทินา เทสนากาเล ภควโต สรีรสฺส ยาปิตาการวิจาโร เทสนา…เป.… คหณํฯ ตถา เถรสฺส…เป.…ปิ จาติ ‘‘อภิธมฺเม วาจนามคฺโค นามา’’ติอาทินา อภิธมฺเม วาจนามคฺคสฺส สาริปุตฺตตฺเถรสมฺพนฺธิตตา ตสฺส จ เตเนว อุปฺปาทิตตาฯ โย หิ ภควตา เทวตานํ เทสิตากาโร, โส อปริจฺฉินฺนวารนยตนฺติตาย อนนฺโต อปริมาโณ น ภิกฺขูนํ วาจนาโยคฺโค, โย จ เถรสฺส เทสิตากาโร, โส อติสํขิตฺตตายฯ นาติสงฺเขปนาติวิตฺถารภูโต ปน ปาฐนโย เถรปฺปภาวิโต วาจนามคฺโคติฯ

วจนตฺถวิชานเนนาติอาทินา กุสลา ธมฺมาติอาทิปทานญฺเญว อตฺถวณฺณนํ อกตฺวา อภิธมฺม-สทฺทวิจารสฺส สมฺพนฺธมาหฯ ‘‘เย เต มยา ธมฺมา อภิญฺญา เทสิตาฯ เสยฺยถิทํ – จตฺตาโร สติปฏฺฐานา…เป.… สิกฺขิตํ สิกฺขิํสุ ทฺเว ภิกฺขู อภิธมฺเม นานาวาทา’’ติอาทิสุตฺตวเสน กิญฺจาปิ โพธิปกฺขิยธมฺมา ‘‘อภิธมฺโม’’ติ วุจฺจนฺติ, ธมฺม-สทฺโท จ สมาธิอาทีสุ ทิฏฺฐปฺปโยโค, ปริยตฺติธมฺโม เอว ปน อิธ อธิปฺเปโตติ ทสฺเสนฺโต ‘‘สุตฺตนฺตาธิกา ปาฬีติ อตฺโถ’’ติ อาหฯ ตตฺถ ธมฺมพฺยภิจารภาเวน วิเสสโต อภิธมฺโม วิย สุตฺตนฺโตปิ ‘‘ธมฺโม’’ติ วุจฺจติฯ