เตสํ ภาโว ครุตาติ เอเตน สติปิ สพฺเพสํ อรูปธมฺมานํ สมานขณตฺเต โมหสมฺปยุตฺตานํ สาติสโย ทนฺโธ ปวตฺติอากาโรติ ทสฺเสติฯ โส ปน เตสํ ทนฺธากาโร สนฺตาเน ปากโฏ โหติฯ

[44-45] อปฺปฏิฆาโต อวิโลมนํฯ

[46-47] กิลินฺนนฺติ อวสฺสุตํฯ

[50-51] ปจฺโจสกฺกนํ มายา ยา อจฺจสราติปิ วุจฺจติฯ อรุมกฺขนํ วณาเลปนํฯ เวฬุ เอว ทาตพฺพภาเวน ปริคฺคหิโต เวฬุทานํ นามฯ

นิทฺเทสวารกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

โกฏฺฐาสวารกถาวณฺณนา

[58-120] เตติ ผสฺสปญฺจมกาทโยฯ สงฺคหคมเนเนวาติ สาธารณตาทินา เกนจิ สทิสตาเลเสน, น ผสฺสาทโย วิย วิสุํ ธมฺมภาเวเนวาติ อตฺโถฯ ตถา อวิปฺปกิณฺณตฺตาติ ผสฺสาทโย วิย สรูเปน วิสุํ วิสุํ อวุตฺตตฺตาฯ ยทิปิ ฉนฺทาทโย สงฺคหสุญฺญตวาเรสุปิ สรูเปน น วุตฺตา, ขนฺธายตนธาตุราสีสุ ปน สงฺคหิตาเยวาติ ทสฺเสตุํ ‘‘ยสฺมา ปนา’’ติอาทิมาหฯ ตํนิทฺเทเสติ สงฺขารกฺขนฺธนิทฺเทเสฯ ขนฺธานํ ธาตายตนภาเว พฺยภิจาราภาวโต อขนฺธภาวนิวารเณน อนายตนาธาตุภาวนิวารณมฺปิ ทฏฺฐพฺพํฯ น เยวาปนกา ฐเปตพฺพาติ ขนฺธาทิราสิอนฺโตคธตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ อุทฺเทสาทีสุ ปน ‘‘เยวาปนาตฺเวว วุตฺตานํ เตสํ ตถาเยว สงฺคโห ยุตฺโต’’ติ อฏฺฐกถายํ ‘‘ฐเปตฺวา เยวาปนเก’’ติ วุตฺตํฯ สรูเปน อวุตฺตานมฺปิ จิตฺตุปฺปาทปริยาปนฺนานํ ขนฺธาทิภาโว น วาเรตพฺโพติ น เยวาปนกา ฐเปตพฺพาติ วุตฺตนฺติ อุภเยสมฺปิ อธิปฺปาโย เวทิตพฺโพฯ

อาหารปจฺจยสงฺขาเตนาติ อุปตฺถมฺภกปจฺจยสงฺขาเตนฯ โส จ อาหารานํ อุปตฺถมฺภกภาโว ปากโฏติ กตฺวา วุตฺโต, น ชนกตฺตาภาวโตฯ โอชฏฺฐมกรูปสฺส หิ เวทนาทีนญฺจ อาหารณโต เตสํ ชนกตฺตํ ลพฺภตีติฯ